سواد مالی، توانایی درک و استفاده‌ی اصولی از مهارتهای مالی مختلف مانند نحوه بودجه‌بندی و سرمایه‌گذاری است. سواد مالی به شما کمک می‌کند تا مسائل مالی خود را به راحتی حل کرده و زندگی مرفه‌تری در حال و آینده داشته باشید.
با تسلط به سواد مالی می‌توانید موارد زیر را به راحتی انجام دهید:
فقدان سواد مالی منجر به بروز مشکلاتی مانند انباشته شدن بدهی‌ها (به عللی همچون عدم مدیریت هزینه‌ها و یا نداشتن برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت) می‌شود.
«دانش اقتصادی و سرمایه‌گذاری مهمترین مهارت‌هایی هستند که باید در زندگی بیاموزید.»
هومن مقراضی
سواد مالی به معنای برخورداری از دانش و مهارتهای مورد نیاز برای تصمیم‌گیری در خصوص مهمترین فعالیت‌های مالی و اقتصادی است. روزانه میلیون‌ها نفر در حال گرفتن تصمیماتی مانند انتخاب بهترین بانک برای پس‌انداز کردن و یا بهترین گزینه برای سرمایه‌گذاری هستند اما افراد بسیاری چه در ایران و چه در سایر کشورها درک درستی از مفاهیم مالی ندارند.
طبق نظرسنجی بین‌المللی OECD در خصوص سواد مالی بزرگسالان در سال ۲۰۲۰، حدود نیمی از جمعیت افراد بالغ در اروپا، درک کافی از مفاهیم مالی ندارند.
سواد مالی به زبان ساده بدین معنی است که با مدیریت پول زندگی بهتری برای خود بسازید.
سواد مالی به این مسئله مهم اشاره دارد که افراد میتوانند با مدیریت درست پول، وضعیت اقتصادی بهتری در حال و آینده خود ایجاد کنند. نحوه مدیریت پول در سواد مالی به طرق زیر قابل انجام است.
دقت داشته باشید که انجام برخی از این روشها در ایران با ضرر همراه خواهد بود.
در کشورهایی با نرخ تورم بسیار کم و بهره بانکی مناسب، پس‌اندازِ بخشی از درآمد در بانک برای آینده کاملا منطقی است اما در ایران به دلیل تورم بالا و ناکافی بودن نرخ بهره برای جبران تورم، سرمایه‌گذاری در بانک عملا منجر به کاهش سرمایه افراد در پایان دوره سپرده‌گذاری می‌شود. بنابراین در ایران این روش جواب نمی‌دهد.
بودجه‌بندی به معنای نحوه اختصاص درست پول بین نیازهای مختلفِ کوتاه مدت و بلند مدت است. می‌توانید نحوه خرج کردن خود را بررسی کرده و در صورت لزوم آنها را اصلاح کنید. جدا کردن هزینه‌های ضروری از غیرضروری و مدیریت آنها از مواردی است که با بودجه‌بندی درست می‌توان به آن دست یافت.
علاوه بر این می‌توانید با یادداشت کردن هزینه‌ها و درآمدها به طرح روشنی از مخارج خود دست پیدا کرده و آنها را اصلاح کنید.
بخشی از پول خود را به منظور سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی پربازده مانند فارکس، بورس، ملک، طلا و خودرو در نظر بگیرید.
البته همه این بازارها بازدهی یکسانی ندارند و علاوه بر این نمی‌توان بدون دانش در آنها سرمایه‌گذاری کرد. اگر دانش کافی در این زمینه ندارید اما می‌خواهید به شکلی اصولی در این بازارها سرمایه‌گذاری کنید به انجمن خبرگان سرمایه‌گذاری در ایران مراجعه کنید. بخشی از مهمترین مزایای این انجمن عبارتند از:
بدهی، پولی است که خرج شده اما هنوز از دارایی افراد کم نشده است. شناسایی بدهی و مدیریت آنها یکی از قابلیت‌های برخورداری از مهارت سواد مالی است. به طور کلی بدهی داشتن بد نیست اما باید مشخص کنید:
اینکه از چه بیمه‌ای و با چه شرایطی باید استفاده کرد، یکی از مواردی است که به سواد مالی احتیاج دارد. محافظت از پول و جلوگیری از سرقت نیز از مباحث مهمی است که در حوزه سواد مالی مطرح می‌شود.
برای یادگیری و آموزش سواد مالی از راهکارهای زیر استفاده کنید:
۱- کتابهای سواد مالی را مطالعه کنید. از جمله بهترین کتابهای سواد مالی می‌توان به کتاب پدر ثروتمند، پدر فقیر(رابرت کیوساکی)، سرمایه‌گذار هوشمند (بنیامین گراهام)، روانشناسی پول (مورگان هاوزل) و اسرار ذهن ثروتمند (تی. هارو اکر) اشاره کرد.
۲- با نحوه سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی آشنا شوید. در بخش نقشه راه موفقیت در بازارهای مالی می‌توانید با نوع بازار مناسب برای سرمایه‌گذاری و مهمترین موارد مربوط به این بازارها مانند میزان ریسک، میزان درآمد، نحوه شروع یادگیری و... آشنا شوید.
۳- نحوه صحیح بودجه‌بندی را یاد بگیرید. هر فرد باید توانایی کنترل مخارج و متناسب‌سازی آنها با درآمد خود را داشته باشد. برای شروع کار می‌توانید از نسبت ۵۰/۳۰/۲۰ استفاده کنید. یعنی ۵۰٪ درآمد خود را به هزینه‌های ضروری، ۳۰٪ را به هزینه‌های غیر ضروری و ۲۰٪ را برای پس‌انداز یا سرمایه‌گذاری در نظر بگیرید.
۴- روش کسب ثروت را یاد بگیرید. برخی افراد گمان می‌کنند سواد مالی به معنای کار کردن بسیار و ثروتمند شدن از این طریق است اما واقعیت خلاف این نکته است. مدل کسب ثروت PS3M یک اصل هوشمندانه برای کسب ثروت است که با استفاده از ۵ فاکتور ذهنیت، برنامه‌ریزی، مدیریت، مهارت و پول روش ثروتمند شدن را متناسب با ویژگی‌های هر شخص به او نشان می‌دهد.
کودکان با مشاهده رفتارهای مالی والدین، نحوه برخورد با مسائل مالی را یاد می‌گیرند. بنابراین می‌توان سواد مالی کودکان را از طریق آموزش ارتقا بخشید. موارد زیر از جمله راهکارهایی هستند که در این راه می‌توان از آنها استفاده کرد:
با استفاده از تکنیک‌هایی مانند جایزه دادن یا توضیح مواردِ بالا در قالب قصه و بازی می‌توانید سواد مالی را به کودکان خود آموزش دهید. علاوه بر این می‌توانید از کتاب سواد مالی برای کودکان نیز استفاده کنید. کتاب «مجموعه داستان‌های سواد مالی» یکی از بهترین کتاب‌ها در این زمینه است که مهارتهای خرج کردن و پس‌انداز کردن، بدهی، سرمایه‌گذاری، ریسک و ... را در قالب داستان به کودکان آموزش می‌دهد.
در این بخش به نقل از وبسایت اینوستوپدیا به توضیح مزایای برخورداری از سواد مالی می‌پردازیم.
۱- سواد مالی از بروزِ اشتباهات ویرانگر جلوگیری می‌کند.
برای مثال به جای سرمایه‌گذاری در بانک می‌توان از روشهای مختلف سرمایه‌گذاری در طلا که بازدهی بسیار بیشتری دارد، استفاده کرد.
۲- سواد مالی در شرایط اضطراری به شما کمک می‌کند.
اگر به طور ناگهانی مجبور شوید هزینه اضافه‌ای در یک ماه برای خرید یک وسیله یا درمان یک مشکل مربوط به سلامتی خرج کنید، سواد مالی با روشهایی چون بودجه‌بندی سرمایه، سرمایه‌گذاری و پس‌انداز به کمکِ شما می‌آید.
۳- برخورداری از سواد مالی به افراد کمک می‌کند تا به اهداف خود برسند.
با استفاده از سواد مالی می‌توانید برای رسیدن به رویاهای خود در آینده، برنامه‌ریزی کنید.
۴- با سواد مالی اعتماد به نفس افراد بیشتر می‌شود.
افراد میتوانند با استفاده از سواد مالی با اطمینان بیشتری برای زندگی خود تصمیم بگیرند.
مهمترین درسی که از سواد مالی می‌گیریم، اهمیت سرمایه‌گذاری در تمام جوامع است. البته در ایران سرمایه‌گذاری نکردن منجر به کاهش ارزشِ سرمایه افراد می‌شود. بنابراین آشنایی با اصول اقتصادی مربوط به سرمایه‌گذاری برای هر فردی در ایران الزامی است.
دانش اقتصاد کلان با بررسی مهمترین فاکتورهای اقتصادی، چرخه‌های صعودی و نزولی قیمت را پیش‌بینی می‌کند. بنابراین بهتر است از همین امروز آموزش اقتصاد کلان را به شکل کاربردی شروع کنید تا بتوانید از تفسیر رویدادهای اقتصادی و سیاسی برای حفظ ارزش سرمایه خود و کسب بازدهی استفاده کنید.
جهت آشنایی با سایر مفاهیم اقتصادی مهم و تاثیرگذار در کسب ثروت، مقالات زیر را نیز مطالعه بفرمایید.
سواد مالی توانایی مدیریت دارایی‌ها است و موضوعاتی همچون پس‌انداز کردن پول، سرمایه‌گذاری‌های پربازده و برنامه‌ریزی مالی مناسب برای دوران بازنشستگی را در بر می‌گیرد.
با برخورداری از سواد مالی می‌توان به راحتی هزینه‌های زندگی را پرداخت کرده و بخشی از درآمد را به پس‌انداز کردنِ پول یا سرمایه‌گذاری کردن اختصاص داد. علاوه بر این با سواد مالی می‌توان بدهی‌ها را به بهترین شکل مدیریت کرد.
با مدیریت بدهی، پس‌انداز ماهیانه، بودجه‌بندی و انتخاب بهترین سرمایه‌گذاری می‌توانید سواد مالی خود را ارتقا دهید.
از جمله بهترین کتابهای سواد مالی می‌توان به «پدر ثروتمند، پدر فقیر» نوشته رابرت کیوساکی، «سرمایه‌گذار هوشمند» نوشته بنیامین گراهام و «مدیریت پول» نوشته دیو رمزی اشاره کرد.
