ارتباط با
پشتیبانی آنلاین

طرح پانزی چیست؟ چگونه یک سرمایه‌گذار موفق در تله نمی‌افتد؟

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 12 شهریور 1403
اقتصاد و سرمایه گذاری   فرزاد نشاط
زمان انتشار 29 بهمن 1402
طرح پانزی چیست؟ چگونه یک سرمایه‌گذار موفق در تله نمی‌افتد؟

طرح پانزی (Ponzi scheme) یک نوع کلاهبرداری است که با یک سرمایه گذاری متقلبانه، وعده بازدهی بالا و ریسک کم (یا بدون ریسک) را به افراد وعده می‌دهد. در این روش، ابتدا سرمایه تعدادی از سرمایه گذاران، جذب ِ طرح پانزی شده و سرمایه سرمایه گذاران بعدی به عنوان سود ِ سرمایه گذاران اولیه پرداخت می‌شود. هنگامی که تعداد سرمایه گذاران جدید کمتر می‌شود، قابلیت پرداخت بازدهی به سرمایه گذاران اولیه از بین رفته و صاحب طرح کلاهبرداری پانزی، با سرمایه زیادی که حاصل از آخرین دور ِ سرمایه گذاری است، ناپدید می‌شود. در ادامه به توضیح کلاهبرداری پانزی و انواع مختلف آن خواهیم پرداخت.

آیا در طرح پانزی بر روی یک دارایی خاص سرمایه گذاری می‌شود؟

خیر. طرح پانزی یک نوع کلاهبرداری است که عمدتا با وعده‌ی سرمایه گذاری و پرداخت سود بالا و ثابت، اجرایی می‌شود. فرض کنید یک طرح پانزی در سه دوره انجام می‌شود. صاحب این طرح ِ کلاهبرداری، صرفا پول ِ سرمایه گذاران ِ دور دوم را به عنوان بازدهی ِ سرمایه گذاران ِ دور اول پرداخت کرده تا بدین طریق اعتماد باقی سرمایه گذاران را جلب کند.

در نهایت، پولِ سرمایه گذاران دور سوم را دریافت کرده و متواری یا ناپدید می‌شود. همان گونه که مشاهده می‌کنید در این مثال، هیچ گونه سرمایه گذاری بر روی یک دارایی مالی (سهام، ارز خارجی، طلا و ...) صورت نگرفته و سرمایه گذاران یا به عبارت بهتر، مال باختگان ِ دور دوم و دور سوم، تمام سرمایه خود را از دست می‌دهند.

بررسی یک مثال از طرح پانزی در ایران

بررسی یک مثال از طرح پانزی در ایران

بررسی مثالی از یک طرح پانزی می‌تواند به خوبی شما را با این طرح‌های کلاهبرداری آشنا کرده و از به دام افتادن‌تان در چنین طرح‌هایی جلوگیری ‌کند. فرض کنید قیمت خودرو پژو 207 در بازار معادل 700 میلیون و قیمت کارخانه‌ای آن معادل آن 350 میلیون تومان باشد. اگر به طور اتفاقی به یک آگهی برخورد کنید که در آن شما را با فقط 100 میلیون تومان صاحب ِ پژو 207 می‌کند، چه واکنشی نشان می‌دهید؟

  • احتمالا در مرحله اول سعی می‌کنید درستی ِ ادعای ِ مطرح شده در آگهی را بررسی کنید.

از آنجایی که تمام سایت‌ها یا شرکت‌های پانزی بایستی در قدم اول، اعتمادسازی کنند، به چند نفر ِ اولی که در این طرح شرکت می‌کنند خودروی 207 داده‌اند و همین نکته ممکن است شما را فریب دهد. پس با تصورِ کسب سود بالا (600 میلیون تومان) در برابر ریسک کمتر (100 میلیون تومان) حاضر به شرکت در این طرح می‌شوید.

  • نسبت سود به ضرر 6 به 1 در دنیای سرمایه گذاری عالی است اما در طرح پانزی که بر مبنای کلاهبرداری شکل گرفته به معنای فریب بسیاری از مردم ناآگاه و ناآشنا با حوزه بازارهای مالی است.

پس از پرداخت پول، احتمالا صاحب طرح پانزی به شما رسیدی برای تحویل یک خودروی پژو 207 در یک ماه آینده می‌دهد. در این یک ماه او فرصت دارد تا پول سایر افراد را نیز جذب کرده و پیش از رسیدن موعد سررسید با سرمایه زیادی متواری شود.

نحوه تشخیص طرح‌های پانزی چگونه است؟

نحوه تشخیص طرح‌های پانزی چگونه است؟

جهت تشخیص طرح پانزی به نکات زیر دقت کنید:

  1. طرح‌های پانزی وعده‌ی بازدهی مشخصی به افراد می‌دهند.
  2. طرح‌های پانزی زمان مشخصی را برای پرداخت سود و اصل سرمایه (یا کالای خریداری شده) ارائه و تضمین می‌کنند.
  3. طرح‌های پانزی، نوع استراتژی سرمایه گذاری خود را توضیح نمی‌دهند یا در صورت توضیح دادن، مطلبی که بیان می‌کنند آنقدر پیچیده است که کسی نمی‌تواند آن را درک کند.
  4. طرح‌های پانزی وعده مقدار بازدهی ثابتی حتی در شرایط متغیر بازارهای مالی به مشتریان خود می‌دهند.
  5. وجود مشتریانی که برای برداشت پول دچار مشکل شده‌اند، می‌تواند یکی از نشانه‌های وجود یک طرح پانزی باشد.
  6. عدم اجازه برای مشاهده اسناد رسمی سرمایه گذاری از دیگر نشانه‌های یک طرح کلاهبرداری پانزی است.
  7. نداشتن مجوز و عدم ثبت شرکتی که ادعای سرمایه گذاری با بازدهی ثابت و بالا دارد از جمله موارد دیگر برای تشخیص طرح پانزی است.

در نهایت می‌توان گفت مهمترین نشانه یک طرح پانزی، وعده بازدهی مشخص و ثابت در مدت زمانی معین است.

چطور از طرح‌های پانزی در امان باشیم؟

چطور از طرح‌های پانزی در امان باشیم؟

بسیاری از طرح‌های پانزی با وعده‌ی سرمایه گذاری به جای مشتری، سرمایه آنها را جذب می‌کنند. بنابراین بهتر است برای در امان از طرح‌های پانزی، روش اصولی سرمایه گذاری در بازارهای مالی را یاد بگیرید. متاسفانه در شرایط تورمی ایران، تمام افراد به دنبال چند برابر کردن سرمایه خود از راه‌های به ظاهر ساده هستند اما از این موضوع مطلع نیستند که با یادگیری اصول اقتصادی می‌توانند، رشد اقتصادی را هم با افزایش درآمد از شغل خود و هم با سرمایه گذاری اصولی پول خود در بازارهای مالی به دست بیاورند.

اگر فرصت آموزش نداشته و به دنبال راهی ساده برای گرفتن بهترین تصمیمات سرمایه گذاری هستید به شما پیشنهاد می‌کنیم از مشاوره انجمن سرمایه گذاری ایران استفاده کنید. در این انجمن، تیمی حرفه‌ای از تحلیل‌گران با مدیریت استاد هومن مقراضی مشغول به کار هستند که با رصد روزانه بازارهای مالی و اخبار سیاسی و اقتصادی، فرصت مناسب سرمایه گذاری در انواع بازارهای بورس، ملک، خودرو، طلا و دلار را در اختیار شما قرار می‌دهند.

چرا مردم طرح پانزی را به سرمایه گذاری ترجیح می‌دهند؟

واقعیت این است که بسیاری از مردم اطلاعات درستی در خصوص طرح پانزی نداشته و حتی آن را معادل ِ سرمایه گذاری کردن می‌دانند. از دیگر دلایلی که سرمایه گذاران در دام ِ طرح‌های پانزی گرفتار می‌شوند می‌توان به موارد ِ زیر اشاره کرد:

  • وعده کسب بازدهی بالا بدون نیاز به انجام فعالیتی خاص
  • تصور ِ اشتباه ِ ریسک کم نسبت به سود بالا
  • عدم نیاز به یادگیری نحوه سرمایه گذاری
  • عدم نیاز به صرف ِ زمان برای تحلیل بازارهای مالی
  • عدم آگاهی از اصول اولیه و ساده‌ی سرمایه گذاری
  • عدم آشنایی با پتانسیل کسب سود از انواع بازارهای مالی داخلی و بین‌المللی

بررسی یک مثال ساده از طرح پانزی

فرض کنید شخصی به نام سعید به دوست خود احمد می‌گوید که توانایی پرداخت سود ۲۰ درصدی به علاوه اصل سرمایه را ظرف مدت یک ماه را دارد. احمد از اینکه مجبور نیست برای کسب سود، نحوه سرمایه گذاری کردن را یاد بگیرد، ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه خود را به سعید می‌سپارد. در همین حین، سعید به دوست دیگر خود مهران نیز همین وعده را می‌دهد. مهران که سرمایه بیشتری دارد ۲۰۰ میلیون در اختیار سعید می‌گذارد. در نتیجه سعید ۳۰۰ میلیون تومان پول دارد. او پس از یک ماه، ۱۲۰ میلیون تومان به احمد برمی‌گرداند و با دارایی ۱۸۰ میلیونی به دنبال سرمایه گذاران جدید می‌گردد.

سعید بدون اینکه دیگران را از نحوه سرمایه گذاری خود مطلع سازد، صرفا پول سرمایه گذاران جدید را به عنوان سود به سرمایه گذاران قبلی می‌دهد و بالاخره زمانی که سرمایه مورد نیازش فراهم شد، بدون بازپرداخت سود و سرمایه آخرین سرمایه گذاران، متواری می‌شود.

نام طرح پانزی برگرفته از چیست؟

نام طرح پانزی برگرفته از چیست؟

طرح پانزی از نام تاجر متقلبی به نام «چارلز پانزی» است که در دهه 1920 میلادی با موفقیت ده هزار نفر را متقاعد کرد تا وجوه خود را برای سرمایه گذاری کردن به او بسپارند، گرفته شده است. طرح چارلز پانزی از طریق وعده مقدار مشخصی از سود با خرید کوپن‌های مربوط به خدمات پستی شروع شد. پانزی از پول سرمایه گذاران جدید برای پرداخت تعهدات مربوط به سرمایه گذاران قبلی استفاده می‌کرد.

بزرگترین طرح پانزی در تاریخ

به نقل از وبسایت کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، «برنارد مدوف» به دلیل اجرای یک طرح پانزی که طی آن گزارش‌های معاملاتی شرکت سرمایه گذاری خود را جعل می‌کرد، مجرم شناخته شد. مدوف در این گزارشات وانمود می‌کرد که مشتریان از سرمایه‌هایی که وجود ِ خارجی نداشتند، سود می‌برند.

در طول بحران مالی سال 2008 آمریکا، کسانی که سرمایه خود را به شرکت مدوف سپرده بودند، شروع به برداشت وجوه کردند و همین موضوع مشخص کرد که شرکت نقدینگی کافی جهت پرداخت پول مشتریان خود را ندارد. مقدار کلاهبرداری مدوف از این طرح پانزی دست کم 50 میلیارد دلار تخمین زده شده است.

تفاوت طرح پانزی و هرمی در چیست؟

تفاوت طرح پانزی و هرمی در چیست؟

در طرح پانزی، سرمایه گذاران با وعده کسب بازدهی بالا و ثابت در آینده‌ای نزدیک جذب می‌شوند. صاحب ِ طرح پانزی تا زمانی که سرمایه گذاران جدید به طرح وارد شوند، قادر به حفظ آن است.

از طرف دیگر، در طرح هرمی یک سرمایه گذار یا خریدار محصول (برای دریافت حق فروش یک محصول خاص یا بازاریابی خاص) جذب شده و از او درخواست می‌شود تا سرمایه گذاران دیگری را به پروژه جذب کنند. در این طرح، هر فرد به نسبت پول و جایگاه خود در هرم سود به دست می‌آورد و بیشترین سود هم به فردی که در بالاترین نقطه هرم قرار دارد، می‌رسد. در نهایت نی هنگامی که دیگر کسی محصول را خریداری نمی‌کند، صاحب طرح با سود زیادی که به جیب زده متواری می‌شود و حتی ممکن است آخرین سری کالاها را نیز تحویل ندهد.

هر دو طرح پانزی و هرمی از نظر کلاهبرداری مشابه بوده و در نهایت سرمایه افرادی را از بین می‌برند.

بررسی نمونه‌هایی از طرح‌های پانزی در ارزهای دیجیتال

دنیای کریپتوکارنسی‌ها یکی از مکان‌هایی است که پتانسیل بالایی برای تشکیل پروژه‌های پانزی در آن وجود دارد. به علت وجود پلتفرم‌هایی همچون اتریوم و ترون می‌توان به راحتی یک رمز ارز جدید در قالب توکن به وجود آورد. این توکن‌ها که بدون برنامه‌ی مشخصی ایجاد می‌شوند، با وعده سودآوری بالای آنها در آینده تبلیغ شده و مردم به خرید آنها جذب می‌شوند.

از جمله پروژه‌های پانزی ارز دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • اکو اسمارت (Eco Smart)
  • دابل وی (DoubleWay)
  • ترون رویال (Tron Royal)
  • کریپتو فرندز (Crypto Friends)
  • راکت ترید (Rocket Trade)
  • ترون هلدینگ (Tron Holding)
  • یونایتد سولار (United Solar)
  • پلاس توکن (PlusToken)
  • بریج اوراکل (Bridge Oracle)
  • پای نتورک (Pi Network)
  • صرافی ارز دیجیتال QuadrigaCX
  • بیت کانکت (BitConnect)

لیست شرکت‌های پانزی در ایران

در ایران نیز انواع پروژه‌های پانزی در زمینه بورس، خودرو، کالا، ارزهای دیجیتال و سایر موارد وجود دارد. برای دریافت لیست شرکت‌های پانزی ایران روی این لینک کلیک کنید.

 

در این مقاله به طرح پانزی (Ponzi) پرداخته و دانستیم در این گونه طرح‌ها با وعده پرداخت سود بالا، سرمایه بسیاری از افراد ناآگاه جمع آوری شده و از همین طریق، سودِ حامیان اولیه طرح پرداخت می‌شود. در نهایت، پس از مدتی صاحب طرح کلاهبرداری پانزی با کاهش قابل توجه در تعداد سرمایه گذاران جدید با سرمایه مردم ناپدید می‌شود.

با این وجود، اگر شما حتی با مبانی اولیه سرمایه گذاری آشنایی داشته باشید، هرگز در دام طرح پانزی نمی‌افتید؛ چرا که می‌دانید شرایط بازارهای مالی متغیر است و به دست آوردن سود ثابت و تضمینی در آنها غیر ممکن است. سرمایه گذاری، دانشی است که تمام مردم بدان نیاز دارند تا بتوانند به شکلی واقعی به سود ِ مناسبی دست پیدا کنند؛ سودی که بیشتر از نرخ تورم سالانه در ایران باشد تا مردم بتوانند طعمِ واقعی افزایش سرمایه را بچشند.

 

در پایان پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با انواع روشهای سرمایه گذاری از مقالات زیر نیز استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- کلاهبرداری پانزی چیست؟

کلاهبرداری پانزی، طرحی است که در آن سرمایه افراد با وعده کسب بازدهی بالا جمع آوری شده و از طریق آن سود سرمایه گذاران دور اول پرداخت شده و مابقی آن به جیبِ صاحب طرح پانزی می‌رود. در نهایت با ناپدید شدن صاحب طرح، آخرین دور ِ سرمایه گذاران که تعداد آنها اغلب بیشتر از سرمایه گذاران دور اول است، کل پول خود را از دست می‌دهند.

۲- مشهورترین طرح پانزی در جهان چیست؟

مشهورترین طرح پانزی جهان توسط فردی به نام «برنی مدوف» انجام شد. این طرح، بزرگترین پروژه پانزی در تاریخ و به ارزش تقریبی حداقل 50 میلیارد دلار انجام شده است.

۳- آیا ثبت شرکت و تبلیغ سلبریتی‌ها از یک پروژه می‌تواند این اطمینان را ایجاد کند که طرح مورد نظر پانزی نیست؟

خیر. برخی مواقع فرآیند ثبت شرکت‌های صوری در ایران بسیار ساده است. علاوه بر این، اعتمادسازی اولین مرحله در یک طرح پانزی است. بنابراین نباید تبلیغ ِ سلبریتی‌ها از یک طرح، مبنای سرمایه گذاری شما باشد. پیشنهاد می‌کنیم از سایر نکاتی که در متن مقاله جهت تشخیص طرح پانزی توضیح دادیم استفاده کنید.

 

 

: ارسال نظر
آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود