بازار مالی چیست و انواع بازار مالی کدام است

• Jun 10 2021

ممکن است با شنیدن نام بازار، ذهنتان به سمت مکان‌هایی برود که برای معامله باید در آن حضور داشته باشید تا بتوانید کالایی را مبادله کنید. از بازار میوه گرفته تا بازار سکه، طلا و بورس. در ادامه قصد معرفی بازارهایی را داریم که جهت خرید و فروش در آن، نیازی به حضور فیزیکی ندارید و می‌توانید بدون دردسر کسب سود کنید. پس این مقاله را تا انتها مطالعه کنید و با بازار مالی و انواع بازارهای مالی آشنا شوید.

بازارهای مالی (Financial Markets) بازارهایی هستند که در آن‌ها معامله‌گران، دست به خرید و فروش دارایی‌های مالی می‌زنند. دارایی‌هایی نظیر اوراق‌بهادار، طلا، سهام، کالا و... در این بازارها معامله می‌شوند.

قیمت معاملات در این بازارها بر اساس فرایند عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.

مشاهده بیشتر: آموزش فارکس

انواع بازارهای مالی

در رابطه با تقسیم بازارهای مالی عناوین متعددی را می‌توان در نظر گرفت و تقسیم بندی کرد.

برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. طبقه‌بندی بر اساس نوع دارایی
2. طبقه‌بندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
3. طبقه‌بندی بر اساس سر رسید تعهدات مالی
4. و غیره

اما چیزی که ما در این مقاله به دنبال آن هستیم بیان شفاف و صریحی از بازارهای مالی است که امروز مورد توجه بسیاری از جوامع به خصوص ایرانیان قرار گرفته است.

تقسیم بندی بازارهای مالی جهانی بر اساس شرایط و ضوابط معامله است که در این زمینه با دو عنوان اصلی سر و کار داریم:

1. انواع موارد قابل معامله (Trading Instruments)
2. انواع قرارداد های مالی (Types of contracts)

فرض کنید شما به عنوان شخصی که تحت تبلیغات بازارهای مالی قرار گرفته‌اید به دنبال بروکر (کارگزاری) مطمئن هستید. بعد از انجام تحقیقات لازم و کافی، کارگزاری مناسب را انتخاب کنید.

جهت افتتاح حساب در کارگزاری منتخب، لازم است به سؤالات زیر پاسخ دهید:

1. کدام مدل از حساب را می‌خواهم باز کنم؟
2. کدام نوع از قرارداد برای شروع من بهتر است؟
3. چه نوع از دارایی را برای معامله باید انتخاب کنم؟
4. و غیره

در ادامه به صورت خلاصه پاسخ این سؤالات را بررسی خواهیم کرد.

این اطلاعات برای افرادی که تصمیم دارند در هر بازار مالی فعالیت کنند لازم است.

چه چیزی را باید معامله کنیم (Trading Instruments)؟

به عبارت بهتر کدام اینسترومنت را باید معامله کرد؟ شما به عنوان معامله‌گر بازارهای مالی حق دارید هر کدام از اینسترومنت‌هایی که بروکر به شما ارائه می‌دهد را معامله کنید.

اما سؤال اینجاست که این معامله تحت چه شرایطی و قراردادی انجام می‌شود؟ این سؤالی است که در ادامه با عنوان انواع قرارداد‌ها به آن پاسخ خواهیم داد ولی در حال حاضر لازم است بدانیم چه مواردی وجود دارد که می‌توان آن را معامله کرد.

معمولا این موارد به چند دسته کلی تقسیم می‌شود:

1. Index
2. forex
3. stock
4. Commodity
5. crypto

این‌ها لیست کلی از اینسترومنت هایست که می‌توانید در بروکرها برای ترید ببینید. پس لازم است با تعاریف آن‌ها آشنا باشید:

شاخص (Index) چیست؟

ایندکس یا شاخص، نوعی معیار جهت سنجش قدرت بازار است و انواع مختلفی دارد. از مشهور ترین این شاخص‌ها می‌توان به شاخص بورس کشورها مانند میانگین صنعتی داو جونز  (DJIA)، 500 S&P  و ایندکس ارزها (دلار، ین، یورو و...) اشاره کرد.

• دلار آمریکا  (USD)
• یورو  (EUR)
• ین ژاپن (JPY)
• پوند انگلیس (GBP)
• فرانک سوئیس (CHF)
• دلار کانادا (CAD)
• دلار استرالیا (AUD)
• دلار نیوزلند ( (NZD

در مقابل این ارزها، ارزهای دیگری وجود دارد که به عنوان ارزهای فرعی شناخته می‌شوند؛ ارزهایی از قبیل دلار هنگ کنگ (HKD)، کرون نروژ (NOK)، پزو مکزیک (MXN)، بات تایلند (THB) و غیره. شما می‌توانید در بازار مالی فارکس به معامله جفت ارزهای مذکور بپردازید.

در این بین حدود 7 جفت ارز اصلی یا MAJOR در دنیای بازار مالی به چشم می‌خورد که به شرح زیر می‌باشد:

• EURUSD   یورو/ دلار آمریکا
• GBPUSD پوند انگلیس / دلار آمریکا
• AUDUSD دلار استرالیا / دلار آمریکا
• NZDUSD دلار نیوزلند / دلار آمریکا
• USDCAD دلار آمریکا / دلار کانادا
• USDJPY دلار آمریکا / ین ژاپن
• USDCHF دلار آمریکا / فرانک سویس
• حدود 20 جفت ارز غیر اصلی یا  MINOR  نیز وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را معامله کنید.
• این تعداد اینسترومنت برای ده‌ها معامله موفق در طول یک هفته کافی به نظر می‌رسد.
• شما می‌توانید از بین این موارد موقعیت‌های عالی را برای خود گلچین کنید و در نظر بگیرید.
• این بازارها در طول روز بسته به قدرت ارز و حجم معامله میزان جابجایی متنوعی دارند. به طوری که در بعضی جفت ارزها این میزان حدود 60 پیپ در روز و در بعضی دیگر به حدود 500 پیپ در روز خواهد رسید. که این امر خود تنوع خوبی برای معامله گران فراهم خواهد کرد.

Stock چیست؟

بازار استاک یا همان بازار سهام، بازاریست که شما می‌توانید سهام دار شرکت‌های بزرگ دنیا شوید و یا به نوعی از خرید و فروش سهم شرکت‌ها سود کسب کنید. برای مثال در این دسته می‌توان به سهم شرکت‌هایی مثل TSLA (شرکت تسلا)، APPLE (شرکت اپل)، AMZN (شرکت آمازون ) و ...  اشاره کرد.

این بازار نیز بعد از بازار مالی فارکس جزو گسترده‌ترین بازارهای دنیا محسوب می‌شود و تنوعی خیره کننده‌ای دارد. دارایی تمام شرکت‌ها و مؤسساتی که وارد بازار سهام شده‌اند، در معرض دید شما قرار خواهد گرفت؛ و بیش از هزاران عنوان سهم در این بین برای معامله قرار دارد که شما بر اساس علاقه و توانایی خود می‌توانید آن را به صورت بلند مدت و یا کوتاه مدت خریداری کنید.

این بازار بسته به اینکه در کدام کشور است، ساعت باز و بسته شدن خاصی دارد. برای مثال سهام‌هایی که در کشور آمریکا و در مرکز بورس معاملات نیویورک قرار دارند از ساعت 8 صبح تا 5 عصر به وقت محلی فعالیت خواهند کرد.

در ادامه در رابطه با انواع معاملات صحبت خواهیم کرد.

مشاهده بیشتر: آموزش پیشرفته فارکس

Commodity چیست؟

• کامودیتی را در لغت به معنی کالا یا کالای اولیه می‌دانند و Commodity Market  نیز به بازار کالا ترجمه می‌شود.
• از جمله مهم ترین و معروف ترین بازارهای کالا می‌توان به بازار فلزات گرانبها مثل طلا، نقر، نفت و... اشاره کرد.
• شما در این دسته می‌توانید به خرید و فروش کالا بپردازید و از افزایش و یا کاهش قیمت سود ببرید.

پیشنهاد بررسی: سبد پیشنهادی سهام 

Crypto چیست؟

• کریپتوکارنسی‌ها و یا بازار ارزهای دیجیتال نوعی دیگر از بازارهای جدید الورود هستند که در چند دهه اخیر طرفداران بسیاری پیدا کردند.
• در این دسته می‌توان به BTC  (بیتکوین ) یا همان BITCOIN وETH  ( اتریوم) یا همان ETHEREUM  اشاره کرد.
• شما در این دسته می‌توانید به خرید و فروش جفت ارزهای دیجیتال بپردازید.
• این بازار مالی تنوع زیادی دارد و حجم زیادی از پول را به خود اختصاص داده است. به شکلی که در روز ممکن است بیش از 100 پیپ به صورت ناگهانی جابجا شود!
• بازارهای ارز دیجیتال به علت عدم پشتیبانی از طرف دولت و بانک‌های جهانی بسیار پر ریسک هستند و ممکن است بسیار سودآور و یا بسیار ضررده باشند و باید با توان علمی بالایی در معامله‌گری به سراغ آن‌ها بروید.

پیشنهاد مطالعه: ثروتمندترین افراد جهان درباره ارز دیجیتال بیت کوین چه می گویند؟

در ادامه این مقاله با عناوین دیگری اشاره خواهید شد.

بازارهای مشتقات

نامی است برای بازارهای مشتق شده یا جدا شده از بازار کالای اساسی. دارایی‌های اصلی به نوعی مشتقات قرارداد‌های جایگزین هستند. ارزش معاملات مستقیم از ارزش یک یا چند متغیر اساسی تعیین می‌شود.

بازار مستقیم

این اسم به بازار‌هایی اطلاق می‌شود که معامله در آن به صورت غیر متمرکز و غیر فیزیکی و البته بدون واسطه کارگزاران انجام می‌شود. معامله گران در این بازار به صورت مستقیم و بدون واسطه به معامله سهام یا کالای مورد نظر مشغول می‌شوند.

بازارهای پولی

بازارهای پولی به بازارهایی اطلاق می‌شود که نیاز اصلی در تعیین جنس آن بازار را خود پول و یا جایگزین اسمی آن در بر می‌گیرد. به نوعی نیاز مؤسسات برای جذب سریع پول و نقدشوندگی آن،  این بازارها را طراحی کرده است.

اوراق بهادار، حواله‌های بانکی و سپرده نیز در این دسته قرار می‌گیرند.

انواع قراردادهای مالی

سؤال بعدی که در زمان افتتاح حساب در بروکر لازم است به آن پاسخ دهید، مربوط به قراردادهای مالی است.

در فضای بین المللی متن و ضوابط قرار‌دادهای مالی بسته به شرایط سیاسی و قوانین مالی کشورها تغییر می‌کند. قراردادهای متنوعی برای معامله گران وجود دارد که در بعضی مواقع شرایط معامله را سخت و یا آسان می‌کند.

از مشهور ترین این قراردادها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. CFD
2. SPOT
3. OPTION
4. FUTURE
5. Share dealing
6. spread betting

بروکرها بسته به شرایط ریگولاتوری و یا کشوری که در آن ثبت شده باشند یک یا چند مدل از قراردادهای بالا را به معامله گرانشان ارائه می‌دهند.

پیشنهاد مطالعه: انواع قراردادهای مالی – بررسی تفاوت آنها با یکدیگر

در ادامه به صورت خلاصه به تعریف و تمایز آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

قرارداد CFD چیست؟

• سی اف دی یا قرارداد ما‎‌به‌التفاوت (CFD – Contract For Difference) یک ابزار مهم مالی است که امکان سودآوری از نوسانات قیمت را به معامله گران می‌دهد.
• در بازار فرقی ندارد قیمت بالا می‌رود یا پایین، شما فقط از اختلاف قیمت شروع و پایان معامله سود می‌کنید و زمان بستن معامله در اختیار شماست.
• اکثر بروکرهای دنیا این قرارداد را به عنوان اصلی ترین قرارداد خود به کاربران پیشنهاد می‌کنند.
• در این میان کشورهایی مانند ایالات متحده امریکا معاملات CFD  را ممنوع کرده است و معامله گران باید از سایر قراردادهای مالی استفاده کنند.
• در این قرارداد امکان استفاده از لوریج یا اهرم وجود دارد.

پیشنهاد ویژه: کلاس های خصوصی فارکس 

قرارداد نقدی  (Spot) چیست؟

• در این مدل، خریدار کل مبلغ قرارداد به همراه کارمزد کارگزار را به صورت نقدی پرداخت می‌کند و فروشنده می‌بایست کالای مورد معامله را به خریدار تحویل دهد.
• در این قرارداد خریدار جهت تسویه، تا مدت محدودی پس از انجام معامله فرصت دارد وجه را پرداخت کند و فروشنده نیز باید پس از تسویه، کالای مورد نظر را تحویل دهد.
• به‌ طور کلی در این قرارداد که تحویل فوری هم نامیده می‌شود، وجه و کالای مورد مبادله ظرف سه روز کاری مبادله می‌شود.

قرارداد اختیار معامله (Option)

قرارداد اختیار معامله به دو دسته تقسیم بندی می‌شود:

1. قرارداد اختیار خرید
2. قرارداد اختیار فروش

قرارداد اختیار خرید چیست؟

معامله‌گر حق خرید مقداری معین از کالایی مشخص و منطبق با استاندارد بورس (در زمانی معین و با قیمتی مشخص) را دارد؛ بدون آنکه طرف دیگر ملزم به خرید آن باشد.

گفتنی است قراردادهای اختیار خرید درباره سکه انجام می‌شود. در حال حاضر معاملات اوراق اختیار خرید سکه، هم از سوی خریداران و هم از سوی فروشندگان این اوراق صورت می‌پذیرد.

پیشنهاد مطالعه: مدیریت سرمایه در فارکس

قرارداد اختیار فروش چیست؟

این قرارداد دقیقا عکس حالت قبلی است. یعنی:

معامله‌گر حق فروش مقداری معین از کالایی مشخص و منطبق با استاندارد بورس (در زمانی معین و با قیمتی مشخص) را دارد؛ بدون آنکه طرف دیگر ملزم به فروش آن باشد.

گفتنی است قراردادهای اختیار فروش درباره سکه انجام می‌شود. در حال حاضر معاملات اوراق اختیار فروش سکه، هم از سوی خریداران و هم از سوی فروشندگان این اوراق صورت می‌پذیرد.

قرار‌داد آتی - فیوچر  (Future)

• در این قرارداد  فروشنده مطابق قرارداد، مقدار معینی از دارایی مشخصی را در مقابل مبلغی معین به دیگری می‌فروشد.
• فروشنده، دارایی مورد مصالحه را در سررسید مشخص تحویل می‌دهد و خریدار نیز مبلغ مورد مصالحه در سررسید را می‌پردازد.
• هر یک از طرفین می‌توانند قبل از سررسید، با انعقاد قرارداد صلح دیگری شخص ثالثی را جایگزین خود در قرارداد صلح اولیه نمایند و پس از تسویه، از قرارداد خارج شوند.
• کلیه قراردادها در زمان سررسید مقرر تسویه خواهند شد.
• فرق اصلی در این قرارداد، تعیین زمان قرارداد در آینده و نداشتن هیچ اهرم معاملاتی است.

قرارداد اسپرد بتینگ ( spread betting)

این قراردادها در عمل مشابه قراردادهای CFD هستند و امکان خرید و فروش به همراه استفاده از اهرم در آن موجود است و فرق بین آن در پرداخت مالیات است.

در قرار spread betting که بیشتر در انگلستان رایج است معامله گران از پرداخت بخشی از مالیات معاف خواهند شد.

قرارداد  SHARE DEALING

• این قرارداد برای افرادی است که مایل به خرید سهام یا کالا هستند.
• مهم ترین نکته و تفاوت این قرارداد این است که شما نمی‌توانید هیچ اهرم و یا لوریجی از بروکر بگیرید و به نوعی باید سهام داری کنید.
• قرارداد SHARE DEALING عمدتاً برای معاملات بلند مدت مناسب است و نکته مهم بعدی این است که شما صرفاً از افزایش ارزش قیمت، سود خواهید کرد و بازار دوطرفه‌ای نخواهید داشت.
• هیچ محدودیتی برای زمان این معامله وجود ندارد و اختیار با شماست.

پیشنهاد مطالعه: تفاوت فارکس با بازار بورس

انواع حساب‌های معاملاتی

ما در این مقاله سعی کردیم به بررسی نکات اصلی در بازارهای مالی بپردازیم تا انتخاب را برای تازه کاران این بازار تسهیل کنیم.

تا اینجا شما می‌دانید بازارهای مالی به چند دسته تقسیم می‌شوند و بروکرها چطور با شما وارد قرارداد می‌شوند. چیزی که باید بعد از پیدا کردن بروکر مناسب به آن توجه کنید، باز کردن یک حساب معاملاتی است. در این مرحله شما با دانش به اینکه در کدام کشور سکونت دارید و کدام قرارداد را برای معامله در بروکر انتخاب می‌کنید به سراغ انواع حساب‌های معاملاتی خواهید رفت.

در این مرحله بروکر به شما پیشنهاداتی می‌دهد که به شرح زیر است:

1. STANDARD
2. MINI
3. MICRO
4. ECN

• این موارد از مشهورترین انواع حساب‌های پیشنهاد شده از سمت بروکرها هستند. البته در کنار این موارد، حساب‌های ZERO یا حساب‌های PRO  را هم پیشنهاد می‌کنند.
• فرق بین این موارد عمدتاً بین میزان کمیسیون، مقدار اسپرد، میزان سواپ و موجودیه اولیه شما و یا میزان حجم قابل معامله در بینشان خواهد بود.
• برای شروع معمولاً فرق زیادی بین این موارد حس نمی‌شود مخصوصاً اگر تازه کار باشید. اما اگر سابقه ترید دارید و یا پول اولیه شما مقدار خاصی است، بهتر است از بین این موارد یکی را انتخاب کنید. حساب استاندارد مینی و میکرو بر اساس آورده شما تقسیم می‌شود. یعنی اگر آورده کمی دارید به سمت حساب مینی و میکرو بروید.
• حساب‌های ای سی ان (ECN) بر اساس سرعت عملکرد اردرها (order) تقسیم بندی می‌شوند. یعنی اگر در تایم پایین معامله می‌کنید و نیاز به سرعت اجرا معامله بالا دارید (و البته اسپرد کم)، باید به سمت این حساب بروید.
• حساب‌های زیرو مدعی این هستند که از شما اسپرد نخواهند گرفت و احتمالا کمیسیون جدا طلب می‌کنند!
• در این بین حسب‌هایی با نام حساب اسلامی وجود دارد که مدعی عدم پرداخت سواپ از مشتریانش هستند. سواپ یا شارژ شبانه مبلغی است که بانک مبدأ برای نگه داشتن پول شما در معامله، در شب، از شما خواهد گرفت. این شارژ بر اساس تفاوت نرخ بهره بانک ارز مبدأ و مقصد ممکن است منفی یا مثبت شود که البته درصد ناچیزی خواهد بود اما اگر مایلید بیش از یک هفته در یک معامله بمانید این عدد برای شما مهم خواهد بود.

نتیجه گیری

در پایان شاید برای شما این سؤال مطرح شود که:

کدام بازار سوده تر است؟ و یا کدام بازار ارزش معاملاتی بیشتری را برای شما خواهد داشت؟

باید در این باره بیان کنیم که تمام بازارهای مالی از خرد تا کلان بر پایه اقتصاد کلان هستند و علوم پایه آنها از علم اقتصاد تشکیل شده است.

حال که پایه و اساس یک چیز است سؤال بهتر آن است که چطور از این بازار کسب درآمد کنیم؟

آموزش صحیح و فراگیری این علم بهترین راه برای کسب درآمد مداوم و پایدار در این بازارهای مالی خواهد بود.

تنوع این بازارها نباید شما را سردگم کند و این امر باعث خوشحالیست که در این دوره زمانی می‌توانید از تنوع بالایی بهره‌مند شوید و با هر سبک و روحیه‌ در یکی از بازارهای مالی به معامله بپردازید.

منتهی مجدد تاکید می‌کنیم که نقش آموزش صحیح در این مسیر مهمترین نکته برای موفقیت شما در این بازار خواهد بود.

منبع : گروه تحریریه وب سایت اموزش بورس