10 نکته ی طلایی که باید در بورس بدانید

نکاتی که هرکس در بازار بورس تهران باید آن را بداند

 فعالیت در بازارهای مالی نیازمند یک مهارت و دانش خاصی است که افراد موفق این عرصه عموماً با تجربه و یا کسب دانش آن را فرا می‌گیرند. سرمایه گذاران بازار بورس تهران نیز از این قاعده مستثنا نیستند.

اکثر سرمایه‌گذارانی که در این بازار به ثروت رسیدند، قالب موفقیت خود را از تجربه و یا از کسب دانش تخصصی تحلیل‌گری به دست آورده‌اند.

اما سوال اینجاست: اگر می‌توان تجارب گرانبها و ارزشمند این سرمایه گذاران موفق را با گذراندن دوره های آموزشی آموخت، پس چرا درصد سرمایه گذارانی که در این بازار به موفقیت میرسند اندک است؟

پاسخ کاملاً واضح است! زیرا نکاتی در این بازار وجود دارد که  به علل گوناگون در هر دوره آموزشی بیان نخواهد شد لذا در این مقاله سعی می‌کنیم به نکاتی که هر کس در بازار بورس تهران باید آن را بداند، بپردازیم.

چرا باید پرتفو داشته باشیم؟

در ابتدا و در بدو سرمایه‌گذاری نیاز است بدانید که چرا باید پرتفو داشته باشید؟ اما قبل از پرداختن به این موضوع، به تعریف پرتفوی اشاره می‌کنیم؛ تشکیل پرتفوی و یا سبدی از سهام، از ساده ترین اما مهم ترین کارهایی است که هر سرمایه گذار باید انجام دهد لذا به مجموعه سهام خریداری شده توسط سرمایه گذار سبد سهام یا پرتفوی گفته می‌شود که در واقع هدف سرمایه گذاران حرفه ای از تشکیل یک سبد سهام و یا به اصطلاح پرتفوی، کاهش ریسک سرمایه گذاری می‌باشد.

 قطعاً شما جمله‌ معروف "همه تخم مرغ هایتان را در یک سبد نچینید" را شنیده اید. این سوال را از خود بپرسید "اگر من همه تخم مرغ هایم را در یک سبد بچینم چه اتفاقی برایم می افتد؟ "پاسخ کاملاً واضح است، در صورت بروز یک مشکل یا اتفاقِ پیش بینی نشده، شما کل تخم مرغ هایتان را از دست خواهید داد!

برای جلوگیری از این اتفاق اولین راه حل و منطقی ترین آن، استفاده از چند سبد برای حمل تخم مرغ ها می‌باشد زیرا در صورت بروز اتفاق برای یکی از سبد ها، شما تنها بخشی از تخم مرغ هایتان را از دست می‌دهید زیرا با این کار تنها یکی از چند سبد خود را به خطر انداخته‌اید و سایر تخم مرغ هایتان در امان خواهند ماند.

اکنون فقط کافیست تخم مرغ های خود را به سرمایه نقد و سبد تان را به سهام شرکت‌های بورسی تشبیه کنید تا به اهمیت بالای داشتن یک پرتفوی یا سبد سهام پی ببرید. این مورد یکی از اشتباهات رایج و زیان دهی می‌باشد که معامله‌گران مبتدی و بی تجربه مرتکب می‌شوند، زیرا آنها با چیدن تمام تخم‌مرغ‌ هایشان در یک سبد یا به عبارتی تبدیل تمام دارایی  نقد خود به یک سهام و یا خرید چند سهم از یک صنعت، به یکباره جان تمام تخم مرغ های خود یا همان تمام دارایی خود را به خطر می‌اندازند. پس نتیجه میگیریم تشکیل سبد سهام، یکی از نکات بسیار مهمی است که هر تحلیلگر مبتدی باید آن را  بداند.

پیشنهاد مطالعه: فاندامنتال فارکس

مزایا و معایب تک سهم شدن در بورس

 در بخش قبل مفصلاً در رابطه با اهمیت تشکیل سبد سهام صحبت شد اما در این بخش می‌خواهیم به مزایا و معایب تک سهم شدن در بازار بورس هم اشاره کنیم. دقت داشته باشید، تمام نکاتی که در این بخش بیان می‌شود دو هدف مهم را دنبال می‌کند؛ نخست کاهش ریسک سرمایه‌گذاری و دوم افزایش راندمان و بازدهی سبد سهام شما.

همانطور که پیش‌تر بیان شد هدف اول از سرمایه گذاری حفظ اصل سرمایه و سپس کسب سود است پس در ابتدا به توضیح تک سهم شدن می‌پردازیم و پس از آن نیز مزایا و معایب تک سهم شدن را بیان می‌کنیم، طبق توضیحات بخش گذشته تک سهم بودن یعنی سرمایه‌گذاری تمام دارایی در یک سهم و عدم تشکیل سبد سهام.

اگر بخواهیم به تنها مزیت تک سهم شدن در سرمایه گذاری اشاره کنیم می‌توانیم بگوییم که در صورت رشد و حرکت قیمت در جهت پیش بینی، کل سرمایه نیز رشد خواهد کرد و سود خوبی را نصیب سرمایه گذار خواهد کرد. اما همانطور که میدانید همیشه پیش بینی حرکت قیمت در بازار کار ساده ای نیست و احتمالاً اکثر مواقع پیش بینی تحلیلگران آماتور درست از آب در نمی آید.

حال آیا با خود فکر کرده اید که اگر قیمت طبق تحلیل شما پیش نرود چه اتفاقی می افتد؟ بله کل سرمایه شما یا همان کل تخم مرغ های شما از بین خواهد رفت و این در تناقض با اولین اصل مدیریت سرمایه و حضور در بازارهای مالی می‌باشد.

مقاله پیشنهادی: سرمایه گذاری در بازار بورس ایران

گپ یا شکاف های قیمتی چیست و چه مواقعی قابل مشاهده است؟

گپ در اصطلاح به شکاف قیمت در بین دو بازه زمانی(دو کندل) در نمودار گفته می‌شود. در فاصله گپ عموما معامله‌ای انجام نشده و عرضه و تقاضا در نقطه انتهای گپ برای ارائه قیمت جدید به توازن رسیده است. گپ ها معمولا وقتی اتفاق می افتند که اطلاعات یا اخبار مهمی افشا می شوند به عنوان مثال علنی شدن اطلاعات سوددهی غیرمنتظره یک سهام می توان به ایجاد یک گپ قیمتی مثبت (صعودی) در بازار بیانجامد.

 نکته‌ای که در رابطه با گپ ها حائز اهمیت است، پر شدن گپ پس از بازگشایی یا انجام معاملات می‌باشد یعنی برای مثال در گپ های صعودی پس از بازشدن کندل و انجام معاملات، قیمت نزول کرده تا آن گپ را پر کند. یا برای مثال در گپ نزولی نیز پس از مدتی قیمت با هدف پر کردن گپ، صعود خواهد کرد. این اتفاق همیشگی نیست و بروز این اتفاق بسیار بستگی به شرایط بازار  و سهم مورد نظر دارد.

گپ ها انواع مختلف نیز دارند، برخی از آنها به هنگام شکست یک ناحیه حمایتی یا مقاومتی به وجود می آیند که نشان دهنده شکست قوی آن محدوده می باشد. برخی نیز اواسط روند و برخی نیز در انتهای روند به وجود می آید که نشان دهنده اتمام روند می‌باشند. 

تغییرات قیمت سهام بعد از تقسیم سود نقدی

 بر اساس قانون تجارت شرکت ها موظف هستند پس از پایان سال مالی خود با تشکیل مجمع عمومی عادی سالیانه و ارائه عملکرد یک سال مالی خود مبلغی را به عنوان سود تقسیمی از کل سود محقق شده بین سهامداران تقسیم کنند.

با توجه به اینکه سهامداران تمایل به دریافت سود نقدی بیشتر و  با توجه به عدم تمایل و رضایت هیئت مدیره شرکت از پرداخت سود بیشتر با هدف حفظ نقدینگی و اجرای طرح‌های توسعه، خلاصه‌ای از تصمیمات این جلسه را تحت عنوان "خلاصه تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت" مشاهده خواهیم کرد که در آن میزان دقیق و نهایی سود تقسیمی مصوب بیان شده است.

جدا از هر تصمیمی که هیئت مدیره شرکت و سهامداران در خصوص میزان تقسیم سود اخذ می‌کنند، نماد باید از یک سری قوانین پیروی کند. طبق این دستورالعمل ها هر نمادی که مجمع عمومی عادی سالیانه را پیش روی خود دارد، باید از حداقل ۱۵ روز قبل اطلاع رسانی کرده و به سمع و نظر سهامداران برساند.

 پس از آن نیز حداکثر دو روز قبل از برگزاری مجمع، معاملات نماد متوقف شده تا پس از انتشار گزارش خلاصه تصمیمات مجمع، تابلو نماد بسته و متوقف می‌ماند.

در زمان متوقف بودن تابلوی نماد، هیچ سهامداری توانایی و اجازه خرید و فروش سهام شرکت را ندارد لذا پس از انتشار گزارش "خلاصه تصمیمات مجمع عمومی عادی سالیانه شرکت" معاملات نماد نیز از سرگرفته می‌شود و سهامداران نیز می‌توانند مجدد به خرید و فروش سهام شرکت بپردازند.

 نکته حائز اهمیت اینجاست، وقتی که گزارشات لازم منتشر می‌شود قیمت نماد با توجه به قوانین بدون دامنه نوسان و همچنین مقدار سود تقسیمی شرکت از قیمت نماد کسر شده و سپس با توجه به شرایط بازار و عرضه و تقاضا بازگشایی می‌شود. لذا درصورت تقسیم سود زیاد احتمالا شاهد به وجود آمدن گپی در نمودار هستیم.

سود مرکب در بورس

سود مرکب در بازار سرمایه یکی از مزایای بسیار جذاب این بازار به حساب می آید. اما لازمه توضیح آن این است که ما مفهوم انواع سود را بدانیم. 

اولین مورد، سود ساده بانکی می‌باشد که به مبلغ سپرده اولیه شما یک سود ثابتی پرداخت می شود. برای مثال سود سپرده یکساله در حسابهای بانکی ۱۸% درنظر گرفته شده است. یعنی پس از یک سال به  ۱۰ میلیون  تومان سپرده شما  مبلغ 1 میلیون و ۸۰۰ هزار تومان سود تعلق میگیرد.

اما نوع دیگری از بازدهی وجود دارد به نام سود مرکب که به بیان ساده می‌توان گفت "به سود شما نیز سود تعلق می گیرد" یعنی اگر در همان مثال قبل، به جای سپرده بانکی، سرمایه خود را در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌کردید با فرض رشد روزی 5 % در پایان یک روز کاری  به ۱۰ میلیون تومان سرمایه شما مبلغ ۵۰۰ هزار تومان سود تعلق می گرفت و سرمایه شما از ۱۰ میلیون تومان به ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رشد پیدا می کرد.

در صورت ادامه دار بودن این موضوع و رشد ۵ درصدی در روز دوم، تفاوت اینجاست که ۵% روز دوم به سرمایه اولیه شما اعمال نمی‌شود بلکه به ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعمال می‌شود! 

 شما می‌توانید معجزه سود مرکب را در سرمایه‌گذاری‌های درازمدت ملاحظه کنید یعنی اگر همین فرمول تنها تا ۱۰ روز ادامه پیدا کند، ۱۰ میلیون تومان سپرده شما پس از 10 روز به حدود بیش از ۱۶ میلیون تومان تبدیل خواهد شد!

پیشنهاد مطالعه: آموزش محاسبه نسبت های مالی و روش های ارزشگذاری سهام 

مفهوم ریسک در بازار بورس چیست؟

 قطعا قبل از انجام هرگونه فعالیت مالی ابتدا ریسک های کار مورد نظر را ارزیابی خواهید کرد تا درصورت مناسب بودن شرایط اقدام به انجام آن کار کنید. مفهوم ریسک در کتاب های مالی به این شکل تعریف شده است:"به اختلاف بازده مورد انتظار فرد از سرمایه‌گذاری و بازده واقعی کسب شده ریسک می‌گویند" اما خود ریسک نیز به انواع مختلفی تقسیم می شود: ریسک‌های سیستماتیک و ریسک‌های غیر سیستماتیک.

 ریسک سیستماتیک:

ریسک‌های سیستماتیک در ابعاد گسترده به وجود می‌آیند و معمولاً قابل حذف و کنترل نمی‌باشند. برای نمونه آخرین ریسک سیستماتیکی که بر روند بازار بورس تهران تاثیرگذاشت ترور سردار سلیمانی بود که در دی ماه ۹۸ اتفاق افتاد. همانطور که مشاهده شد بدون توجه به ارزنده بودن یا نبودن شرکتی، چندروزی کل بازار سراسر خون بود. از جمله ریسک‌های سیستماتیک می‌توان به ریسک حوادث سیاسی، اقتصادی و اجتماعی اشاره کرد که می‌تواند به طور مستقیم در سرمایه گذاری تاثیر بگذارد.

 ریسک غیر سیستماتیک:

 دست دوم انواع ریسک نیز غیر سیستماتیک می‌باشند که برخلاف دسته اول می‌تواند تنها بخشی از بازار یا بخشی از سیستم را تحت الشعاع قرار دهد و اکثر اوقات نیز قابل پیش‌بینی می‌باشد. از جمله ریسک غیر سیستماتیک می‌توان به مشکلات درون شرکت، مشکلات صنعت و سایر مسائل اشاره کرد که تاثیر منفی آن را تنها بر روی بخشی از نمادها مشاهده می‌کنیم. شما می توانید با کسب دانش تحلیل گری و کمی تجربه این ریسک ها را  شناسایی و  از سبد سرمایه گذاری خود حذف کنید.

سهام دلاری چیست؟

همانطور که میدانید نوسانات نرخ دلار وابستگی شدیدی به سودآوری برخی از شرکت‌های بورسی ما دارد.  به طوری که برخی از شرکت ها مواد اولیه محصولات خود را وارد میکنند پس طبیعتاً افزایش نرخ دلار باعث افزایش نرخ بهای تمام شده محصولات این دسته از شرکت ها می‌شود که اگر نتوانند به خوبی و به میزان کافی نرخ فروش محصولات خود را افزایش دهند در فروش و سودآوری به مشکل خواهند خورد.

  دست دوم شرکت ها چون مواد اولیه آنها از بازار داخلی تامین می‌شود و محصولات نهایی خود را صادر می‌کنند، افزایش نرخ دلار باعث افزایش فروش و در نتیجه افزایش روند سودآوری آنها می‌شود.

 دسته سومی از شرکت ها نیز وجود دارند که هم مواد اولیه آنها از بازار داخل تامین می‌شود و هم فروش آنها در بازار داخل صورت می‌پذیرد پس نوسانات نرخ دلار تاثیری در روند سودآوری این شرکت ها ندارد.

 نکته حائز اهمیت اینجاست که شما باید بدانید که افزایش نرخ دلار چه تاثیری بر روند سودآوری شرکت شما می‌گذارد؟ آیا چون شرکت مواد اولیه خود را وارد می‌کند افزایش نرخ دلار باعث ضرر و زیان شرکت می‌شود و یا چون محصولات شرکت صادراتی هستند افزایش نرخ دلار باعث رشد سودآوری شرکت می‌شود؟ پاسخ به این سوالات به شما کمک می‌کند تا در صورت پیش‌بینی افزایش نرخ دلار اقدام صحیح و بهنگامی را در جهت خرید و فروش این سهام انجام بدید.

پیشنهاد مطالعه:سیگنال بورس تهران

عمق بازار به چه معنا است؟

احتمالاً برای شما پیش آمده که قصد فروش سهامی را داشتید اما به علت وجود صف فروش و عدم حضور خریدار تا مدت‌ها نتوانستید برگ سهام خود را به فروش برسانید و یا بالعکس. عمق بازار نشان دهنده میزان خریداران و فروشندگان در یک بازار می‌باشد.

اگر میزان خریدار و فروشنده همواره در حدی باشد که بدون صف خرید و فروش و هر زمان که شما مایل بودید بتوانید سهامی را بخرید یا بفروشید، اصطلاحا می‌گوییم عمق بازار زیاد است. پس عملا بازارهای عمیق دارای قابلیت نقد شوندگی بالایی هستند و سرعت انجام معاملات در آنها بالا می‌باشد.

اگر هم به علت عدم حضور خریداران و فروشندگان در بازار شما نتوانستید هر زمان که اراده کردید سهام خود را به فروش برسانید در اصطلاح می گویند عمق بازار کم است و یا این بازار دارای نقد شوندگی پایینی می‌باشد

میزان نقدشوندگی در بازارهای مختلف متفاوت می‌باشد و در هر بازار نیز در سطوح مختلف نقش شوندگی های متفاوتی وجود دارد برای مثال نقدشوندگی بین بازارهای بورس طلا و دلار متفاوت است و نقدشوندگی سهم های بازار بورس  و نقدشوندگی انواع خودرو در بازار خودرو نیز متفاوت است.

 پس نکته مهم در این بخش این است که بدانید به هنگام خرید سهام شرکتی به نقدشوندگی سهم مورد نظر نیز توجه کنید تا در هنگام خروج به مشکل بر نخورید

تفاوت قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی چیست؟ از حجم مبنا چه استفاده ای در محاسبه قیمت پایانی می شود؟

 در ابتدا و قبل از اشاره به تفاوت‌های قیمت آخرین معامله و پایانی به تعاریف این دو می‌پردازیم:

 قیمت آخرین معامله همانطور که از نامش پیداست به آخرین معامله‌ای که در آن روز انجام شده است اشاره دارد.

 تعریف قیمت پایانی اما کمی پیچیده تر از تعریف قیمت آخرین معامله می‌باشد، قیمت پایانی به میانگین موزون معاملات انجام شده می‌گویند. برای مثال اگر 90% معاملات امروز بر روی مثبت ۲ انجام شده باشد و فقط ۱۰% معاملات بر روی منفی ۲ انجام شده باشد، احتمالاً قیمت پایانی کمی کمتر از مثبت دو می باشد زیرا میانگین موزون معاملات انجام شده حول محور عدد مثبت دو به ثبت رسیده است.

 البته تمامی این موارد در صورتی است که حجم معاملات به اندازه حجم مبنای سهم معامله شده باشد در غیر این صورت قیمت پایانی تغییر چندانی نخواهد کرد و به نسبت حجم مبنا تغییر خواهد کرد.

 حجم مبنا نیز به حداقل تعداد برگ سهامی گفته می‌شود که باید در طول یک روز معاملاتی معامله شود تا تغییرات قیمت لحاظ شود و قیمت پایانی نیز به اندازه آخرین معامله حرکت کند.

با توجه به این تعریف که قیمت آخرین معامله نوسانات زیادی دارد و می‌تواند در صورت بروز حوادث آسیب‌های زیادی به سهامداران وارد کند، یکی از اهداف تعیین حجم مبنا، دادن اطمینان خاطر به سهامداران بوده که قیمت واقعی و معاملات به دور از هیجانات کاذب بازار صورت پذیرد.

 برای مثال اگر تقاضا برای خرید سهامی بیش از حد دیده شود و آن نماد از ابتدای تایم معاملاتی بازار صف خرید باشد قیمت آخرین معامله آن بر روی مثبت ۵ ایست می‌کند اما طبق تعریف حجم مبنا حتماً باید حجم معاملات به اندازه حجم مبنا صورت پذیرد تا قیمت پایانی نیز به اندازه آخرین معامله یعنی ۵ % رشد کند.

در غیر این صورت قیمت پایانی  به نسبت حجم معاملات و حجم مبنا تغییر خواهد‌کرد. یعنی اگر حجم مبنای نمادی یک میلیون باشد و حجم معاملات ۵۰۰ هزار برگ سهم  به ثبت برسد چون حجم معاملات تنها ۵۰ % حجم مبنا صورت گرفته پس قیمت پایانی نیز به جای ۵ % رشد تنها 5/2% رشد پیدا می‌کند.

نکته بسیار مهم در این بخش بررسی حجم مبنای سهام به هنگام خرید می‌باشد. در صورتی که حجم مبنای نماد بیشتر از میانگین حجم معاملات یک ماهه باشد به این معناست که قیمت به سختی حرکت کرده و  خرید و فروش این سهام نیز به راحتی صورت نمی‌پذیرد.

مقاله پیشنهادی: ورود به بورس ایران

معامله بر اساس قیمت پایانی و آخرین

  پس از تحلیل و بررسی سهام شرکت مورد نظر آخرین مرحله برای خرید و ورود به سهام بررسی قیمت نماد می‌باشد لذا با توجه به توضیحات بالا و درک مفهوم قیمت پایانی و آخرین معامله، تحلیلگران حرفه‌ای از مقایسه این دو، سیگنال هایی را از بازار دریافت می‌کنند.

همانطور که در بخش قبل بیان شد قیمت آخرین معامله نوسانات بسیار زیادی دارد پس معامله بر اساس این قیمت کمی می تواند شما را دچار خطا (گران خریدن و یا ارزان فروختن) کند زیرا تحلیلگران حرفه ای قیمت های خرید و فروش خود را نزدیک به قیمت پایانی قرار می‌دهند. لذا قیمت پایانی به دور از هیجان و به دور از نوسانات زیاد حرکت می کند.

محدوده یا دامنه نوسان روزانه قیمت در بورس به چه معناست؟

در بورس تهران قانونی وجود دارد که میزان نوسان قیمت سهام ها را محدود می کند. هدف از این قانون مراقبت از سرمایه های سرمایه گذاران از نوسانات شدید قیمت می‌باشد. بنابراین در هر روز معاملاتی در صورتیکه قیمت سهم با تقاضای زیاد روبرو شود قیمت سهم در نهایت و در شرایط عادی نمی‌تواند بیشتر از ۵ % رشد داشته باشد لذا قیمت پس از رسیدن به سقف مجاز روزانه، صفی از خریداران تشکیل می‌شود که تمایل دارند سهام مورد نظر را در سقف قیمتی مجاز روزانه خریداری نمایند اما فروشنده در این قیمت حضور ندارد که معامله صورت پذیرد.

صف فروش نیز دقیقاً برعکس همین موضوع باشد یعنی در هر روز معاملاتی در صورتیکه قیمت سهم با عرضه زیاد روبرو شود در نهایت نمی‌تواند بیشتر از ۵ % کاهش پیدا کند لذا قیمت پس از رسیدن به کف مجازروزانه صفی از فروشندگان تشکیل می‌شود که تمایل دارند سهام خود را در کف قیمتی مجاز روزانه به فروش برسانند اما خریداری حضور ندارد.

البته این محدودیت در بعضی مواقع برداشته می‌شود مثلا اگر سهامی دچار گره معاملاتی شود، برای رفع گره، دامنه نوسان را تغییر می‌دهند. همینطور وقتی یک سهامی برای مدتی بسته باشد، در زمان بازگشایی از سیستم حراج استفاده می‌شود و قیمت آن به طور آزادانه می‌تواند نوسان کند تا به قیمت تعادلی که مورد نظر بازار و مورد تفاوق خریداران و فروشندگان است برسد. 

 

منبع : گروه تحریریه وب سایت اموزش بورس