ارتباط با
پشتیبانی آنلاین

عرضه و تقاضا چیست؟ | مفهوم عرضه و تقاضا به زبان ساده

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 13 خرداد 1403
اقتصاد و سرمایه گذاری   فرزاد نشاط
زمان انتشار 04 بهمن 1402
عرضه و تقاضا چیست؟ | مفهوم عرضه و تقاضا به زبان ساده

عرضه و تقاضا در اقتصاد، رابطه میان مقدار کالایی که تولیدکنندگان مایل به فروش آن (با قیمت‌های مختلف) هستند و مقداری که مصرف کنندگان مایل به خرید آن هستند را در بر ‌می‌گیرد. به عبارت دیگر:

  • تقاضا (Demand) مقادیری از کالاها و خدمات است که خریداران تمایل دارند یا ‌می‌توانند آنها را بخرند.
  • عرضه (Supply) مقادیری از کالاها و خدمات است که فروشندگان قادر و یا مایل به فروش آنها هستند.

در ادامه به توضیح و نحوه عملکرد سه واژه جادویی اقتصاددانان یعنی عرضه، تقاضا و قیمت خواهیم پرداخت.

شرح مفهوم عرضه و تقاضا به زبان ساده

برای درک مفهوم عرضه و تقاضا در اقتصاد به مثال‌های زیر توجه کنید:

  • وقتی در زمستان هوا سرد ‌می‌شود، قیمت پرتقال و آب پرتقال افزایش ‌می‌یابد.
  • در تابستان، قیمت هتل در مناطق گرمسیری کاهش ‌می‌یابد.
  • جنگ در خاورمیانه موجب افزایش قیمت گازوئیل و کاهش قیمت خودروهایی که سوخت بالایی مصرف ‌می‌کنند، ‌می‌شود.

وجه مشترک تمام مثال‌های بالا، عرضه و تقاضا است. میزان تقاضای بالا برای خرید آب پرتقال در زمستان موجب افزایش قیمت آن و کاهش تقاضا برای سفر به مناطق گرمسیری در تابستان موجب کاهش قیمت هتل‌های این مناطق ‌می‌شود.

کاهش عرضه نفت و گاز به دلیل وقوع شرایط جنگی موجب افزایش قیمت بنزین شده و در نتیجه تقاضا برای خودروهایی با مصرف سوخت بالا نیز کاهش ‌می‌یابد.

اقتصاد بازار بر اساس نیروهای عرضه و تقاضا کار ‌می‌کند و ‌می‌توان گفت عرضه و تقاضا:

  • مقدار تولید هر کالا
  • و قیمتی که کالا در آن قیمت فروخته ‌می‌شود

را تعیین ‌می‌کند.

عرضه و تقاضا در بازار

عرضه و تقاضا در بازار

یک بازار کالاهای کشاورزی را تصور کنید. در چنین بازاری، تعداد زیادی از فروشندگان و خریداران به صورت سازمان یافته در یک زمان و مکان خاص برای خرید و فروش حضور به هم می‌رسانند. در این بازار، دلالان به تعیین قیمت و فروش کالاها کمک ‌می‌کنند.

حال بازار بستنی را تصور کنید. خریداران و فروشندگان بستنی هرگز در یک مکان و زمان خاص حضور به هم نمی‌رسانند. در این بازار دلال یا واسطه‌ای وجود ندارد که قیمت بستنی را تعیین کند. در واقع، هر فروشنده‌ای قیمت مورد نظر خود را اعلام ‌می‌کند و این خریدار است که تصمیم ‌می‌گیرد بستنی را از چه فروشگاهی و با چه قیمتی خریداری کند.

در این مثال، هر فروشنده بستنی توانایی تعیین قیمت را ندارد چون سایر فروشندگان قیمت یکسانی (= قیمت بازار) را برای بستنی تعیین ‌می‌کنند. از طرف دیگر، هیچ خریداری به تنهایی نمی‌تواند بر قیمت تاثیر بگذارد چون حجم خرید او نسبت به کل تقاضای بازار، ناچیز است.

عرضه و تقاضا در اقتصاد خرد

علم اقتصاد خُرد به رابطه میان عرضه و تقاضا با قیمت ‌می‌پردازد. برای درک بهتر مطلب بهتر است با انواع بازارها از دیدگاه اقتصاد خرد آشنا شویم.

عرضه و تقاضا در اقتصاد خرد

۱- بازار رقابت کامل

بازار رقابت کامل، بازاری است که تعداد زیادی خریدار و فروشنده در آن وجود دارد و هیچ یک از فروشندگان و خریداران نمی‌توانند به تنهایی اثری بر قیمت داشته باشند. علاوه بر این، کالاهای عرضه شده برای فروش کاملا یکسان یا مشابه هستند. در این بازار:

  • فروشندگان و خریداران قیمت بازار را می‌پذیرند. در واقع، آنها قیمت پذیر هستند نه قیمت گذار.

از جمله بازارهای رقابت کامل ‌می‌توان به بازار گندم با خریداران و فروشندگان بی شمار اشاره کرد.

۲- بازار انحصاری

بازار انحصاری، بازاری است که تنها یک فروشنده دارد و این فروشنده قیمت را تعیین ‌می‌کند. از جمله بازارهای انحصاری ‌می‌توان به خدمات شرکت مخابرات (در صورتی که تنها ارائه دهنده باشد) اشاره کرد.

۳- بازار انحصار چندجانبه

بازار انحصار چندجانبه در بین دو بازار رقابت کامل و انحصاری جای ‌می‌گیرد. در این بازار، تعداد کمی فروشنده وجود دارد که در اکثر مواقع با یکدیگر رقابت نمی‌کنند. برای مثال ‌می‌توان به شرکت‌های هواپیمایی اشاره کرد.

۴- بازار رقابت انحصاری

بازار رقابت انحصاری نیز در بین دو بازار رقابت کامل و انحصاری جای ‌می‌گیرد. در این بازار، تعداد زیادی فروشنده وجود دارد که محصول هر کدام از آنها اندکی با دیگری متفاوت است. به دلیل اینکه محصولات تولید شده در این بازار مشابه یکدیگر نیستند، هر فروشنده ‌می‌تواند قیمت خاص خود را تعیین کند. برای مثال ‌می‌توان به شرکت‌های تولیدکننده نرم افزارهای رایانه‌ای اشاره کرد.

در ادامه به بسط مفهوم عرضه و تقاضا با توجه به مفهوم بازار رقابت کامل خواهیم پرداخت.

عوامل موثر بر تقاضا

از جمله عوامل موثر بر تقاضا ‌می‌توان به قیمت کالا، درآمد خریداران، قیمت سایر کالاها، سلیقه و انتظارات اشاره کرد.

عوامل موثر بر تقاضا

۱- قیمت کالا

بین قیمت کالای و تقاضای آن ارتباطی منفی وجود دارد. بدین شکل که با افزایش قیمت کالا، میزان تقاضا برای آن کاهش ‌می‌یابد (با فرض ثابت بودن سایر عوامل). به این رابطه، قانون تقاضا گفته ‌می‌شود. برای مثال، فرض کنید شما هر هفته یک کیلو بستنی به قیمت ۲۰۰ هزار تومان می‌خرید اما اگر قیمت آن به ۵۰۰ هزار تومان تبدیل شود، چه؟ به احتمال زیاد میزان تقاضای شما برای خرید بستنی کاهش خواهد یافت.  

۲- درآمد خریداران

با کاهش درآمد خریداران، میزان مصرف یا تقاضای آنها برای خرید کالا، کمتر ‌می‌شود.

  • به کالاهایی که با کاهش درآمد افراد، میزان تقاضا برای آنها کاهش ‌می‌یابد، کالای عادی (Normal good) گفته ‌می‌شود.
  • به کالاهایی که با کاهش درآمد افراد، میزان تقاضا برای آنها افزایش ‌می‌یابد، کالای پَست (Inferior good) گفته ‌می‌شود.

برای مثال، اگر بیکار شوید احتمالا بستنی کمتری خواهید خرید و به جای خرید خودرو یا استفاده از تاکسی از اتوبوس استفاده خواهید کرد؛ بستنی یک کالای عادی و اتوبوس یک کالای پست به حساب می‌آید.

۳- قیمت سایر کالاها

اگر کاهش قیمت یک کالا تقاضا برای کالای دیگر را کاهش دهد، به هر دو کالا، کالاهای جانشین (substitutes) گفته ‌می‌شود. کالاهای جانشین ‌می‌توانند به جای یکدیگر مورد استفاده قرار بگیرند. برای مثال اگر قیمت گوشت قرمز افزایش یابد، احتمالا مرغ بیشتری خریداری ‌می‌کنید.

اگر کاهش قیمت یک کالا تقاضا برای کالای دیگر را افزایش دهد به هر دو کالا، کالاهای مکمل (complements) گفته ‌می‌شود. برای مثال اگر قیمت شکلات که به عنوان روکش اکثر بستنی‌ها استفاده ‌می‌شود کاهش یابد، میزان تقاضا برای بستنی شکلاتی بیشتر ‌می‌شود.

۴- سلیقه

سلیقه مصرف کننده از فاکتورهای تاثیرگذار بر تقاضا است. با این حال اقتصاددانان نمی‌توانند علت تغییر سلیقه‌ها را تحلیل کنند اما به جای آن به بررسی شرایطی که طی آن سلیقه‌ها تغییر ‌می‌کند، ‌می‌پردازند. طبیعتا اگر شما بستنی دوست داشته باشید، بیشتر آن را خریداری ‌می‌کنید.

۵- انتظارات

انتظارات نسبت به آینده از دیگر عواملی است که میزان تقاضای کالاها و خدمات را تحت تاثیر قرار ‌می‌دهد. برای مثال، اگر شما انتظار کاهش قیمت پودر لباسشویی در آینده را داشته باشید، پودر کمتری خریداری ‌می‌کنید. از طرف دیگر، اگر احتمال افزایش درآمد خود در آینده را داشته باشید، ممکن است پودر بیشتری خریداری کنید.

عوامل موثر بر عرضه

از جمله عوامل موثر بر عرضه ‌می‌توان به قیمت کالا، قیمت نهاده‌های تولید، فناوری و انتظارات اشاره کرد.

عوامل موثر بر تقاضا

۱- قیمت کالا

مقدار عرضه با قیمت کالا، رابطه‌ای مثبت دارد. بدین شکل که با افزایش قیمت کالا، مقدار عرضه نیز افزایش ‌می‌یابد (با فرض ثابت بودن سایر عوامل). به این رابطه، قانون عرضه گفته ‌می‌شود. برای مثال اگر شما یک تولیدکننده بستنی باشید، در صورتی که قیمت بستنی افزایش پیدا کند، بیشتر بستنی تولید ‌می‌کنید تا سود بیشتری به دست بیاورید اما اگر قیمت بستنی کاهش پیدا کند، شما نیز به دلیل سود کم میزان تولید را کاهش خواهید داد.

۲- قیمت نهاده‌های تولید

مقدار عرضه با قیمت نهاده‌های تولید رابطه‌ای منفی دارد. در واقع، اگر قیمت یک یا چند نهاده تولید افزایش یابد، مقدار سود تولیدکننده کم شده و در نتیجه میزان تولید یا عرضه آن کاهش ‌می‌یابد. برای مثال اگر قیمت نهاده‌های تولید بستنی (نیروی کار، مواد اولیه، ماشین آلات و ...) افزایش یابد، تولیدکنندگان بستنی کمتری عرضه ‌می‌کنند.

۳- فناوری

بهبود فناوری از طریق کاهش هزینه‌های تولید منجر به افزایش عرضه خواهد شد. برای مثال ماشین آلات خودکار تولید بستنی نیاز به کارگران بیشتر را کاهش ‌می‌دهد.

۴- انتظارات

مقدار عرضه به انتظارات تولیدکنندگان نیز بستگی دارد. برای مثال شما به عنوان یک تولیدکننده بستنی اگر بدانید در آینده‌ای نزدیک قیمت بستنی افزایش خواهد یافت، میزان عرضه کنونی بستنی را کاهش داده و مازاد آن را در سردخانه نگهداری ‌می‌کنید.

منحنی تقاضا چیست؟

رابطه منفی قیمت کالا و تقاضا (با فرض ثابت بودن سایر عوامل) در یک منحنی با نام منحنی تقاضا (Demand curve) نشان داده ‌می‌شود به طوری که قیمت در محور عمودی و مقدار تقاضا در محور افقی قرار ‌می‌گیرد. شیب نزولی این نمودار نشان دهنده این رابطه معکوس است و اقتصاددانان علت به وجود آمدن این رابطه یعنی افزایش قیمت و کاهش تقاضا را قانون تقاضا می‌نامند.

برای رسم منحنی تقاضا، از یک مثال ساده استفاده ‌می‌کنیم.

بازاری با دو خریدار (یوان و ادوارد) تصور کنید که قرار است با توجه به قیمت کتاب برای خرید تعداد آن تصمیم گیری کنند. ابتدا به یوان بپردازیم. اگر قیمت کتاب معادل ۳۵ دلار باشد، او حاضر نیست کتاب را بخرد (تقاضا صفر). اگر قیمت کتاب به ۳۰ دلار برسد او ۱ کتاب می‌خرد. اگر قیمت کتاب به ۲۰ دلار کاهش پیدا کند، یوان ۲ کتاب می‌خرد. بدین ترتیب اگر خرید کتاب رایگان باشد، یوان ۷ کتاب می‌خرد (قیمت صفر). جدول زیر، تعداد کتاب‌های خریداری شده توسط یوان و ادوارد را در قیمت‌های متفاوت نشان ‌می‌دهد.

تعداد کتاب‌های خریداری شده توسط یوان و ادوارد

حال اگر منحنی تقاضای یوان و ادوارد را با یکدیگر جمع کنیم به منحنی تقاضای بازار دست پیدا خواهیم کرد.

 منحنی تقاضای بازار

منحنی عرضه چیست؟

منحنی عرضه (Supply Curve) رابطه مثبت قیمت و مقدار عرضه را نشان ‌می‌دهد؛ شیب صعودی این نمودار نشان دهنده این است که هر چه قیمت افزایش یابد، عرضه نیز بیشتر ‌می‌شود. تصویر زیر مثالی از  منحنی عرضه در یک بازار که فقط دو ناشر کتاب به نام‌های رابرت و گریگوری در آن وجود دارند را نشان ‌می‌دهد.

منحنی عرضه چیست؟

البته شیب نزولی منحنی تقاضا و شیب صعودی منحنی عرضه تا ابد ادامه پیدا نمی‌کند و بازار مجبور است در یک قیمت به تعادل برسد.

منحنی عرضه و تقاضا چیست؟

منحنی عرضه و تقاضا رابطه میان عرضه، تقاضا، قیمت و نقطه رسیدن به تعادل را نشان ‌می‌دهد. برای درک بهتر مطلب ابتدا به توضیح جداگانه منحنی‌ها ‌می‌پردازیم. در ادامه نحوه به تعادل رسیدن قیمت را در نمودار عرضه و تقاضا بررسی خواهیم کرد.

مفهوم تعادل در عرضه و تقاضا

تعادل (Equilibrium)، نقطه‌ای است که در آن منحنی عرضه و تقاضا یکدیگر را قطع ‌می‌کنند.

  • به قیمت مربوط به این نقطه، قیمت تعادلی (Equilibrium price) گفته ‌می‌شود.
  • به مقدار مربوط به این نقطه، مقدار تعادلی (Equilibrium quantity) گفته ‌می‌شود.

مفهوم تعادل در عرضه و تقاضا

به تصویر بالا و نقطه تعادل بازار خوب بنگرید. فرض کنید نمودار بالا، منحنی عرضه و تقاضای یک فنجان قهوه را نشان ‌می‌دهد. نقطه تعادل بازار در این نمودار نشان ‌می‌دهد که اگر قیمت یک فنجان قهوه 1.20 دلار باشد، مقدار 150،000 فنجان از آن خریداری شود. بنابراین ‌می‌توان گفت:

  • در قیمت تعادلی، مقدار کالایی که خریداران مایل و قادر به خریدنش هستند، دقیقا با مقدار کالایی که فروشندگان مایل و قادر به فروشش هستند، برابر است.

اگر قیمت بازار، بیشتر از قیمت تعادلی باشد، عرضه و تقاضا چه تغییری ‌می‌کند؟

حتما این نکته را به یاد دارید که با افزایش قیمت، تقاضا کاهش ‌می‌یابد. بگذارید با یک مثال در منحنی عرضه و تقاضای آن، به بررسی موضوع بپردازیم.

اگر قیمت بازار، بیشتر از قیمت تعادلی باشد، عرضه و تقاضا چه تغییری ‌می‌کند؟

همان طور که در تصویر بالا مشاهده ‌می‌کنید، قیمت تعادلی بستنی ۲ دلار و مقدار تعادلی آن ۷ بستنی است. بدین معنی که اگر قیمت بستنی ۲ دلار باشد، خریداران تمایل به خرید ۷ بستنی دارند و فروشندگان نیز تمایل به فروش ۷ بستنی دارند.

حال اگر قیمت بستنی به ۲.۵ دلار برسد، مقدار تقاضای بازار به ۴ عدد بستنی و مقدار عرضه فروشندگان به ۱۰ عدد بستنی می‌رسد. در چنین حالتی مازاد تقاضا به وجود می‌آید و بستنی‌های زیادی در فریزرهای فروشگاه‌ها بدون استفاده می‌مانند. در نهایت، این مازاد عرضه منجر به کاهش قیمت و رسیدن به نقطه تعادل بازار ‌می‌شود.

اگر قیمت بازار، بیشتر از قیمت تعادلی باشد، عرضه و تقاضا چه تغییری ‌می‌کند؟

اگر قیمت بازار، کمتر از قیمت تعادلی باشد، عرضه و تقاضا چه تغییری ‌می‌کند؟

کاهش قیمت موجب افزایش تقاضا شده اما تمایل تولیدکنندگان به تولید و عرضه کمتر ‌می‌شود.

در اینجا نیز مثال بستنی را ادامه ‌می‌دهیم. اگر قیمت بستنی به ۱.۵ دلار برسد، تقاضای بازار به ۱۰ عدد بستنی افزایش پیدا ‌می‌کند اما فروشندگان مایل به فروش ۴ عدد بستنی در این قیمت هستند. در این حالت کمبود تقاضا به وجود آمده و خریداران برای خرید بستنی صف می‌کشند. حال که تمایل خریداران بیشتر از عرضه است، فروشندگان بستنی ‌می‌توانند بدون نگرانیِ از دست دادن مشتری، قیمت را افزایش دهند. بنابراین با افزایش قیمت بازار به سمت نقطه تعادل می‌رود.

اگر قیمت بازار، کمتر از قیمت تعادلی باشد، عرضه و تقاضا چه تغییری ‌می‌کند؟

قانون عرضه و تقاضا چیست؟

قانون عرضه و تقاضا، رسیدن قیمت به نقطه تعادل را نشان ‌می‌دهد. بر اساس این قانون، قیمت هر کالا برای برابر کردن عرضه و تقاضا به سمت تعادل حرکت ‌می‌کند.

  • اگر عرضه افزایش یابد اما تقاضا ثابت بماند، قیمت کاهش ‌می‌یابد.
  • اگر عرضه کاهش یابد اما تقاضا ثابت بماند، قیمت افزایش ‌می‌یابد.
  • اگر عرضه ثابت بماند اما تقاضا افزایش یابد، قیمت افزایش ‌می‌یابد.
  • اگر عرضه ثابت بماند اما تقاضا کاهش یابد، قیمت کاهش ‌می‌یابد.

کاربرد مفهوم عرضه و تقاضا در افزایش درآمد مشاغل چیست؟

مفهوم عرضه و تقاضا علاوه بر تاثیری که بر قیمت ابزارهای مالی مانند سهام، ارزهای خارجی در فارکس، ارزهای دیجیتال و ... دارد، بر میزان کسب درآمد افراد از مشاغل خود نیز تاثیرگذار است. برای مثال یک فروشنده پیتزا ‌می‌تواند با استفاده از مفهوم عرضه و تقاضا و سایر مفاهیم اقتصادی، میزان فروش خود را افزایش دهد. متاسفانه موضوعات اقتصاد کلان پیچیدگی‌های خاصی دارند و همین نکته موجب شده تا مردم عادی نتوانند از این دانش استفاده کنند.

به همین علت مجموعه آموزش بورس، دوره‌ای تحت عنوان دوره جامع رشد اقتصادی با متد SMI به وجود آورده تا همگان ‌بتوانند اقتصاد کلان را به زبان ساده و به شکل کاربردی فرا بگیرند. در عین حال، تکنیک‌هایی که افراد ‌می‌توانند برای افزایش درآمد خود از مشاغلشان به دست بیاورند، پوشش داده شده و در قدم آخر، به دلیل جذابیت فراوان بازار طلا و امکان سرمایه گذاری با مبالغ اندک در آن، انواع استراتژی‌های کسب سود از بازار طلا و سکه نیز آموزش داده شده است. جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به صفحه دوره جامع رشد اقتصادی مراجعه کنید.

کشش چیست؟

کشش (Elasticity) معیاری برای سنجش مقدار واکنش خریداران و فروشندگان به تغییر شرایط بازار است.

کشش عرضه و تقاضا چیست؟

کشش عرضه و تقاضا، مقدار تغییر عرضه و تقاضای یک کالا را با توجه به تغییرات قیمت اندازه گیری ‌می‌کند.

کشش عرضه و تقاضا چیست؟

کشش تقاضا چیست؟

کشش تقاضا یا کشش قیمتی تقاضا (Price Elasticity of Demand) مقدار تغییر تقاضا را نسبت به تغییر قیمت اندازه گیری ‌می‌کند.

  • اگر مقدار تقاضا در برابر تغییرات قیمت واکنش زیادی نشان دهد، تقاضا پرکشش است.
  • اگر مقدار تقاضا در برابر تغییرات قیمت واکنش اندکی نشان دهد، تقاضا کم کشش است.

یک کالا یا خدمت ‌می‌تواند بر اساس ضروری بودن یا تجملی بودن آن کم کشش یا پرکشش باشد. برای مثال، با افزایش قیمت ویزیت پزشکان، مقدار تقاضا برای مراجعه به پزشک کاهش ‌می‌یابد ولی نه خیلی زیاد. از آنجایی که اغلب مردم، مراجعه به پزشک را یک کالا یا خدمت ضروری می‌دانند، تقاضای آن کم کشش یا بی کشش است.

حال فرض کنید قیمت صندلی ماساژ افزایش پیدا کند. در چنین شرایطی احتمال اینکه میزان تقاضای این کالا به شدت کاهش پیدا کند، وجود دارد چون مردم آن را یک کالای تجملی محسوب کرده و در نتیجه این کالا پرکشش است.

کشش عرضه چیست؟

کشش عرضه یا کشش قیمتی عرضه (Price Elasticity of Supply) مقدار تغییر عرضه را نسبت به تغییر قیمت اندازه گیری ‌می‌کند.

  • اگر مقدار عرضه واکنش زیادی نسبت به تغییرات قیمت داشته باشد، عرضه پرکشش (با کشش) است.
  • اگر مقدار عرضه حساسیت کمی در برابر تغییرات قیمت داشته باشد، عرضه کم کشش (بی کشش) است.

برای مثال، زمین‌های کنار ساحل در شمال ایران را تصور کنید. از آنجایی که افزایش این زمین‌ها ممکن نیست، نسبت به تغییرات قیمت بی کشش محسوب ‌می‌شوند. از طرف دیگر، اگر قیمت تلویزیون افزایش یابد تولیدکنندگان ‌می‌توانند میزان تولید خود را گسترش دهند. بنابراین عرضه تلویزیون با کشش است.

تعیین قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا یا تصمیمات دولت؟

تعیین قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا یا تصمیمات دولت؟

نظریه عرضه و تقاضا تنها در اقتصادهایی که بازار آزاد دارند به طور کامل قابل اجراست و ‌می‌تواند منجر به رسیدن قیمت به تعادل شود. با این وجود دولت‌ها سعی ‌می‌کنند بر قیمت‌ها نظارت داشته باشند.

فرض کنید قیمت تعادلی شیر در ایران، ۳۰ هزار تومان به ازای هر یک لیتر است. یعنی خریداران و فروشندگان با توجه به عرضه و تقاضا در این قیمت به تعادل یا توافق رسیده‌اند. حال، «انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران» از دولت درخواست ‌می‌کند تا به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، قیمت شیر را افزایش دهد. از طرف دیگر، «انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف کنندگان» از دولت درخواست ‌می‌کند به دلیل افزایش تورم و نیاز ضروری مردم به شیر، قیمت آن کاهش یابد.

  • اگر انجمن اول یعنی تولیدکنندگان در مذاکرات خود به نتیجه برسند، دولت یک کف قیمت (حداقل قیمت قانونی) تعیین خواهد کرد بدین معنی که قیمت نمی‌تواند از آن کمتر شود.
  • اگر انجمن دوم یعنی مصرف کنندگان در مذاکرات خود به نتیجه برسند، دولت یک سقف قیمت (حداکثر قیمت قانونی) تعیین خواهد کرد بدین معنی که قیمت نمی‌تواند از آن بیشتر شود.

حال بگذارید اثرات تعیین سقف قیمت را بررسی کنیم.

  • اگر دولت، سقف قیمت شیر را ۴۰ هزار تومان اعلام کند، هیچ اثری نخواهد داشت چرا که بازار در نقطه تعادل ۳۰ هزار تومان به کار خود ادامه ‌می‌دهد.
  • اگر دولت، سقف قیمت شیر را ۲۰ هزار تومان اعلام کند، فروشندگان عرضه را کمتر کرده اما میزان تقاضای خریداران افزایش ‌می‌یابد. در نتیجه مازاد تقاضا یا کمبود به وجود می‌آید و به دنبال آن صف کشیدن مردم برای خرید شیر، اختصاص شیر توسط فروشندگان به بستگان خود و یا سهمیه بندی کالا به وجود می‌آید.

حال بگذارید اثرات تعیین کف قیمت را بررسی کنیم.

  • اگر دولت، کف قیمت شیر را ۲۰ هزار تومان اعلام کند، هیچ اثری نخواهد داشت چرا که بازار در نقطه تعادل ۳۰ هزار تومان به کار خود ادامه ‌می‌دهد.
  • اگر دولت، کف قیمت شیر را ۴۰ هزار تومان اعلام کند، قیمت بازار همان کف قیمت خواهد بود. در چنین حالتی فروشندگان عرضه را بیشتر کرده اما میزان تقاضای خریداران کاهش ‌می‌یابد. در نهایت مازاد عرضه به وجود می‌آید و برخی از فروشندگان نمی‌توانند شیر را به این قیمت به فروش رسانند.

نقش دولت در تعیین قیمت در تمام کشورها به یک اندازه نیست. برای مثال، کشور سنگاپور از جمله کشورهایی است که بیشترِ سیستم اقتصادی آن متکی به بازار آزاد یعنی تعیین قیمت توسط عرضه و تقاضا است اما کشوری مثل ایران به مقدار کمتری از اقتصاد آزاد و به مقدار بیشتری از اقتصاد دستوری دنباله‌روی ‌می‌کند.

در این مقاله به مفهوم مهم عرضه و تقاضا پرداخته و دانستیم که تقاضا، مقدار کالا یا خدماتی است که خریداران مایل و قادر به خرید آن هستند و عرضه، مقدار کالا یا خدماتی است که فروشندگان مایل و قادر به فروش آن هستند.

یادگیری مفهوم عرضه و تقاضا و سایر موضوعات اقتصادی به شما کمک ‌می‌کند تا در بازارهای مالی به یک سرمایه گذار متخصص تبدیل شوید.

 

در پایان پیشنهاد ‌می‌کنیم جهت آشنایی بیشتر با موضوعات جذاب اقتصادی از مقالات زیر استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- عرضه و تقاضا یعنی چه؟

تقاضا، مقدار کالا یا خدمتی است که خریداران مایل یا قادر به خرید آن هستند. عرضه، مقدار کالا یا خدمتی است که فروشندگان قادر یا مایل به فروش آن هستند.

۲- مازاد عرضه چیست؟

منظور از مازاد عرضه (Excess supply) در اقتصاد شرایطی است که در آن مقدار عرضه بیشتر از مقدار تقاضا است. علاوه بر این، قیمت بالاتر از نقطه تعادلی‌ای که توسط عرضه و تقاضا تعیین شده، است.

۳- مازاد تقاضا یا کمبود چیست؟

منظور از مازاد تقاضا (Excess demand) یا کمبود (Shortage) در اقتصاد شرایطی است که در آن مقدار تقاضا بیشتر از عرضه است. علاوه بر این، قیمت پایین‌تر از نقطه تعادلی‌ای که توسط عرضه و تقاضا تعیین شده، است.

۴- رابطه بین عرضه و تقاضا چیست؟

رابطه بین عرضه و تقاضا از طریق قیمت معنا ‌می‌شود. هر چه قیمت افزایش یابد، میزان تقاضا کاهش ‌می‌یابد (تمایل فروشندگان به عرضه بیشتر ‌می‌شود). هر چه قیمت کاهش یابد، میزان تقاضا افزایش ‌می‌یابد (تمایل فروشندگان به عرضه کمتر ‌می‌شود).

۵- شکاف عرضه و تقاضا چیست؟

منظور از شکاف عرضه و تقاضا تفاوت میان میزان تقاضا برای یک کالا یا خدمت با مقدار عرضه‌ی آن است.

 

 

: ارسال نظر
آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود