ارتباط با
پشتیبانی آنلاین

پامپ و دامپ چیست؟ | Pump and Dump

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 14 خرداد 1403
ارز دیجیتال   فرزاد نشاط
زمان انتشار 05 اسفند 1402
پامپ و دامپ چیست؟ | Pump and Dump

طرح «پامپ و دامپ» (Pump and Dump) یک نوع دستکاری غیرقانونی بازار است که طی آن قیمت یک دارایی خاص مانند سهام یا اوراق بهادار، با استفاده از اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده، به طور مصنوعی بالا برده می‌شود. پس از آن، عاملان این طرح دارایی خود را با قیمتی بالاتر به سرمایه ‌گذاران ناآگاه می‌فروشند و سود هنگفتی به دست می‌آورند. این نوع کلاهبرداری در هر بازاری که معاملات در آن انجام می‌شود، از جمله بازارهای سنتی مانند بورس اوراق بهادار، و بازارهای نوظهوری مانند ارزهای دیجیتال، رخ می‌دهد.

در ادامه، به بررسی کلاهبرداری پامپ و دامپ و روش‌های مختلف اجرای آن می‌پردازیم و همچنین راه‌های تشخیص پامپ و دامپ را معرفی خواهیم کرد.

پامپ و دامپ چیست؟

به نقل از اینوستوپدیا، طرح پامپ و دامپ نوعی دستکاری غیرقانونی بازار است که با استفاده از توصیه‌های جعلی، قیمت یک سهم یا اوراق بهادار را به صورت مصنوعی افزایش می‌دهد. این توصیه‌ها بر مبنای اظهارات دروغین، گمراه‌کننده و اغراق‌آمیز استوار هستند. عاملان این طرح، پیش از آغاز پامپ، سهام یا اوراق بهادار مورد نظر را با قیمت پایین خریداری کرده و پس از ایجاد هیجان کاذب و افزایش قیمت، آن‌ها را به قیمت بالاتر می‌فروشند.

بر اساس قوانین بازار سرمایه، انجام این نوع فعالیت غیرقانونی بوده و می‌تواند به جریمه‌های سنگین منجر شود. با این وجود، محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتال زمینه‌ساز گسترش طرح‌های پامپ و دامپ شده است.

مفهوم کلمه‌های پامپ و دامپ

مفهوم کلمه‌های پامپ و دامپ

پامپ یا Pump به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن یک فرد یا گروهی از سرمایه ‌گذاران با خرید مقدار زیادی از یک دارایی برای آن تقاضای مصنوعی ایجاد می‌کنند. این افزایش تقاضا، منجر به افزایش قیمت در بازار می‌شود.

دامپ یا Dump فرآیندی است که در آن، عاملان طرح پامپ و دامپ دارایی خود را پس از افزایش قیمت، به سرمایه ‌گذاران ناآگاه می‌فروشند. این افزایش عرضه ناگهانی، به سقوط ناگهانی قیمت و ضرر سنگین برای سایر سرمایه ‌گذاران منجر می‌شود.

پامپ و دامپ چه ویژگی هایی دارد؟

طرح‌های پامپ و دامپ در گذشته عمدتا از طریق تماس‌های تلفنی غیرمنتظره صورت می‌گرفتند، اما اکنون با ظهور اینترنت به دنیای آنلاین مهاجرت کرده‌اند. اکنون کلاهبرداران می‌توانند با ارسال ایمیل‌های فریبنده یا انتشار پیام‌های وسوسه‌برانگیز در شبکه‌های اجتماعی، صدها هزار قربانی ناآگاه را به خرید دارایی‌های خاص ترغیب کنند.

این پیام‌ها معمولا حاوی ادعاهایی در مورد «اطلاعات دست‌اول» از تحولات جدیدی هستند که موجب جهش چشمگیر قیمت دارایی خواهد شد. پس از هجوم خریداران و افزایش قابل توجه قیمت، عاملان طرح پامپ و دامپ دارایی خود را می‌فروشند. حجم فروش توسط کلاهبرداران، معمولا منجر به سقوط شدید قیمت می‌شود و در نهایت، بسیاری از سرمایه ‌گذاران متحمل ضررهای سنگینی می‌گردند.

به جز ارزهای دیجیتال، طرح‌های پامپ و دامپ اغلب سهام خرد و کوچک مبادله‌شده در فرابورس (OTC) را هدف قرار می‌دهند. این بازارها نسبت به بورس‌های سنتی مقررات کمتری دارند و بنابراین، دستکاری سهام در آن‌ها آسان‌تر است.

چرا سهم کوچک برای پامپ و دامپ مناسب‌تر است؟

دلیل انتخاب سهام خرد و کوچک برای این فعالیت‌های غیرقانونی، ویژگی‌های ذاتی آن‌هاست:

چرا سهم کوچک برای پامپ و دامپ مناسب‌تر است؟

  • موجودی قابل معامله: تعداد کمی از سهام این شرکت‌ها در دسترس عموم قرار دارد و بنابراین، ورود تعداد اندکی از خریداران جدید می‌تواند به افزایش قابل توجه قیمت منجر شود.
  • حجم معاملات پایین: حجم معاملات روزانه این نوع سهام کم است و همین موضوع، تاثیر کلاهبرداران در قیمت را تقویت می‌کند.
  • اطلاعات محدود: بسیاری از شرکت‌های فرابورس به ‌دلیل مقررات کمتر، جزئیات مالی و عملیاتی کمتری را منتشر می‌کنند. این کمبود اطلاعات می‌تواند زمینه‌ساز انتشار شایعات، اطلاعات غلط و در نتیجه، جذب سرمایه ‌گذاران ناآگاه شود.

بنابراین می‌توان گفت ترکیب عواملی مانند شناوری کم، حجم معاملات پایین و اطلاعات محدود، شرایط مطلوبی را برای دستکاری قیمت توسط عاملان طرح‌های پامپ و دامپ در بازارهای OTC فراهم می‌کند.

نقش پلتفرم‌های آنلاین در طرح‌های پامپ و دامپ

با ظهور معاملات آنلاین، اجرای طرح‌های پامپ و دامپ دیگر محدود به تماس‌های تلفنی نیست. اکنون هر فردی با دسترسی به شبکه‌های اجتماعی و توانایی ترغیب سایر سرمایه ‌گذاران به خرید سهمی که «آماده اوج‌گیری» است، می‌تواند مرتکب این نوع کلاهبرداری شود.

نقش پلتفرم‌های آنلاین در طرح‌های پامپ و دامپ

نحوه اجرای این طرح در فضای مجازی به ترتیب زیر است:

  1. پامپ دارایی با خرید سنگین: کلاهبردار ابتدا سهام کم‌حجم و کم‌طرفداری را انتخاب می‌کند. از آنجا که حجم معاملات این سهام پایین است، خرید سنگین توسط کلاهبردار می‌تواند به ‌سرعت قیمت را افزایش دهد. این افزایش مصنوعی، نشانه‌ای کاذب از تقاضای شدید است که زمینه ساز سرمایه ‌گذاری افراد دیگر می‌شود.
  2. ایجاد هیجان برای افزایش خریداران: کلاهبردار با استفاده از تبلیغات جعلی، تحلیل‌های ساختگی و شایعات بی‌اساس، توجه و هیجان بازار را به سمت سهم مذکور جلب می‌کند. این موج تبلیغاتی، سایر سرمایه ‌گذاران را متقاعد می‌سازد که فرصتی استثنایی برای کسب سود به دست آمده است.
  3. خروج به موقع قبل از سقوط: کلاهبردار به طور مداوم میزان خرید و فروش را رصد می‌کند. در لحظه‌ای که احساس کند هیجان و تقاضا در حال فروکش است، اقدام به فروش سهام خود می‌کند. این حجم سنگین فروش بلافاصله موجب سقوط قیمت می‌شود و زیان‌های سنگینی را برای سرمایه ‌گذاران فریب‌خورده به بار می‌آورد.

با توجه به سادگی و پتانسیل سودآوری بالا، بستر آنلاین به عرصه‌ای جذاب برای کلاهبرداران پامپ و دامپ تبدیل شده است. این موضوع اهمیت آگاهی سرمایه ‌گذاران نسبت به نشانه‌های این نوع فعالیت‌های غیرقانونی و اتخاذ رویکردی محتاطانه و مبتنی بر تحقیق را دو چندان می‌کند.

پامپ و دامپ در دنیای ارز دیجیتال

بازار پررونق ارزهای دیجیتال به تازگی به عرصه جدیدی برای کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ تبدیل شده است. سودآوری خیره‌کننده بیت‌کوین و اتریوم، آتش شور و اشتیاق را برای سرمایه ‌گذاری در طیف گسترده‌ای از ارزهای دیجیتال، هرچند بی‌ارزش و بی‌نام‌ونشان، شعله‌ور ساخته است.

پامپ و دامپ در دنیای ارز دیجیتال

متاسفانه، بازار ارزهای دیجیتال به دلایل متعددی، بستر ایده‌آلی برای اجرای طرح‌های پامپ و دامپ محسوب می‌شود:

  • فقدان مقررات کارآمد: عدم وجود چارچوب‌های نظارتی قوی در این بازار، دست کلاهبرداران را برای دستکاری قیمت ارزهای دیجیتال باز می‌گذارد.
  • ابهام و عدم شفافیت: ماهیت پیچیده و غیرمتمرکز این بازار، امکان پیگیری و شناسایی فعالیت‌های غیرقانونی را دشوار می‌سازد.
  • پیچیدگی فنی: دانش و درک محدود بسیاری از سرمایه ‌گذاران نسبت به زیرساخت‌های فنی و نحوه فعالیت ارزهای دیجیتال، آن‌ها را در برابر تبلیغات گمراه‌کننده و تحلیل‌های جعلی کلاهبرداران آسیب‌پذیر می‌کند.

گستردگی این معضل تا حدی است که مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸، بیش از ۳۴۰۰ مورد پامپ و دامپ را در بازه زمانی شش ماهه، آن هم فقط در دو پلتفرم پیام‌رسان محبوب سرمایه ‌گذاران، شناسایی کرد.

افزایش کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ در بازار ارزهای دیجیتال

افزایش کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ نهادهای نظارتی مختلف را به واکنش واداشته است. در مارس ۲۰۲۱، کمیسیون معاملات آتی کالای آمریکا (CFTC) با انتشار هشداری از سرمایه ‌گذاران خواست تا از سرمایه ‌گذاری در ارزهای دیجیتال جدید یا دارای حجم معاملات اندک که احتمال هدف قرار گرفتن توسط طرح‌های پامپ و دامپ را دارند، اجتناب کنند. این نهاد همچنین به افشاگرانی که با ارائه اطلاعات به شناسایی عاملان پامپ و دامپ کمک کنند، پاداش می‌دهد.

مقابله با کلاهبرداری‌های پامپ و دامپ در بازار ارزهای دیجیتال نیازمند هوشیاری و اقدامات پیشگیرانه است. سرمایه ‌گذاران باید با کسب دانش و اطلاعات کافی، رویکردی محتاطانه را در پیش گیرند و نسبت به وعده‌های عجیب و غریب، شایعات بی‌اساس و تحلیل‌های ساختگی هوشیار باشند.

انواع طرح‌های پامپ و دامپ در بازار سرمایه

کلاهبرداران در بازار سرمایه برای دستکاری قیمت سهام انواع مختلفی از طرح‌های پامپ و دامپ را اجرا می‌کنند. برخی از رایج‌ترین انواع پامپ و دامپ عبارتند از:

انواع طرح‌های پامپ و دامپ در بازار سرمایه

طرح پامپ و دامپ کلاسیک

این طرح قدیمی و متداول، هر نوع دستکاری اطلاعات درباره یک شرکت و سهام آن را در بر می‌گیرد. این دستکاری می‌تواند شامل تماس‌های تلفنی با ادعاهای اغراق‌آمیز، انتشار اخبار جعلی و به اشتراک‌گذاری اطلاعات «حساس» برای افزایش مصنوعی قیمت سهام باشد.

طرح «بویلر روم» یا «اتاق بخار»

«اتاق بخار» (Boiler Room) اصطلاحی است برای یک سری مرکزهای کوچک است که کارکنان آن‌ها با استفاده از شیوه‌های غیرصادقانه و غیرمنصفانه، سرمایه ‌گذاران را به خرید سهام مشکوک تشویق می‌کنند. این کارکنان عمدتا سهام کم ارزش یا پنی (Penny Stock) را که مرکزشان به عنوان بازارگردان خرید و فروش می‌کند، از طریق تماس‌های تلفنی به سرمایه ‌گذاران می‌فروشند. هدف آن‌ها فروش هرچه بیشتر سهام برای افزایش قیمت و سپس فروش سهام مرکز با سود بالا است.

طرح «شماره اشتباه»

این شیوه نوظهور، نوعی دستکاری روانی سرمایه ‌گذاران است. کلاهبرداران پیام‌های صوتی حاوی نکات «داغ» سرمایه ‌گذاری را به صورت ظاهرا اشتباه برای افراد مختلف ارسال می‌کنند. هدف آن‌ها القای این باور است که شنونده به طور اتفاقی در جریان اطلاعات محرمانه قرار گرفته است و از این طریق، توجه او را به سهام خاصی جلب کنند و تقاضا برای آن را افزایش دهند.

مثالی از طرح پامپ و دامپ

در سال 2017، توکنی به نام سیف‌مون (SafeMoon) با وعده‌های اغراق‌آمیز و جاه‌طلبانه درباره کاربردهایش، به سرعت مورد توجه سرمایه ‌گذاران بازار ارزهای دیجیتال قرار گرفت.

مثالی از طرح پامپ و دامپ

مراحل پامپ و دامپ سیف‌مون

  1. ایجاد هیجان و تقاضا: با استفاده از ربات‌ها و حساب‌های جعلی، حجم عظیمی از پیام‌ها و پست‌های مثبت درباره سیف‌مون منتشر شد.
  2. حمایت افراد مشهور: برخی افراد مشهور و یوتیوبرها با دریافت دستمزد، به تبلیغ این توکن در صفحه‌های شبکه اجتماعی و یا کانال‌های خود پرداختند.
  3. وعده‌های فریبنده: توسعه‌دهندگان سیف‌مون، وعده‌های بلندپروازانه‌ای درباره کاربردهای این توکن و سودآوری آن ارائه دادند.
  4. افزایش مصنوعی قیمت: خرید انبوه توکن توسط گروهی از سرمایه ‌گذاران بزرگ موجب افزایش تقاضا شد و سپس قیمت سیف‌مون به طور ناگهانی و تصاعدی افزایش یافت.
  5. فریب سرمایه ‌گذاران ناآگاه: با مشاهده رشد سریع قیمت، بسیاری از سرمایه ‌گذاران بدون تحقیق و صرفا بر اساس هیجان بازار، اقدام به خرید سیف‌مون کردند.
  6. دامپ و سودجویی: پس از رسیدن قیمت به نقطه مطلوب، سرمایه ‌گذاران بزرگ توکن‌های خود را به سرمایه ‌گذاران ناآگاه فروختند.
  7. کاهش ناگهانی قیمت: با افزایش عرضه و کاهش تقاضا، قیمت سیف‌مون به طور ناگهانی سقوط کرد و بسیاری از سرمایه ‌گذاران متحمل ضرر سنگینی (معادل صدها میلیون دلار!) شدند.

چگونه در دام پامپ و دامپ گرفتار نشویم؟

کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) با آگاهی از شیوع طرح‌های پامپ و دامپ در بازارهای سرمایه ‌گذاری، اقدام به انتشار توصیه‌هایی کرده است. در ادامه خلاصه ای از توصیه‌های این سازمان را مشاهده می‌کنید:

پیشنهادهای سرمایه ‌گذاری را با احتیاط بررسی کنید

اگر بدون درخواست قبلی، پیامی با عنوان «فرصت سرمایه ‌گذاری» دریافت کردید، نهایت احتیاط را به خرج دهید. گستردگی فضای مجازی راه‌های متعددی برای کلاهبرداران فراهم کرده تا از طریق ایمیل، کامنت گذاشتن در شبکه‌های اجتماعی، ارسال پیام خصوصی، تماس تلفنی و پیام صوتی با شما ارتباط برقرار کنند. هرگز به پیام‌هایی که وعده‌های سود فوق العاده می‌دهند اعتماد نکنید؛ چراکه آن‌ها نه تنها سود کلانی به همراه نخواهد آورد، بلکه می‌توانند منجر به خسارات مالی قابل توجهی شوند.

نشانه‌های کلاهبرداری‌ را بشناسید

سرمایه ‌گذاری هوشمندانه نیازمند هوشیاری و درک درست از نشانه‌های کلاهبرداری است. برخی شیوه‌های رایج فریب سرمایه ‌گذاران عبارتند از:

نشانه‌های کلاهبرداری‌ را بشناسید

  • وعده‌های غیرعملی و اغراق‌آمیز: اگر پیشنهاد سرمایه ‌گذاری با سودهای «تضمینی» و غیرمنطقی به گوشتان خورد، احتمال کلاهبرداری بودن آن بسیار بالا است. هیچ تضمینی در بازار سرمایه وجود ندارد و سودهای کلان معمولا با پذیرفتن ریسک‌های بزرگ ممکن می‌شوند.
  • فشار برای تصمیم‌گیری سریع: اگر کسی شما را برای سرمایه ‌گذاری فوری و از دست نرفتن فرصت تحت فشار قرار می‌دهد، احتیاط کنید. تصمیم‌گیری‌های سرمایه ‌گذاری باید بر پایه بررسی و تحلیل دقیق باشد، نه احساسات و فشار روانی.
  • کلاهبرداری‌های گروهی: در هر نوع گروه مجازی یا غیرمجازی که عضو هستید، یکی از اعضا ممکن است با ادعای پیدا کردن فرصتی استثنایی، دیگران را به سرمایه ‌گذاری ترغیب کند. به خاطر داشته باشید که حتی افراد مورد اعتماد شما هم ممکن است قربانی کلاهبرداری شوند و ناخواسته اطلاعات غلط را به شما منتقل کنند.
  • فقدان شفافیت و ابهام: اگر اطلاعات مربوط به سرمایه ‌گذاری مبهم و غیرشفاف است، اگر مجوزهای لازم را ندارد یا اگر جزئیات دقیق و قابل بررسی ارائه نمی‌دهد، از آن دوری کنید. شفافیت و انطباق با مقررات، از شاخص‌های یک سرمایه ‌گذاری قانونی است.

پیش از سرمایه ‌گذاری، تحقیقات مستقل خود را انجام دهید

بررسی دقیق (Due Diligence) پیش از سرمایه ‌گذاری با هر مبلغی اهمیت بالایی دارد. با گسترش اینترنت، دسترسی به اطلاعات شرکت‌های معتبر، از مدیران کسب‌وکار گرفته تا گزارش‌های مالی، برای همه آسان شده است. این موضوع در مورد ارزهای دیجیتال اهمیت بیشتری دارد و کاربران باید بررسی مواردی مانند وایت پیپر، قرارداد هوشمند، نقشه راه و سابقه فعالیت توسعه دهندگان پروژه را در نظر داشته باشند.

پامپ و دامپ، به عنوان یک کلاهبرداری رایج در بازار سرمایه، خطرات و ضررهای قابل توجهی برای سرمایه ‌گذاران و شرکت‌ها به همراه دارد. با اتکا به تحقیق دقیق، پرهیز از اعتماد به اطلاعات غیرموثق و شناسایی نشانه‌های کلاهبرداری می‌توان از وقوع چنین کلاهبرداری‌هایی جلوگیری و به رونق و توسعه پایدار بازار سرمایه کمک کرد.

به منظور جلوگیری از گرفتاری در دام پامپ و دامپ در بورس ایران، پیشنهاد می‌کنیم از سیگنال بورس انجمن خبرگان سرمایه گذاری در ایران استفاده کنید. در این انجمن، سیگنال بورس در دو بازه کوتاه مدت و بلندمدت به همراه نقاط دقیق ورود و خروج در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

 

در پایان پیشنهاد می‌کنیم از مقالات زیر جهت آشنایی بیشتر با نحوه سرمایه گذاری اصولی استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- پامپ و دامپ چیست؟

پامپ و دامپ یک نوع کلاهبرداری در بازارهای مالی است. در این روش، عده‌ای با هم توافق می‌کنند که قیمت یک دارایی (مثل سهام یا ارز دیجیتال) را به طور مصنوعی بالا ببرند. سپس با فروش آن در قیمت‌های بالاتر به سود کلانی دست پیدا می‌کنند.

۲- چطور می‌توان پامپ و دامپ را تشخیص داد؟

قبل از خرید هر دارایی، درباره آن تحقیق کنید و از ارزش واقعی آن مطلع شوید. علاوه بر این، فریب تبلیغات و جنجال‌ها را نخورید و به دنبال دارایی‌هایی نروید که به طور ناگهانی محبوب شده‌اند.

۳- اگر فریب پامپ و دامپ را خوردیم چه کار کنیم؟

تمام مدارک و شواهد مربوط به سرمایه ‌گذاری خود را جمع‌آوری کرده و از طریق مراجع قانونی شکایت کنید. در صورت نیاز، از یک وکیل متخصص امور سرمایه ‌گذاری کمک بگیرید.

 

 

: ارسال نظر
آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود