بازار سرمایه چیست؟ | بازار پول چه تفاوتی با بازار سرمایه دارد؟

بازار سرمایه به بازارهای مالی جهت خرید و فروش اوراق قرضه یا اوراق بهادار، با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید، اطلاق می‌شود. در معمول‌ترین تقسیم‌بندی، بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، به دو بازار اولیه (بازار دست اول) و ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود. در یک تقسیم‌بندی کلی دیگر، بازار سرمایه‌ای ایران از نظر شرایط شرکت‌ها، به دو بازار بورس اوراق بهادار و فرابورس طبقه‌بندی می‌شود.که در حال حاضر تعداد 435 شركت در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده اند.

بازار چیست؟

برای درک بهتر بازار سرمایه باید ابتدا با مفهوم بازار آشنا شوید. بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می‌گیرد. هرگاه شرایطی برقرار شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله‌ای صورت بگیرد بازار تشکیل شده است. در بازار به‌طور کلی ۲ نوع دارایی مورد معامله قرار می‌گیرد:

۱- فیزیکی: مثل زمین و ساختمان و انواع کالا.

۲- مالی: مثل سهام و اوراق مشارکت.

بازارهای مالی را می توان از نظر سررسید تعهدات مالی به دو بخش تقسیم کرد؛ بازار پول و بازار سرمایه. علاوه بر این می توان از لحاظ نوع دارایی، بازار سرمایه را به سه دسته تقسیم کرد؛ سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه. ما در ابتدا به دسته بندی اول بازارهای مالی می پردازیم.

برای سرمایه گذاری درست پیشنهاد می‌کنیم در دوره اقتصاد کلان شرکت کنید!

بازار چیست؟

الف) تقسیم بندی بازارهای مالی از لحاظ سررسید تعهدات مالی

در این قسمت دو بازار سرمایه و پول را بررسی می کنیم.

۱- بازار پول

بازار پول محلی برای تامین نقدینگی و سرمایه در گردش است که در آن پول یا سایر دارایی‌هایی که بر پایه پول به وجود آمده‌اند و سررسید آن‌ها کمتر از یکسال است، مبادله می شوند. به عبارت دیگر بازار پول ابزاری برای وام دادن و وام گرفتن در کوتاه مدت است. سرمایه گذارانی (فرد یا شرکت) که مازاد نقدینگی دارند، در قالب ابزارهای بازار پول، نقدینگی خود را در اختیار نهاد درخواست کننده‌ی وام قرار می دهند.

ابزارهای بازار پول شامل موارد زیر می شود:

اسناد خزانه
گواهی سپرده
اوراق تجاری
پذیرش بانکی
و...

از ویژگی‌های این ابزارها می توان به ریسک عدم پرداخت و نقدینگی بالا اشاره کرد.

۲- بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه بسیار بزرگتر از بازار پول است و واحدهای تولیدی می توانند از آن برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود استفاده کرده و سرمایه گذاران می توانند توسط خرید و فروش اوراق بهادار، به کسب سود در این بازار به صورت کوتاه مدت یا بلند مدت بپردازند. همان طور که گفتیم این بازار از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار به دو دسته بازار اولیه و ثانویه و از نظر شرایط شرکت ها به دو دسته بازار بورس و فرابورس تقسیم بندی می شود.

برای ورود به بورس ایران این مطلب را بخوانید!

بازار اولیه و ثانویه به چه معناست؟

در بازار اولیه (primary market) برای اولین بار اوراق بهادار یک شرکت به عموم مردم عرضه می‌شود. شرکت که همان ناشر اوراق بهادار است از طریق فروش این اوراق به مردم، سرمایه مورد نیاز خود را فراهم می کند. کسانی که این اوراق را می خرند، می‌توانند به دید یک سرمایه گذاری بلندمدت آن‌ها را نگه داری کنند اما کسانی هم هستند که با خرید و فروش این اوراق، در بازه‌های کوتاه مدت و بلندمدت سود به دست می آورند.

بازار ثانویه (secondary market) در واقع مکانی برای این افراد است تا این اوراق را به دفعات دلخواه، خرید و فروش کنند. در بازار اولیه معمولا برای خرید اوراق بهادار، محدودیت وجود دارد اما این محدودیت در بازار ثانویه وجود ندارد.

فروش سهام یک شرکت برای اولین بار به مردم در قالب پذیره نویسی صورت می گیرد.

فرض کنید شما در بازار اولیه، سهام شرکت الف را به مقداری که از قبل مشخص شده، خریده اید اما با بررسی و تحلیل های خود به این نتیجه رسیده اید که سهام این شرکت در آینده رشد خواهد کرد. بنابراین زمانی که امکان خرید و فروش آن در بازار ثانویه فراهم می شود، می توانید تعداد بیشتری از سهام این شرکت بخرید. علاوه بر این، امکان فروش این اوراق و گرفتن سود کوتاه مدت هم گزینه دیگری است که برخی سرمایه گذاران از آن استفاده می کنند. بنابراین قابلیت نقدشوندگی در بازار ثانویه که یکی از بخش‌های بازار سرمایه است، بسیار زیاد است.

به عنوان مثال در بازار اولیه قرار می گیرد و زمانی که بعد از اتمام فروش عرضه اولیه و فراهم شدن قابلیت خرید دوباره و فروش آن، سهام قابل معامله می شود، از نظر دسته بندی در بازار ثانویه قرار می‌گیرد. در بازار ثانویه شما امکان خرید سهام از دیگر سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی و یا فروش سهام به آن‌ها را دارید و لزوما برای خرید و فروش سهام با خودِ شرکت ناشر در ارتباط نیستید.

برای آشنایی با بهترین کارگزاری ها کلیک کنید!

بازار پول چه تفاوتی با بازار سرمایه دارد؟

بازار سرمایه و بازار پول در موارد زیر با یکدیگر تفاوت دارند:

بازه زمانی سرمایه گذاری؛ سرمایه گذاری در بازار پول، کوتاه مدت است اما در بازار سرمایه می توان هم به دید کوتاه مدت و هم بلند مدت سرمایه گذاری کرد.

ابزارهای مالی؛ در بازار سرمایه از ابزارهای مالی مثل سهام، اوراق مشارکت و اوراق بدهی استفاده شده اما در بازار پول از اسناد خزانه، گواهی سپرده و... استفاده می شود.

حق مالکیت؛ در بازار سرمایه، افراد با خرید سهام یک شرکت، بخشی از مالکیت آن را به دست می آورند اما در بازار پول بحث مالکیت وجود ندارد.

الف) تقسیم بندی بازار سرمایه از نظر شرایط شرکت ها

تقسیم بندی بازار سرمایه از نظر شرایط شرکت ها

بازار سرمایه ایران از نظر شرایط شرکت ها به دو دسته تقسیم بندی می شود:

بورس اوراق بهادار
فرابورس

شرایط حضور شرکت‌ها در بورس و فرابورس متفاوت است. بنابراین شرکت‌ها برحسب این شرایط در یکی از این دو دسته جای می‌گیرند.

۱- بورس اوراق بهادار چیست؟

بورس اوراق بهادار، یکی از زیرمجموعه های بازار سرمایه ایران است که در آن سهام، اوراق مشارکت و اوراق قرضه (دولتی یا خصوصی) خرید و فروش می شود. بازار بورس دارای دو بازار اول و دوم است و بازار اول آن به دو بخش با نام های تابلو اصلی و تابلو فرعی تقسیم شده است.

۲- فرابورس چیست؟

بازار فرابورس، دومین زیرمجموعه بازار سرمایه است که از نظر ساختاری مشابه با بازار بورس بوده و در آن سهام شرکت ها خرید و فروش می شود. البته فرآیند پذیرش شرکت ها در فرابورس، آسان تر از بورس است. بازار فرابورس از سه بازار اول، دوم، سوم و پایه تشکیل شده است. بازار پایه هم از سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تشکیل شده است.

بازار بورس و فرابورس، بازار سرمایه ایران را تشکیل می دهند و یادگیری نحوه سرمایه گذاری در بورس، این امکان را برای افراد فراهم می آورد که از این طریق سود خوبی به دست بیاورند. در دوره تابلوخوانی، نوسان گیری و ترفندهای بورس تهران، تکنیک های خرید و فروش سهام در بورس ایران برای رسیدن به سود آموزش داده می شود. در این دوره، آموزش تمامی موضوعات از صفر شروع می‌شود. برای مشاهده جزئیات دوره ترفندهای بورس تهران به صفحه این دوره مراجعه کنید.

ب) تقسیم بندی بازارهای مالی از لحاظ نوع دارایی

بازارهای مالی به غیر از سررسید تعهدات مالی (بازار پول و بازار سرمایه)، از لحاظ نوع دارایی تقسیم‌بندی دیگری دارند.

۱- بازار سهام

شرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس ایران، سهام خود را در این قسمت، برای خرید و فروش عرضه می کنند.

۲- بازار اوراق بدهی

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه که به آن‌ها ابزارهای با درآمد ثابت هم گفته می شود، در این دسته جای می گیرند.

۳- بازار اوراق مشتقه

ابزارهای مشتقه مثل اختیار معامله و قرارداد آتی که بر پایه دارایی های مالی یا فیزیکی هستند، در این دسته جای می گیرند.

بورس و فرابورس، به عنوان دو سازمانی که بازار سرمایه ایران را به وجود می آورند، منبع مالی مهمی برای شرکت ها و واحدهای تجاری به حساب می آیند. اما از این مهمتر، مزایای این دو بازار برای سرمایه‌گذاران است، کسانی که تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، تابلوخوانی، مدیریت سرمایه و ریسک را یاد می‌گیرند، می توانند اولین قدم ها برای کسب سود از این بازار را با خرید به موقع سهام و فروش به موقع آن به دست بیاورند.

انجمن خبرگان مجموعه ما از باتجربه‌ترین اساتید و تحلیلگران بورس تشکیل شده است که به صورات روزانه در حال تحلیل سهام و رصد بازار هستند. این انجمن در سال گذشته، ۷۰ درصد بازدهی داشته است. اگر شما هم می خواهید از سیگنال های بورس و سبد پیشنهادی سهام این انجمن استفاده کنید، به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

برای آشنایی با بازار بورس ایران می‌توانید مقالات زیر را هم مطالعه کنید.

سوالات متداول

۱- بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه یکی از انواع بازارهای مالی است که در آن اوراق بهادار و اوراق بدهی با سررسیدهای بیشتر از یک سال و یا بدون سررسید، خرید و فروش می شود.

۲- بازارهای مالی به چند دسته تقسیم می شود؟

بازارهای مالی از لحاظ تعهدات سررسید مالی به دو دسته بازار پول و بازار سرمایه تقسیم شده و از لحاظ نوع دارایی به سه دسته بازار سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه تقسیم می شوند.

۳- بازار سرمایه از لحاظ شرایط شرکت ها به چند دسته تقسیم می شود؟

بازار سرمایه از این لحاظ به دو دسته بازار بورس و فرابورس تقسیم می شود.

بازار سرمایه چیست؟ | بازار پول چه تفاوتی با بازار سرمایه دارد؟

بازار چیست؟