یکی از نسبت‌های مالی در بورس، نسبت P/B است که به معنای قیمت به ارزش دفتری می‌باشد. این نسبت با توجه به اطلاعات موجود در صورت‌های مالی شرکت‌ها به دست می‌آید و معامله گران از آن برای تشخیص ارزندگی سهم در تحلیل فاندامنتال یا بنیادی استفاده می‌کنند. بهترین نسبت P/B در بورس مربوط به عدد یک و پایین‌تر از یک است اما این اعداد چطور به دست می‌آیند و نحوه تفسیر دقیق آن‌ها چگونه است؟
در ادامه با تعریف نسبت P/B در بورس و کاربرد آن در تحلیل بنیادین به این سوالات پاسخ خواهیم داد.
نسبت P/B برگرفته از دو واژه Price به معنای قیمت بازار (قیمت پایانی) و Book Value به معنای ارزش دفتری است. پس P/B نسبت میان قیمت بازار و ارزش دفتری هر سهم را بر مبنای داده‌های موجود در ترازنامه نشان می‌دهد اما ارزش دفتری به چه معناست؟
ارزش دفتری به ارزش ویژه یک شرکت اشاره دارد. در واقع ارزش دفتری برابر با جمع حقوق صاحبان سهام (حقوق مالکانه) است که در نهایت تقسیم بر تعداد سهام آن شرکت می‌شود تا ارزش دفتری هر سهم محاسبه شود.
باید دقت داشته باشید که این نسبت نشان دهنده ارزش ترازنامه‌ای شرکت است. چون برای به دست آوردن آن فقط می‌توان به داده‌های موجود در ترازنامه اکتفا کرد. به عبارت دیگر دارایی‌های نامشهود شرکت‌ها مثل سرقفلی، ثبت اختراع، نام تجاری و... در نظر گرفته نمی‌شود.
برای سرمایه گذاری در بازار بورس ایران این مطلب را بخوانید!
برای به دست آوردن نسبت P/B در بورس باید اطلاعات مربوط به قیمت و ارزش دفتری را داشته باشیم، ابتدا از قیمت شروع می‌کنیم. شما می‌توانید برای قیمت روز سهم از تابلوی معاملات آن در سایت TSETMC استفاده کنید، البته باید از قیمت پایانی سهم استفاده کنید.
در قدم بعدی باید ارزش دفتری هر سهم را به دست بیاورید. برای این کار باید از صورت‌های مالی میان دوره‌ای یا یک ساله استفاده کرده و عدد مربوط به جمع حقوق مالکانه را بر تعداد سهام منتشره شرکت تقسیم کنید. در این صورت ارزش دفتری هر سهم به دست می آید، بعد از آن با تقسیم کردن قیمت پایانی سهم بر ارزش دفتری آن نسبت P/B به دست می‌آید.
تعداد سهام شرکت/(بدهی‌ها- دارایی‌ها)=تعداد سهام شرکت/حقوق صاحبان سهام= ارزش دفتری
P/B= ارزش دفتری هر سهم/قیمت پایانی سهم
برای این که راحت‌تر نسبت P/B هر سهم را به دست بیاورید در این قسمت به محاسبه این نسبت در نماد «شبندر» (پالایش نفت بندرعباس) می‌پردازیم.
برای محاسبه نسبت P/B در نماد شبندر با مراجعه به سایت کدال، از صورت‌های مالی دوازده ماهه این شرکت استفاده کرده‌ایم. همان طور که در شکل زیر می‌بینید جمع حقوق مالکانه سهام برابر است با ۳۳۹,۲۴۹,۰۶۴ میلیون ریال است.
با تقسیم کردن این عدد بر تعداد سهام منتشره شبندر، ارزش دفتری هر سهم به دست می آید.
ارزش دفتری= 339،249،064،000،000/134،342،000،000=2525.26
قیمت پایانی نماد شبندر در تاریخ انجام این محاسبه برابر با ۹۰۱۰ ریال است.
P/B=9010/2525=3.56
این عدد نشان دهنده این است که قیمت سهام شبندر ۳.۵۶ برابر ارزش دفتری آن است. (البته برای خرید و فروش سهم نمی‌توان به تنهایی از یکی از فاکتورهای تحلیل بنیادین استفاده کرد.)
برای آشنایی با 10 نکته طلایی که باید در بورس بدانید کلیک کنید!
محدودیت‌های خاصی برای استفاده از نسبت P/B در بورس وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
همان طور که پیشتر نیز گفتیم برای به دست آوردن نسبت P/B باید به داده‌های ترازنامه رجوع کنیم. از آن جایی که حقوق صاحبان سهام حاصل کم کردن بدهی‌ها از دارایی‌های یک شرکت است، دو فاکتور بدهی و دارایی در ترازنامه اهمیت پیدا می‌کند.
بر طبق اصول حسابداری مقدار بدهی‌ها باید به قیمت روز باشد اما برای محاسبه دارایی از بهای تمام شده (قیمتی که برای خرید، پرداخت شده) استفاده می‌شود. برای همین در اکثر مواقع جمع حقوق صاحبان و ارزش دفتری سهم‌ها کمتر از حالت واقعی محاسبه می‌شود.
برای نمونه می‌توان به دارایی‌های شرکت‌های بورسی اشاره کرد که با قیمت قدیمی در ترازنامه ثبت شده‌اند. مثلا یک قطعه زمین را در نظر بگیرید که جزو دارایی‌های شرکت است که آن را ۱۰ سال پیش خریده ولی با همان بهایِ تمام شده یا قیمت خرید در ترازنامه آورده شده است. بنابراین محاسبه ارزش حقوق صاحبان سهام در این گونه شرکت‌ها مشکل می‌شود.
علاوه بر آن بعضی از شرکت‌های سرمایه گذاری در بورس، در شرکت‌های خارج از بورس هم سرمایه گذاری کرده‌اند که محاسبه ارزش روز این سرمایه گذاری‌ها نیز با پیچیدگی‌هایی همراه است.
شرکت‌های خدماتی و فناوری اطلاعات دارایی مشهود کمی در ترازنامه دارند که نمی‌تواند نشان دهنده ارزش واقعی آن باشد.
برای شرکت در دوره جامع آموزش بورس تهران این صفحه را ببینید!
اگر یک شرکت در چند دوره پیاپی، زیان ده باشد، جمع بدهی‌ها از دارایی‌ها بیشتر می‌شود. درنتیجه حقوق صاحبان سهام، عددی منفی خواهد شد. در این صورت است که استفاده از نسبت P/B در این شرکت‌ها کاربردی نخواهد داشت.
یکی دیگر از محدودیت‌های نسبت P/B این است که ممکن است دارایی‌های جدید شرکت در ترازنامه لحاظ نشده باشند.
پس باید به این نکته دقت کنید که ارزش دفتری و نسبت P/B نمی‌تواند همیشه ارزش یک شرکت را نشان دهد پس برای پیدا کردن سهم‌های ارزنده با استفاده از تحلیل بنیادین باید نسبت P/B را در کنار سایر فاکتورهای تحلیل بنیادین بررسی کنید.
به نظر شما چه نسبتی از P/B برای خرید سهام مناسب است؟ آیا این نسبت در زمان تورم می‌تواند مقیاسی دقیق در اختیار سهامداران قرار دهد؟
به طور کلی می‌توان گفت سهم‌هایی که نسبت P/B در آن‌ها برابر با یک واحد است، برای خرید مناسب هستند اما بیایید به این نسبت در شرایط تورمی نگاه کنیم. در زمان‌هایی که اقتصاد یک کشور تورمی است، قیمت بازار به سرعت بیشتر شده در حالی که ارزش دفتری ثابت می‌ماند (مثال قطعه زمین در قسمت قبلی یادتان هست؟) چون ارزش دارایی‌ها به روز نمی‌شود مگر در زمان افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها. با این حساب صورت کسر به سرعت بزرگتر می‌شود اما مخرج کسر ثابت می‌ماند.
بنابراین در این شرایط قیمت نسبت به ارزش دفتری بیشتر شده و مقیاس P/B عددهایی بیشتر از یک را نشان می‌دهد. در این وضعیت است که نمی‌توان چندان به این نسبت برای شناسایی سهام ارزنده اکتفا کرد.
قبل از ورود به بورس ایران این مطلب را بخوانید!
نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری یا P/B نشان دهنده نوع نگاه سهامداران به یک شرکت بورسی است. به عبارت دیگر نسبت P/B، بر پایه عملکرد یک شرکت در گذشته و قیمتی که سهامداران از آینده آن در نظر دارند شکل می‌گیرد. در واقع نسبت P/B نشان دهنده عملکرد شرکت‌ها در افزایش حقوق صاحبان سهام است.
یکی از مواردی که تحلیلگران از نسبت P/B استفاده می‌کنند زمانی است که EPS (سود به دست آمده از هر سهم) شرکت‌ها منفی باشد و یا در طول زمان تغییرات زیادی داشته باشد. در این حالت به علت زیان ده بودن شرکت، استفاده از نسبت P/E (قیمت به سود) نتیجه‌ای ندارد به همین دلیل سهامداران از نسبت P/B یا قیمت به ارزش دفتری استفاده می‌کنند.
شاخص ROE یا بازده حقوق صاحبان سهام یکی از شاخص‌های موجود در تحلیل بنیادین است که نشان می‌دهد یک شرکت چقدر درآمد برای سهامدارانش ایجاد کرده است. اگر با این شاخص و نحوه محاسبه آن آشنا نیستید می‌توانید مقاله آموزش نحوه محاسبه نسبت‌های مالی و ارزش گذاری سهام را مطالعه کنید.
بازده حقوق صاحبان سهام از تقسیم درآمد به جمع حقوق صاحبان سهام و به صورت درصدی به دست می‌آید. نسبت P/B و ROE را می‌توان هم جهت با یکدیگر در تحلیل بنیادی سهام استفاده کرد.
به طور کلی نمی‌توان عدد خاصی را به عنوان معیار ارزندگی سهام در نسبت P/B مشخص کرد. از آن جایی که نسبت قیمت به ارزش دفتری را هم باید مثل سایر فاکتورهای تحلیل بنیادین در صنایع مختلف به صورت جداگانه بررسی کرد نمی‌توان عدد خاصی برای آن عنوان کرد ولی یک نکته مهم در رابطه با عدد نسبت P/B وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.
در این قسمت از شما یک سوال مهم می‌پرسیم. آیا مقدارهای کمتر از یک واحد در نسبت P/B یا قیمت به ارزش دفتری نشان دهنده ارزش زیاد شرکت است؟
جواب به این سوال هم بله و هم خیر است. به صورت کلی زمانی که نسبت P/B کمتر از یک واحد باشد نشان دهنده قیمت کمتر بازار در برابر ارزش دفتری سهم است و این به معنای ارزندگی سهم می‌باشد اما گاهی اوقات نسبت P/B در بعضی از شرکت‌ها کمتر از یک است با این حال شرکت دچار ورشکستگی شده یا مشکلات مالی برای آن به وجود آمده است.
برای آموزش اصول نوسان گیری در بورس تهران اینجا کلیک کنید!
این نسبت از تقسیم قیمت پایانی به ارزش دفتری هر سهم به دست می‌آید.
مقالات مشابه:
این نسبت به معنای ارزش بازار در برابر ارزش دفتری یک سهم می‌باشد.
ارزش دفتری معادل حقوق صاحبان سهام است که با تقسیم شدن بر تعداد سهام شرکت به دست می‌آید.
نمی‌توان عدد خاصی برای این نسبت ذکر کرد چون عدد مربوط به هر صنعت در بورس می‌تواند متفاوت باشد اما به طور کلی بهترین نسبت P/B، عددهای کمتر از یک واحد هستند.
لینک کوتاه: https://amoozesh-boors.com/i/cro
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
