در بازار بورس، سهام شرکتهای مختلفی معامله می‌شود. شاخص بورس به نوعی میانگین قیمت تمامی سهام موجود در یک بورس است و اگر شاخص رشد کند یعنی به طور متوسط قیمت سهم‌های مختلف در بازار در حال رشد است. برای محاسبه شاخص فرمول‌های مختلفی وجود دارد. شاخص بورس تهران قبلا به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد و در آن قیمت هر شرکتی ضربدر سهم آن شرکت از کل ارزش بازار می‌شد.
امروزه شاخص بورس تهران به شاخص بازدهی تبدیل شده یعنی در محاسبه آن علاوه بر قیمت سهام، سود تقسیمی شرکت‌ها در مجامع نیز محاسبه می‌شود. بنابراین، شاخص بورس امروز در بورس تهران نوعی شاخص بازدهی وزنی است. در این مدل محاسبه شاخص، اگر چند شرکت بزرگ در بورس شاهد ریزش قیمت باشند، اما بقیه شرکت‌ها مثبت باشند، ممکن است میانگین وزنی آنها در نهایت نزولی شود چون وزن چند شرکت بزرگ، و تاثیر آنها در محاسبه شاخص بیشتر است.
«دانش اقتصادی و سرمایه گذاری مهمترین چیزهایی هستند که باید در زندگی بیاموزید.»
هومن مقراضی
قبل از توضیح شاخص بورس بهتر است با معنای شاخص آشنا شویم. شاخص یک نشانگر عددی است که میزان تغییرات قیمت یک متغیر در یک بازه زمانی خاص را نشان می‌دهد. بنابراین نوسانات قیمت به راحتی از طریق شاخص‌ها قابل تشخیص است.
شاخص بورس به زبان ساده، عددی است که میزان رشد یا افت قیمت در بازار بورس را به ما نشان می‌دهد. در بورس، شاخص‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام فرمول‌های متفاوتی اما ماهیت همه آنها یکی است.
به طور کلی فرمول شاخص بورس از تقسیم ارزش جاری بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدا ضرب در ۱۰۰ به دست می‌آید. البته همان طور که گفتیم شاخص‌های مختلفی در بورس وجود دارند که فرمول آنها با هم متفاوت است ولی محاسبه همه آنها بر مبنای فرمول زیر با کمی تغییرات است.
پیشنهاد می‌کنیم تا با خواندن مقاله قوانین کارگزاری قوانین حاکم بر بازار بورس و فرابورس را بشناسید!
در فرمول بالا:
انواع شاخص در بورس
شاخص بورس انواع مختلفی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
یکی از مهمترین شاخص‌های بورس در ایران، شاخص کل بورس است. حتما در اخبار شنیده‌اید که شاخص کل ۲۰۰۰۰ واحد رشد کرد یا این که شاخص کل با ۳۰۰۰۰ واحد افت، در تراز یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحدی ایستاد.
شاخص کل، پرکاربردترین شاخص بورس تهران است که برای سنجش بازدهی کل بورس از آن استفاده می‌شود. در شاخص کل بورس، هم تغییرات سطح عمومی قیمت سهام نشان داده می‌شود و هم سود سالیانه‌ای که شرکت ها به سهامداران پرداخت می‌کنند. بیشتر سرمایه گذاران بورس از این شاخص برای تحلیل وضعیت کلی بازار استفاده می‌کنند.
برای محاسبه شاخص کل از فرمول شاخص بورس استفاده می‌شود با این تفاوت که سود نقدی شرکت‌ها در آن لحاظ می‌شود. شکل زیر فرمول شاخص کل بورس را نشان می‌دهد.
=Pit قیمت شرکت iام در زمان t
=qit تعداد سهام منتشره شرکت i ام در زمان t
n = تعداد شرکت های مشمول شاخص
=RDt پایه شاخص کل در زمان t (در زمان مبدا)
این فرمول برای محاسبه سود نقدی تعدیل می‌شود اما به دلیل پیچیدگی‌های محاسبه، از آوردن آن خودداری کرده‌ایم. نکته مهم آشنایی با ماهیت این فرمول است که نشان می‌دهد هر چه شرکت ها سرمایه و ارزش بازار بیشتری داشته باشند، وزن بیشتری در محاسبه شاخص کل دارند.
شاخص کل هم وزن، یکی دیگر از انواع شاخص بورس است که مشابه شاخص کل است اما در فرمول آن همه شرکت‌ها وزن مشابهی دارند. بنابراین نوسانات قیمت شرکتهای بزرگ و کوچک به یک اندازه در تغییر عدد شاخص سهیم هستند.
شاخص قیمت یکی دیگر از انواع شاخص بورس است که به آن تپیکس (TEPIX) نیز گفته می‌شود. قبل از این که شاخص کل به شکل امروزی آن به وجود بیاید از شاخص قیمت در بورس استفاده می‌شد. فرمول شاخص قیمت مشابه شاخص کل است با این تفاوت که میزان بازدهی و سود نقدی شرکت ها در آن استفاده نمی‌شود. به عبارت دیگر در فرمول شاخص قیمت، تنها قیمت سهام شرکت‌ها با توجه به وزنشان در نظر گرفته می‌شوند. بنابراین شاخص قیمت تغییرات عمومی قیمت سهام شرکت‌ها را نشان می‌دهد. برای مثال اگر شاخص قیمت در یکسال، ۳۰ درصد رشد کند به این معنی است که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها ۳۰ درصد رشد داشته است.
شاخص قیمت هم وزن در بورس مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در محاسبه آن وزن همه شرکت‌ها به طور مساوی در نظر گرفته می‌شود تا نوسانات قیمت شرکت های بزرگ و کوچک به یک اندازه در شاخص تغییر ایجاد کند.
شاخص سهام آزاد شناور که به آن TEFIX هم گفته می‌شود یکی دیگر از انواع شاخص بورس تهران است. قبل از این که کارکرد این شاخص را توضیح دهیم باید معنی سهام شناور را توضیح دهیم. سهام شناور، بخشی از سهام یک شرکت است که قابلیت معامله شدن دارد و آزادانه بین مردم دست به دست می‌شود. برای مثال اگر ۲۰ درصد کل سهام یک شرکت، شناور باشد بدین معنی است که صاحبان شرکت قصد ندارند با این ۲۰ درصد در مدیریت شرکت نقشی داشته باشند. بنابراین این ۲۰ درصد دائم بین خریداران و فروشندگان خُرد و کلان معامله می‌شود.
محاسبه شاخص سهام آزاد شناور مثل شاخص کل بورس است با این تفاوت که به جای تعداد کل سهام منتشر شده از تعداد سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده می‌شود. این شاخص، تغییرات قیمت در بخشی از بازار که نقدشوندگی بیشتری دارد را نشان می‌دهد.
به جز پنج شاخص بورس که تا بدینجا درباره آنها صحبت کردیم، شاخص‌های دیگری هم در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارند.
شاخص ۵۰ شرکت فعال تر: سازمان بورس هر سه ماه یک بار، لیست ۵۰ شرکت فعال تر در بازار را منتشر می‌کند. این فعالیت بر مبنای میزان نقدشوندگی سهام شرکت ها است. بنابراین شاخص ۵۰ شرکت فعال تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام ۵۰ شرکتی که نقدشوندگی بیشتری در بازار دارند را نشان می‌دهد.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ: ۳۰ شرکتی که ارزش بازار آنها از سایر شرکتهای موجود در بازار بورس بیشتر است مبنای محاسبات این شاخص است. این شاخص، تغییرات قیمت سهام این ۳۰ شرکت بزرگ را نشان می‌دهد.
شاخص صنعت: صنایع مختلفی مثل خودروسازی، پتروشیمی، مخابرات، فلزات اساسی و ... در بورس وجود دارند. این صنایع تحت عنوان شرکتهای تولیدی طبقه بندی می‌شوند. شاخص صنعت در واقع، تغییرات قیمت سهام شرکت های موجود در این شرکتهای تولیدی را نشان می‌دهد. البته هر کدام از صنایع نیز شاخص مخصوص به خود را دارند مثل خودرو، زراعت، فلزات اساسی و ... .
شاخص مالی: به جز شرکتهای تولیدی، دسته بندی دیگری از شرکت‌ها در بورس وجود دارند که در حوزه مالی مشغول به فعالیت هستند مثل شرکتهای سرمایه گذاری و لیزینگ‌ها. بنابراین تغییرات قیمت سهام این گونه شرکت‌ها با شاخص مالی نشان داده می‌شود.
عدد شاخص کل و سایر شاخص‌های بورس، در صفحه اول سایت TSETMC وجود دارد. علاوه بر این، از طریق سامانه آنلاین کارگزاری خود هم می‌توانید عدد و نمودار شاخص کل را مشاهده کنید.
مثبت بودن شاخص بورس لزوما به معنای فرصت خرید سهام نیست همان طور که منفی بودن شاخص کل به تنهایی دلیلی برای فروش سهام نیست. برای خرید سهام شما باید مواردی مثل تحلیل بنیادی، تکنیکال و تابلوخوانی را در نظر بگیرید. در نهایت می‌توانید پرتفوی خود را از چندین نماد مختلف انتخاب کنید اما از آنجایی که شاخص کل بورس، بازدهی تمام نمادها در بازار را با توجه به وزنشان نشان می‌دهد، این بازدهی با بازدهی پرتفوی شما برابر نخواهد بود.
برای این که بتوانید سود بیشتری از رشد شاخص کل بورس بگیرید، پیشنهاد می کنیم از سیگنال خرید سهام انجمن خبرگان بورس تهران استفاده کنید. در این انجمن که متشکل از یک تیم بسیار حرفه ای به ریاست استاد هومن مقراضی است، بهترین سهم ها برای نوسان گیری از بورس به همراه نقاط دقیق ورود و خروج در اختیار اعضای انجمن قرار داده می‌شود. البته به جز سیگنال نوسان گیری، سیگنال سهم های بنیادی، پیشنهاد سرمایه گذاری، تحلیل بازارهای ملک، طلا، خودرو و ارز و ... در انجمن خبرگان ارائه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به صفحه انجمن خبرگان سرمایه گزاری در ایران مراجعه کنید.
شاخص کل بورس، وضعیت کلی بورس را به ما نشان می‌دهد اما مثبت بودن آن به معنای مثبت بودن کل بورس و منفی بودن آن به معنای منفی بودن کل بورس نیست. همان طور که قبلا هم گفتیم، شرکت های بزرگ وزن بیشتری در شاخص بورس دارند. بنابراین اگر چند شرکت بزرگ که میزان میزان سرمایه و ارزش بازار بالایی دارند، منفی شوند شاخص کل هم منفی می‌شود در حالی که وضعیت سایر شرکت ها متفاوت است. برای این که بتوانید وضعیت کل شرکت های بورس را بهتر بسنجید، بهتر است شاخص کل هم وزن را هم تحلیل و بررسی کنید. در شاخص هم وزن، وزن همه شرکت ها به طور یکسان در نظر گرفته شده است.
شاخص بورس به عنوان معیاری برای بررسی و تحلیل وضعیت کلی بورس به سرمایه گذاران و تحلیلگران کمک می‌کند تا بتوانند تغییرات قیمت در بازار بورس را در بازه های زمانی مختلف رصد کنند. با این وجود شما همچنان برای خرید سهام و سرمایه گذاری در بورس باید سهم‌ها را به صورت جداگانه و اصولی تحلیل کنید. در بخش تحلیل ۳۰۰ سهم بورس تهران، ما جدیدترین و دقیق‌ترین تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی مربوط به ۳۰۰ سهم مهم تهران را به همراه بررسی گزارشات ماهانه شرکتهای بورسی، بررسی اخبار و اطلاعیه‌های شرکت‌ها در سایت کدال و سایر موارد ارائه می‌دهیم. اگر علاقه‌مند به استفاده از این تحلیل‌ها که توسط گروه خبره‌ای از کارشناسان با تجربه بورس فراهم می‌شود، هستید به صفحه تحلیل 300 سهم بورس تهران مراجعه کنید.
برای شروع یک سرمایه گذاری هوشمندانه در بورس، باید به طور کامل با مفاهیم بورسی آشنا شوید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید از مقالات زیر استفاده کنید.
شاخص بورس نشانگری است که تغییرات قیمت سهام شرکت ها را در طول زمان نشان می‌دهد.
شاخص بورس تهران انواع مختلفی دارد که از بین آنها می‌توان به شاخص کل، شاخص کل هم وزن، شاخص قیمت، شاخص قیمت هم وزن و شاخص سهام آزاد شناور اشاره کرد.
خیر. از آنجایی که شاخص کل میانگین وزنی تغییرات قیمت سهام به همراه سود سالیانه را نشان می‌دهد، شرکت هایی که ارزش بازار بیشتری دارند، تاثیر بیشتری بر شاخص می گذارند. بنابراین ممکن است چند شرکت شاخص ساز مثبت و سودآور باشند اما بقیه سهم ها وضعیت مساعدی نداشته باشند البته برعکس این قضیه هم صادق است یعنی منفی بودن شاخص کل به معنای ضرردهی تمام سهم ها نیست.
لینک کوتاه مقاله: https://amoozesh-boors.com/i/si
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
نظرات :
MojganFarhadi
1402-03-20سلام شاخص‌های فرابورس تاثیری در شاخص کل بورس تهران دارند؟
مدیر وبسایت
1402-04-27سلام خدمت شما دوست عزیز این تاثیر برعکس میباشد یعنی شاخص کل بورس تهران بر شاخص های فرابورسی تاثیر می گذارند.
MahsaIrani
1402-06-08درود به شما و ممنون بابت مقاله کاملتون، میشه منظور دقیقتر از موزون بودن شاخص رو توضیح بدید؟
مدیر وبسایت
1402-06-30سلام به شما دوست عزیز، ممنونم از شما منظور از موزون بودن شاخص تاثیر بیشتر سهام بزرگتر بر حرکت شاخص کل میباشد. لذا نمادهای بزرگتر با توجه به وزن بیشتری که دارند تاثیر بیشتری نیز بر بازار و حرکت شاخص می‌گذارند.