انواع بازار بورس کدامند؟

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 11 اسفند 1402
بورس تهران   کاوه اوحدی
زمان انتشار 26 بهمن 1401
انواع بازار بورس کدامند؟

بورس یا بازار سهام یکی از انواع بازارهای مالی است که بیشتر مردم آن را به واسطه خرید و فروش سهام می‌شناسند. بورس در واقع بازاری است که در آن سرمایه افراد سرمایه گذار برای تامین مالی شرکت‌ها و پروژه ها جمع می شود. با این کار هم شرکت ها می توانند به تولید خود مشغول شوند و هم سرمایه گذاران می توانند با استفاده از خرید سهام شرکت حق مالکیت داشته باشند و از نوسانات قیمت و سود نقدی که شرکت بین سهامداران تقسیم می کند، برخوردار شوند.

به طور کلی بازار بورس در ایران به ۴ دسته اصلی تقسیم می شود:

  • بورس اوراق بهادار
  • فرابورس
  • بورس کالا
  • بورس انرژی

از بین این چهار دسته، بازار بورس اوراق بهادار قدیمی ترین و بورس انرژی، جدیدترین بورس کشور به حساب می آید. البته یک بورس بین المللی برای معادله ارزهای خارجی هم وجود دارد که به آن بازار فارکس گفته می شود و ایرانیان هم می توانند به راحتی در آن ثبت نام و سرمایه گذاری کنند. در ادامه مقاله شما را با مهمترین ویژگی های انواع بازار بورس در ایران آشنا می کنیم.

۱- بازار بورس اوراق بهادار

بازار بورس اوراق بهادار

بورس اوراق بهادار به عنوان قدیمی ترین بازار بورس ایران در سال ۱۳۴۶ شمسی آغاز به کار کرد. در این نوع بورس، همان طور که از نام آن مشخص است اوراق بهاداری مانند سهام، اوراق مشارکت و... مورد معامله قرار می‌گیرد. بازار بورس به دو دسته بازار اول و دوم تقسیم بندی شده و بازار اول هم به دو دسته تابلوی اصلی و فرعی تقسیم بندی شده است. این تقسیم بندی در بازار بورس بر اساس موارد زیر صورت گرفته است:

  • میزان سودآوری
  • حداقل سرمایه ثبت شده شرکت
  • درصد سهام شناور
  • تعداد سهامداران
  • قابلیت نقدشوندگی
  • درصد حقوق مالکانه
  • و... .

پیشنهاد می کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بازار بورس و نحوه تقسیم بندی آن از مقاله بورس اوراق بهادار چیست استفاده کنید.

محصولات یا دارایی های مالی که در بازار بورس اوراق بهادار معامله می شوند، شامل سهام، اوراق بدهی، اوراق مشتقه و صندوق ها هستند.

محصولات قابل معامله در بازار بورس اوراق بهادار

سهام در بازار بورس اوراق بهادار

سهام عمده‌ترین و مهمترین ابزار معاملاتی در بورس است. در واقع بیشتر کسانی که در بورس سرمایه‌گذاری می کنند به معامله و خرید و فروش سهام شرکت ها مشغول هستند. هر سهم، یک برگه یا ورق بهادار است که کوچکترین واحد مالکیتی از یک شرکت را نشان می دهد. بنابراین با خرید سهام به اندازه میزان خریدتان، حق مالکیت در شرکت را دارید و از سایر مزایای آن برخوردار خواهید شد.

اگر با تحلیل تکنیکال و بنیادی آشنایی دارید ولی نمی توانید به خوبی و در کوتاه ترین زمان ممکن، تحلیل جامعی از سهم های بورسی داشته باشید، پیشنهاد می کنیم از بخش تحلیل ۳۰۰ سهم بورس تهران استفاده کنید. در این بخش جدیدترین تحلیل های تکنیکال و بنیادی سهام این شرکت ها توسط جمعی از بهترین کارشناسان و فعالان بازار بورس ایران وجود دارد. برای استفاده از این تحلیل ها در خرید سهام و کسب اطلاعات بیشتر به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

اوراق بدهی در بازار بورس اوراق بهادار

اوراق بدهی یا اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار است که دولت ها و شرکت ها با فروش آنها به مردم، نقدینگی لازم برای انجام پروژه های خود را بدون نیاز به وام گرفتن، فراهم می کنند. در عوض سرمایه گذاران با خرید این اوراق از سود دوره ای آن که درصد مشخصی دارد، برخوردار شده و در پایان زمان معینی که در سررسید اوراق بدهی معلوم شده، اصل پول خود را دریافت می کنند. از انواع اوراق بدهی که در بورس معامله می شوند می توان به اوراق مشارکت و صکوک اشاره کرد.

اوراق مشتقه در بازار بورس اوراق بهادار

اوراق مشتقه یکی از انواع اوراق بهادار است که ارزش آن به دارایی پایه ای که در این اوراق وجود دارد، وابسته است. دارای پایه می تواند سهام، کالا، اوراق بدهی، شاخص و... باشد. از انواع اوراق مشتقه قابل معامله در بورس می توان به قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله اشاره کرد.

در قرارداد آتی سهام، خریدار و فروشنده تعهد می کنند که دارایی پایه که در اینجا سهام است را به قیمت مشخص و در یک تاریخ معین در آینده معامله کنند. قرارداد آتی دوطرفه است.

اختیار معامله هم قراردادی دوطرفه است که بر اساس آن خریدارِ اختیار معامله با پرداخت مبلغ معینی این حق را پیدا می کند که دارایی پایه موجود در قرارداد را در زمان مشخص شده، بخرد یا بفروشد. در این قرارداد، خریدار اختیار معامله، تعهد یا الزامی برای خرید و فروش دارایی پایه در آینده ندارد.

صندوق ها در بازار بورس اوراق بهادار

صندوق های سرمایه گذاری در بورس یکی از روش‌های غیر مستقیم سرمایه گذاری هستند که برای افرادی که زمان کافی برای معامله کردن در این بازار را به صورت مستقیم ندارند، مناسب است. این صندوق ها به دو دسته تقسیم‌بندی می شوند:

  • صندوق های سرمایه گذاری مشترک
  • صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF)

صندوق سرمایه گذاری مشترک، نهادی است که با گرفتن منابع مالی از طرف مردم یا همان سرمایه‌گذاران، سبد متنوعی از اوراق بهادار را انتخاب کرده و در آنها سرمایه گذاری می کند. اگر قصد سرمایه گذاری در این صندوق ها را داشته باشید باید گواهی مربوط به آنها را خریداری کنید.

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، نهادی است که با استفاده از منابع مالی سرمایه گذاران، در اوراق بهادار و یا دارایی های فیزیکی که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می‌شوند، سرمایه‌گذاری می کند.

البته بازده سرمایه گذاری در این صندوق ها به نسبت خرید و فروش سهامی که خود سرمایه گذاران با آگاهی و دانش انجام می دهند، بسیار کمتر است.

۲- بازار فرابورس

بازار فرابورس

فرابورس یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران است که در سال ۱۳۷۸ شروع به فعالیت کرد. بخشی از شرکت هایی که شرایط پذیرش در بازار بورس ایران را ندارند، وارد بازار فرابورس می شوند. در فرابورس، شرکت ها با سخت گیری های کمتری نسبت به بورس، پذیرش شده و به سرعت وارد بازار سرمایه ایران می شوند.

انواع بازارها در فرابورس

فرابورس بازارهای مختلفی دارد که شامل موارد زیر می شوند:

  • بازار اول
  • بازار دوم
  • بازار پایه: بازار پایه زرد، بازار پایه نارنجی و بازار پایه قرمز.
  • بازار سوم: یا بازار عرضه محلی برای انجام معاملات عمده اوراق بهادار است. انجام عرضه در این بازار نیازی به انجام فرآیند پذیرش در فرابورس را ندارد.
  • بازار شرکت های کوچک و متوسط (SME): مختص سهامداران حقوقی و سرمایه گذاران نهادی برای معامله سهام شرکت ها بدون محدودیت حجمی و دامنه نوسان است.
  • بازار دارایی فکری: اوراق بهادار مبتنی بر حق ثبت اختراع، طرح های صنعتی و... .
  • ابزارها و نهادها: صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله، اسناد خزانه اسلامی و... .
  • بازار مشتقات: اوراق تبعی.

بازار اول، بازار دوم و بازار پایه، اصلی ترین بازارهای فرابورس هستند که سهامداران خُرد و کلان می‌توانند سهام شرکت ها را در آن معامله کنند. برای آشنایی بیشتر با این بازارها می توانید به این مقاله مراجعه کنید.

۳- بورس کالا

بورس کالا

بورس کالا که در سال ۱۳۸۲ تاسیس شده، بازار متشکل و منسجمی است که در آن تعداد زیادی از فروشندگان، کالای خود را عرضه می کنند. کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان آن بازار، به خریداران ارائه می‌شود. در این بورس معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرند. در بورس کالای تهران مواردی نظیر خوراک دام، ذرت، فولاد، زعفران و غیره معامله می شوند.

انواع بازارها در بورس کالا

به طور کلی می توان گفت بورس کالا به دو بازار فیزیکی و بازار آتی (ابزار مشتقه) تقسیم می‌شود. در این مقاله به طور کامل بازار آتی کالا و کاربردهای آن را توضیح داده ایم. انواع بازارهای موجود در بورس را کالا را می توان به شکل زیر دسته بندی کرد:

  • بازار فیزیکی
  • بازار فرعی
  • بازار املاک و مستغلات
  • بازار مناقصه
  • بازار مشتقه - آتی
  • بازار مشتقه - اختیار معامله
  • بازار مالی - اوراق سلف استاندارد
  • بازار مالی - اوراق خرید دین کالایی
  • بازار مالی - گواهی سپرده کالایی
  • بازار مالی- صندوق های سرمایه گذاری کالایی

۴- بورس انرژی

بورس انرژی

بورس انرژی یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران است که در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد و شروع به فعالیت کرد. در بورس انرژی حامل های انرژی مثل نفت، گاز، برق، زغال سنگ و غیره و اوراق بهاداری که مبتنی بر آنها هستند، معامله می شوند. در بورس انرژی هم مثل سایر انواع بورس در ایران، خریدارها و فروشندگان با انجام معاملات، به نوبه خود در قیمت حامل های انرژی تغییر و تعادل ایجاد می کنند.

انواع بازارهای بورس انرژی

بازار بورس انرژی به سه دسته مختلف تقسیم بندی می شود:

  • بازار فیزیکی: شامل تابلوهای برق، نفت، گاز و سایر حامل های انرژی است.
  • بازار مشتقه: شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است.
  • بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله: شامل گواهی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله و اوراق گواهی ظرفیت است.

هر کدام از این تابلوها دو رینگ داخلی و بین المللی دارند. در بازار فیزیکی داخلی، تنها اشخاص حقوقی می توانند معامله کنند اما در رینگ بین الملل، اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی و خارجی می توانند خرید کنند.

بورس ارزهای خارجی

یکی از مهمترین بورس های جهان به معاملات ارز اختصاص دارد. خرید و فروش ارز‌های خارجی نظیر دلار، پوند، یورو و... در این بازار انجام می‌شود که به آن فارکس می گویند. گرچه بازار مستقلی برای معاملات ارز در ایران وجود ندارد ولی سرمایه گذاران می توانند به راحتی در بازار بین المللی فارکس که یک بازار غیرمتمرکز و دوطرفه است ثبت نام کرده و سرمایه گذاری در آن را شروع کنند.

از بین انواع بازار بورس در ایران، بیشترین سرمایه گذاری افراد به سهام شرکت های بورسی و فرابورسی مربوط است. در بورس ایران، پتانسیل بالایی برای کسب سود وجود دارد اما به شرطی که تحلیل تکنیکال، بنیادی و تابلوخوانی را برای معامله کردن در بورس یاد بگیرید و یا این که از تحلیل و سیگنال بورس مراجع معتبر استفاده کنید.

انجمن خبرگان بورس تهران به ریاست استاد هومن مقراضی، سیگنال‌های مختلف بورس برای خرید سهام را با توجه به تحلیل های مختلف در اختیار علاقه مندان قرار می دهد. اگر دوست دارید به شکل کوتاه‌مدت از بورس سود بگیرید، می توانید از سیگنال های نوسان‌گیری این انجمن استفاده کنید. اگر هم به سرمایه‌گذاری بلندمدت و میان مدت علاقه دارید، سیگنالهای خرید سهام  مربوط به این بازه های زمانی در اختیار شما قرار داده می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه انتخاب بهترین سهام و سبد پیشنهادی سهام انجمن خبرگان سرمایه گذاری در ایران به صفحه مربوطه مراجعه کنید.

 

پیشنهاد می کنیم برای آشنایی با سایر جزئیات مربوط به بازار بورس ایران و نحوه سرمایه گذاری در آن، مقالات زیر را هم مطالعه کنید.

 

سوالات متداول

۱- چند نوع بورس در ایران وجود دارد؟

بازار بورس در ایران به چهار نوع بورس اوراق بهادار، فرابورس، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می شود.

۲- اغلب سرمایه گذاران در کدام یک از انواع بورس سرمایه گذاری می کنند؟

سهام اصلی ترین ابزار معاملاتی در بین مردم است و دو بازار بورس و فرابورس که سهام شرکت ها در آنها ارائه می شوند، دو بازاری هستند که بیشتر سرمایه گذاران به فعالیت در آن‌ها می پردازند.

۳- آیا امکان معامله کردن اوراق مشتقه در بازار بورس وجود دارد؟

بله. در بازار بورس می توان اوراق مشتقه مثل قراردادهای آتی و اختیار معامله را معامله کرد.

 

لینک کوتاه مقاله: https://amoozesh-boors.com/i/smt

: ارسال نظر
نظرات :
  • comment 4606
    AminMoridy
    1402-09-25

    سلام بازار شرکت های کوچک و متوسط (SME) چیه و ایا جزو انواع بازار بورس محسوب میشه؟

    • درود به شما دوست عزیز این بازار رایط را برای ورود شرکت‌های کوچک به بورس فراهم می‌کند اما قابل معامله برای اشخاص حقیقی به دلیل ریسک‌های بالایی که دارد نیست.

آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود