اوراق بدهی یکی از انواع اوراق بهادار است که دولت ها و شرکت ها با فروش آنها به مردم به نوعی از آنها وام می گیرند. اگر این اوراق، کوپن پرداخت سود داشته باشند، مطابق با دوره زمانی قید شده در اوراق، به صاحبان آنها سود پرداخت می شود. به طور کلی می‌توان گفت دو نوع اوراق بدهی وجود دارد: اوراق بدهی شرکت و اوراق بدهی دولت.
اوراق بدهی به زبان ساده یعنی این که شرکت ها یا دولت ها از شما به عنوان وام دهنده، وام می گیرند. شما با خرید اوراق بدهی، پول مورد نیاز سازمان ناشرِ آن را فراهم می کنید. سازمان ناشر هم در عوض به شما به صورت دوره ای سود می دهد و در زمان مشخص شده در سررسید، کل مبلغی که برای خرید این اوراق پرداخت کرده اید را به شما برمی گرداند.
پیش از خرید اوراق بدهی در بازار سرمایه باید با اصطلاحات مربوط به این اوراق آشنا شوید.
به تاریخ پایان یافتن دوره اوراق بدهی، تاریخ سررسید گفته می شود. دراین تاریخ، ارزش اسمی اوراق، به صاحبان آنها بازپرداخت می شود.
به اصل مبلغ وام یا کل مبلغ پرداختی توسط شما برای خرید اوراق بدهی، ارزش اسمی گفته می شود. این مبلغ در تاریخ سررسید به خریدار اوراق قرضه بازپرداخت می شود.
به نرخ بهره اوراق بدهی، نرخ سود اسمی گفته می شود. پرداخت این بهره با توجه به تعداد دوره های اوراق بدهی صورت می گیرد. برای مثال اگر در یک اوراق بدهی:
باشد. سود پرداختی هر شش ماه یک بار و هر بار به اندازه 10 درصدِ ارزش اسمی خواهد بود. در این مثال، سود اوراق بدهی در هر شش ماه برابر با 10 تومان خواهد بود.
اگر شما به عنوان دارنده اوراق بدهی، مایل نباشید تا زمان تاریخ سررسید برای بازپرداخت پولتان صبر کنید، می توانید در بازار سرمایه آن را به قیمت فروش یا قیمت بازاری به فروش برسانید. قیمت فروش با ارزش اسمی متفاوت است و با توجه به فاکتورهای مختلفی در بازار تعیین می شود.
اگر شما اوراق بدهی را در زمان انتشار آنها خریداری کنید، نرخ سود تا سررسید همان نرخ سود اسمی خواهد بود اما اگر پس از مدتی در بازار سرمایه این اوراق را خریداری کنید، نرخ سود تا سررسید یا YTM (Yield to Maturity) که نرخ سود را از زمان خرید تا تاریخ سررسید را نشان می دهد، به شما تعلق می‌گیرد.
نرخ سود تا سررسید که به آن، بازده موثر تا سررسید هم گفته می شود، ممکن است بیشتر یا کمتر از نرخ سود اسمی باشد. به همین دلیل، YTM به عنوان معیاری برای خرید اوراق بدهی در بازار سرمایه در نظر گرفته می شود.
اوراق بدهی، ویژگی های خاص خود را دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم. دارنده اوراق بدهی:
اوراق بدهی در بازار سرمایه ایران به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند؛ اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و صکوک.
ویژگی های اصلی اوراق خزانه اسلامی با نام اختصاری اخزا را می توانید در جدول زیر ببینید.
|
ناشر |
دولت |
|
هدف از نشر |
تامین مالی و تامین کسری بودجه |
|
نرخ سود |
بدون سود |
|
سازمان بازپرداخت کننده و ضامن |
خزانه داری کل کشور (دولت) |
در شکل زیر، نمونه ای از اوراق خزانه اسلامی، نشان داده شده است.همان طور که می‌بینید، نرخ سود اسمی برابر با صفر است.
یکی دیگر از انواع اوراق بدهی در بازار سرمایه اوراق مشارکت است که مهمترین خصوصیات آن در جدول زیر آمده است.
|
ناشر |
شرکت ها |
|
هدف از نشر |
تامین مالی پروژه ها |
|
نرخ سود |
بیشتر از میانگین سود سپرده های بانکی |
|
ضامن بازپرداخت |
بانکها (در اغلب موارد) |
اگر اوراق مشارکت از نوع دولتی باشند، ضامن و سازمان بازپرداخت کننده اصل پول، خود دولت خواهد بود.
یکی دیگر از انواع اوراق بدهی، صکوک یا اوراق قرضه اسلامی است. از آنجایی که اوراق قرضه بر پایه قرض پول به همراه بهره به وجود آمده اند و از دیدگاه اسلام ربا محسوب می شوند، به جای آن اوراق صکوک به وجود آمده است که خود شامل انواع مختلفی می شود.
انواع اوراق صکوک عبارتند از:
اوراق بدهی به علت بازدهی کم (اما بیشتر از سود سپرده بانکی) ریسک بسیار پایینی برای سرمایه‌گذاری دارند اما با این وجود بدون ریسک نیستند. به هنگام خرید اوراق بدهی باید به دو نوع ریسک نکول و ریسک نقدشوندگی دقت کنید.
ریسک نکول: به عدم توانایی ناشر به بازپرداخت اصل پول و سود آن، ریسک نکول گفته می شود. ریسک نکول در مورد اوراق بدهی دولتی وجود ندارند.
ریسک نقدشوندگی: این ریسک مربوط به وقتی است که دارنده اوراق بدهی نتواند به علت کم بودن حجم معاملات یا هر دلیل دیگری، به راحتی اوراق خود را در بازار سرمایه بفروشد.
همان طور که قبلا هم گفتیم اوراق خزانه اسلامی، بدون کوپن پرداخت سود، منتشر می شوند. بنابراین برای آگاهی از سود اوراق بدهی به سراغ دو نوع دیگر یعنی اوراق مشارکت و اوراق صکوک می‌رویم.
نرخ سود اوراق صکوک معمولا به صورتی تعیین می شود که جذابیت لازم برای جذب سرمایه گذاران را داشته باشد. برای مثال سود اوراق مرابحه که یکی از انواع اوراق صکوک است در شرکت سولیکو کاله در سال 1401 برابر با 18 درصد و با تاریخ سررسید پنج ساله بوده است.
سود اوراق مشارکت دو نوع دارد؛ سود علی الحساب و سود قطعی.
سود علی الحساب: سود ثابتی است که در دوره های مشخصی در طول سال پرداخت می شود.
سود قطعی: از محل سود طرح مشارکت و متناسب با قیمت اسمی و مدت زمان سرمایه گذاری در اوراق، تعیین شده و به دارندگان اوراق مشارکت پرداخت می شود. در این حالت اگر پس از پایان تاریخ سررسید، سود قطعی پروژه بیشتر از سود علی الحساب باشد، شرکت موظف است این مابه التفاوت را به خریدار اوراق مشارکت بدهد. البته اگر سود قطعی کمتر از سود علی الحساب (نرخ سود اسمی) باشد، ضرر و زیانی متوجه خریدار نیست چون طبق قانون خریدار باید اصل پول و سود آن را دریافت کند. در شکل زیر می توانید نمونه ای از اوراق مشارکت مربوط به شرکت گل گهر را مشاهده کنید.
اوراق بدهی در بازار اصلی اوراق بهادار و بازار فرابورس منتشر می شوند.
اوراق بدهی با ریسک سرمایه گذاری پایین و البته بازده پایین، برای تنوع بخشیدن به پرتفوی بورسی افراد مناسب هستند اما کافی نیستند. برای کسب سود از بازار سرمایه ایران باید مهمترین نمادهای بورسی را از نظر تکنیکال و بنیادی بررسی و تحلیل کرده و از بین آنها بهترین سهم های بورس ایران را پیدا کنید. انجمن خبرگان بورس، بهترین محل برای انتخاب سهم های پربازده بورس ایران است. این انجمن با ارائه سیگنال های معتبر بورسی (نوسان گیری و بنیادی)، تحلیل سهم درخواستی کاربران، تعیین نقاط دقیق ورود به معامله و خروج از آن و موارد بسیار دیگر، منبع معتبری برای کسب سود از بازار بورس به شمار می آید.. پیشنهاد می کنیم برای بررسی نمونه های دقیق سیگنال های انجمن خبرگان به صفحه مربوط به انجمن خبرگان سرمایه گذاری در ایران مراجعه کنید.
برای شروع یک سرمایه گذاری هوشمندانه در بورس، باید به طور کامل با مفاهیم بورسی آشنا شوید. در ادامه لیستی از مقالاتی که می تواند در این راه به شما کمک کند را قرار می دهیم.
اوراق بدهی، اوراق بهاداری هستند که دولت ها و شرکت ها برای تامین مالی پروژه های خود منتشر کرده و سرمایه گذاران آنها را می خرند. در طول دوره زمانی اوراق بدهی، سود مشخص شده در اوراق به سرمایه گذاران به شکل دوره ای پرداخت شده و در پایان زمان سررسید، اصل پول به سرمایه گذاران برگردانده می شود.
خیر. خرید این اوراق ریسک کمی دارد اما بدون ریسک نیست. دو نوع ریسک نکول و نقدشوندگی در مورد اوراق بدهی وجود دارد که در متن مقاله توضیح داده شده‌اند.
لینک کوتاه: https://amoozesh-boors.com/i/cnh
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
نظرات :
هادی
1401-11-19سلام درباره معایب اوراق قرضه خیلی توضیح ندادید
مدیر وبسایت
1402-01-20عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، ممنون از اینکه نظر خود را درخصوص مقاله اوراق بدهی با ما در میان گذاشتید. همچنین اگر ابهام یا سوالی در خصوص این مقاله برای شما ایجاد شده، خوشحال میشویم آن را با ما مطرح کنید. قطعا در بروزرسانی بعدی این مقاله، نقطه نظرات شما درنظر گرفته خواهد شد.
سهراب
1401-12-16سلام مقاله جالبی بود اما درمورد ریسک نکول خیلی مختصر توضیح دادید ممنون میشم توضیحات رو کامل تر کنید!
مدیر وبسایت
1402-01-29عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، ممنون از اینکه نظر خود را درخصوص مقاله اوراق بدهی با ما در میان گذاشتید. قطعا در بروزرسانی بعدی این مقاله، نقطه نظرات شما درنظر گرفته خواهد شد.
M-soltani
1402-01-10مطالب عالی بود... فقط موضوعی که بهش اشاره نکردید: اوراق مشارکت مرکب چیه؟
مدیر وبسایت
1402-02-05عرض سلام و احترام خدمت شما، اوراق مشارکت مرکب، ورقه‌ی بهاداری است که دارنده آن علاوه بر دریافت سود مشارکت در تاریخ سررسید، می‌تواند مبلغ اسمی ورقه را مطالبه کند یا اوراق خود را با سهام تعویض کند.
حانیه
1402-01-28سلام و وقت بخیر ببخشید اوراق منفعت چیه و چه فرقی با اوراق بدهی داره؟
مدیر وبسایت
1402-02-15عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، اوراق منفعت از دیگر اوراق بهاداری به شمار می رود که برای پر کردن خلا حاصل از حذف اوراق قرضه در بازار مالی اسلامی پیشنهاد و به کار برده می شود و اوراق بهادار برگه‌ای است دارای پشتوانه مالی بوده و ارزش مالی داشته و قابل نقل‌وانتقال به غیر نیز باشد.
مریم
1402-02-03سلام تفاوت اوراق مشارکت با اوراق قرضه چیه؟
مدیر وبسایت
1402-02-21عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، نرخ سود و بهره در اوراق قرضه یکسان و ثابت است اما در اوراق مشارکت نرخ سود علی الحساب است. سود اوراق قرضه براساس میزان سود و زیان شرکت مشخص می گردد درحالی که سود اوراق مشارکت از ابتدا مشخص است.
AlirezaGhasemi
1402-06-06سلام ممنون میشم که گواهی سپرده رو توضیح بدید
مدیر وبسایت
1402-07-01سلام به شما دوست عزیز، ممنونم از شما گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که به دارنده این گواهی مالکیت کالای مورد نظر را نشان می‌دهد برای مثال دارنده گواهی سپرده زعفران مالکیت حجم مشخصی از زعفران را در اختیار دارد. ولو این کالا در انبارهای بورس کالا قرار داشته باشد.