رشد اقتصادی چیست؟ | عوامل موثر بر رشد اقتصادی

شاخص‌های اقتصادی مانند یک دماسنج از وضعیت سلامت اقتصاد کشور خبر می‌دهند. دراین‌بین، نرخ رشد اقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و پیشرفت و افزایش رفاه در یک کشور نشان می‌دهد و قاعدتاً رشد در هر زمینه‌ای نشانه بزرگ شدن و بالغ شدن هست؛ حال اگر رشد مربوط به اقتصاد باشد، یعنی یک جامعه، متعهدانه به یک پیشرفت کارا در حوزه اقتصاد رسیده است. رشد اقتصادی عبارت است از افزایش تولید کالاها و خدمات اقتصادی در یک دوره زمانی نسبت به دوره قبل.

این مفهوم همچنین می‌تواند به‌صورت اسمی یا واقعی با توجه به نرخ تورم، تنظیم و اندازه‌گیری شود در این مقاله قصد داریم مفهوم نرخ رشد اقتصادی را بررسی کنیم و عوامل مؤثر در آن را شرح دهیم.

اقلام کلیدی

• رشد اقتصادی افزایش تولید کالا و خدمات در یک اقتصاد است.
• افزایش کالاهای سرمایه‌ای، نیروی کار، فناوری و سرمایه انسانی همگی می‌توانند به رشد اقتصادی کمک کنند.
• رشد اقتصادی معمولاً برحسب افزایش ارزش کل بازار کالاها و خدمات اضافی تولیدشده با استفاده از برآوردهایی مانند تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود.
• چهار مرحله رشد اقتصادی عبارت‌اند از: گسترش، اوج، انقباض و پایین.
• کاهش مالیات به‌طورکلی در تحریک رشد اقتصادی کمتر از افزایش مخارج دولت است.

برای اینکه بدانید کیک اقتصادی چیست این مطلب را مطالعه کنید!

مفهوم رشد اقتصادی

رشد اقتصادی (Economic Growth) عبارت است از افزایش تولید کالاها و خدمات اقتصادی در مقایسه از یک دوره زمانی به دوره دیگر. به‌صورت کلی می‌توان گفت، رشد اقتصادی کل برحسب تولید ناخالص ملی (GNP) یا تولید ناخالص داخلی (GDP) اندازه‌گیری می‌شود، اما گاهی اوقات ممکن است از معیارهای جایگزین استفاده ‌شود.

رشد اقتصادی افزایش تولید کالا و خدمات در یک اقتصاد است. افزایش کالاهای سرمایه‌ای، نیروی کار، فناوری و سرمایه انسانی همگی می‌توانند به رشد اقتصادی کمک کنند. رشد اقتصادی معمولاً برحسب افزایش ارزش کل بازار کالاها و خدمات اضافی تولیدشده با استفاده از برآوردهایی مانند تولید ناخالص داخلی اندازه‌گیری می‌شود.

طبق تحقیقات 10 ساله انجام‌شده توسط مؤسسه جهانی تحقیقات اقتصاد توسعه دانشگاه ملل متحد (unitar)، بیشتر کشورهایی که در کاهش فقر و افزایش دسترسی به کالاهای عمومی موفق بوده‌اند، این پیشرفت را بر اساس رشد اقتصادی قوی استوار کرده‌اند.» اگر منافع فقط به یک گروه نخبه سرازیر شود، رشد پایدار نخواهد بود.

مراحل رشد اقتصادی

اقتصاد در دوره‌های مختلف فعالیت حرکت می‌کند. این حرکت «چرخه کسب‌وکار» نامیده می‌شود و چهار مرحله تشکیل‌شده است:

گسترش: در این مرحله اشتغال، درآمد، تولید صنعتی و فروش افزایش می‌یابد و تولید ناخالص داخلی واقعی افزایش می‌یابد.

اوج: این‌زمانی است که یک توسعه اقتصادی به سقف خود می‌رسد.

انقباض: در طول این مرحله عناصر یک انبساط همگی شروع به کاهش می‌کنند. زمانی که کاهش قابل‌توجهی در فعالیت‌های اقتصادی در سراسر اقتصاد گسترش می‌یابد، به رکود تبدیل می‌شود.

حدفاصل انقباض: این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که یک انقباض اقتصادی به حد نادر خود می‌رسد.

یک چرخه اقتصادی از نقطه اوج به اوج یا از فرود به پایین تاریخ‌گذاری می‌شود. چنین چرخه‌هایی معمولاً ازنظر طول منظم نیستند و ممکن است یک دوره انقباض در طول یک انبساط وجود داشته باشد و بالعکس.

به گفته سایت investopedia از زمان جنگ جهانی دوم، اقتصاد ایالات‌متحده بیش از انقباضات، انبساط را تجربه کرده است. بین سال‌های 1945 تا 2019، میانگین انبساط حدود 65 ماه به طول انجامید، درحالی‌که میانگین انقباض فقط 11 ماه بود. بااین‌حال، رکود بزرگ، از دسامبر 2007 تا ژوئن 2009، به مدت 18 ماه ادامه یافت. به دنبال آن طولانی‌ترین توسعه ثبت‌شده، ۱۲۸ ماه تا سال ۲۰۲۰ و ظهور همه‌گیری کووید-۱۹ به طول انجامید.

چگونه رشد اقتصادی را اندازه‌گیری کنیم؟

رایج‌ترین معیار رشد اقتصادی، تولید ناخالص داخلی واقعی است.

نرخ رشد اقتصادی از تغییر شاخص تولید ناخالص داخلی یا ملی (معمولاً برای محاسبه این شاخص تولید ناخالص داخلی را در نظر می‌گیرند) در دو سال متوالی به دست می‌آید. به عبارت ساده‌تر، هرچه تولید ناخالص داخلی نسبت به سال قبل بیشتر باشد، نرخ رشد اقتصادی نیز بیشتر خواهد شد. البته باید توجه داشت که تولید ناخالص داخلی زمانی برای محاسبه نرخ رشد اقتصادی در نظر گرفته می‌شود که اثر تورم در آن لحاظ شده باشد.

ساده‌ترین راه برای نشان دادن رشد اقتصادی، تقسیم کردنِ تمام کالاها به دودسته‌ی اصلیِ «کالاهای مصرفی» و «کالاهای سرمایه‌ای» است و جابه‌جاییِ رو به بیرونِ منحنی امکانات تولید به این معنی است که ظرفیت اقتصاد برای تولید، افزایش‌یافته است.

خواندن مقاله بازار بدهی یا بازار اوراق قرضه می‌تواند برای شما مفید باشد!

عوامل تأثیرگذار برافزایش نرخ رشد اقتصادی

چند راه برای ایجاد رشد اقتصادی وجود دارد.

 اولین مورد افزایش در میزان کالاهای سرمایه فیزیکی در اقتصاد است.

افزودن سرمایه به اقتصاد منجر به افزایش بهره‌وری نیروی کار می‌شود. ابزارهای جدیدتر، بهتر و بیشتر به این معنی است که کارگران می‌توانند خروجی بیشتری در هر دوره زمانی تولید کنند. به‌عنوان یک مثال ساده، ماهیگیر با تور در هر ساعت بیشتر از ماهیگیری با چوب نوک‌تیز ماهی می‌گیرد. بااین‌حال دو چیز برای این فرآیند حیاتی است. شخصی در اقتصاد ابتدا باید به‌نوعی پس‌انداز (فدا کردن مصرف فعلی خود) بپردازد تا منابع را برای ایجاد سرمایه جدید آزاد کند و سرمایه جدید باید نوع مناسب، در مکان مناسب و در زمان مناسب باشد. تا کارگران واقعاً از آن به‌طور مولد استفاده کنند.

روش دوم تولید رشد اقتصادی، بهبود فناوری است.

فناوری بهبودیافته این امکان را به افراد می‌دهد تا با ترکیب کالاهای سرمایه‌ای مشابه و ترکیب آن‌ها به روش‌های جدید که مولدتر هستند، خروجی بیشتری تولید کنند.

سوخت بنزین را میتوان نمونه‌ای از این بهبود فناوری دانست. قاعدتاً تا قبل از کشف قدرت تولیدی انرژی بنزین، ارزش اقتصادی نفت نسبتا پایین بود. استفاده از بنزین به عنوان روشی بهتر و پربارتر برای حمل‌ونقل کالا در فرآیند و توزیع کالاهای نهایی باعث تحول بزرگی شد.

روش دیگر برای ایجاد رشد اقتصادی، افزایش نیروی کار است. با افزایش نیروی کار، کارگران بیشتر کالاها و خدمات اقتصادی تولید می‌کنند. در طول قرن نوزدهم، بخشی از رشد اقتصادی قوی ایالات‌متحده به دلیل هجوم بالای نیروی کار ارزان و مولد مهاجر بود.

آخرین روش افزایش سرمایه انسانی است. این بدان معناست که کارگران در صنایع‌دستی خود ماهرتر می‌شوند و بهره‌وری خود را از طریق آموزش مهارت‌ها، آزمون‌وخطا یا صرفاً تمرین بیشتر افزایش می‌دهند. پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و تخصص، سازگارترین و آسان‌ترین روش‌ها هستند.

پیشنهاد می‌کنیم تا در دوره آموزش رایگان اقتصاد شرکت کنید!

عوامل محدودکننده رشد اقتصادی

عوامل متعددی را می‌توان در محدود کردن این فرآیند تأثیرگذار دانست که در ادامه به برخی از مهم ترین آن‌ها می‌پردازیم. 

 عدم وجود زیرساخت‌های لازم

زیرساخت‌های ناکافی، مانند جاده‌ها، بیمارستان‌ها، مدارس و... می‌تواند باعث گران شدن حمل‌ونقل و کاهش کارایی کشور شود که معمولا کشورهای در حال توسعه بیشتر به این مشکل دچار هستند.

همچنین زیرساخت‌های یک کشور براثر عواملی چون جنگ یا بلایای طبیعی می‌تواند از بین برود. اتفاقی که تأثیر زیادی بر نرخ رشد اقتصادی خواهد داشت.

فرار سرمایه

اگر دولت حجم زیادی از بودجه کشور را به‌جای سرمایه‌گذاری صرف پرداخت هزینه‌های جاری خود ازجمله پرداخت حقوق و یا امور خدماتی کند و از سرمایه‌گذاری غافل باشد، رشد اقتصادی محقق نخواهد شد.

اگر کشور، بازده مورد انتظار سرمایه‌گذاران را برآورده نکند، سرمایه‌گذاران پول خود را از کشور خارج می‌کنند تا بازدهی بیشتری را به دست آورند.

عدم سرمایه‌گذاری در سرمایه‌ی انسانی و سرمایه‌ی واقعی، برای جبران کاهش ارزش، موجب کاهش ظرفیت اقتصاد می‌شود. سرمایه‌ی واقعی مانند ماشین‌آلات و تجهیزات، در اثر استفاده، کهنه و فرسوده می‌شود و بهره‌وری آن در طول زمان کاهش می‌یابد. با کاهش بازدهی سرمایه‌ی واقعی، بهره‌وری نیروی کار نیز کاهش می‌یابد. کیفیت و بهره‌وری نیروی کار نیز به کسب مهارت‌های جدید بستگی دارد؛ بنابراین اگر اقتصادی بر روی نیروی انسانی و فناوری سرمایه‌گذاری نکند، منحنی امکانات تولید آن به‌آرامی به سمت داخل حرکت خواهد کرد.

برای ورود به بورس ایران این مطلب را بخوانید!

سطح پایین خدمات بهداشتی و درمانی

عدم دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی، می‌تواند بهره وری افراد را کاهش دهد و این به این معنا است که از تمام پتانسیل نیروی کار نمی‌توان استفاده کرد.

بی‌ثباتی سیاسی

بی‌ثباتی سیاسی در دولت، سرمایه‌گذاران را دچار ترس می‌کند و مانع سرمایه‌گذاری آن‌ها می‌شود شاید بتوان مهم‌ترین عامل تأثیرگذار در شرایط اقتصادی ایران در دوران جمهوری اسلامی را بحران‌های سیاسی و به‌خصوص، رابطه با دیگر کشورهای جهان دانست. بحرانی که امروز نیز به قوت خود باقی است.

چارچوب نهادی

عدم حمایت قوانین محلی از حقوق تولیدکننده؛ می‌تواند پیشرفت و سرمایه‌گذاری را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد.

هزینه‌های رشد اقتصادی

رشد اقتصادی علاوه بر مزیت‌هایی که دارد، می‌تواند باعث پیامدهایی نیز شود که در ادامه به دو مورد آن پرداختیم. 

هزینه‌های زیست‌محیطی

با توجه به افزایش رشد اقتصادی و افزایش تولید، آلودگی و سایر عوامل زیست محیطی ممکن است اتفاق بیوفتد و این تاثیر بر محیط‌ زیست به گفته اقتصاد دانان با افزایش و رشد سریع اقتصادهای در حال توسعه می‌تواند انجام شود.

افزایش نابرابری درآمد

ممکن است که با افزایش رشد اقتصادی کشورها، افزایش نابرابری در درآمد ایجاد شود و افرادی که درگیر یا مرتبط با بخش تولیدکننده اقتصاد نیستند، عقب بمانند.

جمع‌بندی نهایی

در این مقاله با مفهوم رشد اقتصادی، عوامل مؤثر بر آن و پیامدهای آن آشنا شدیم. نرخ رشد اقتصادی ازجمله مهم‌ترین شاخص‌های سنجش مالی یک کشور است. این شاخص اقتصادی به رفاه شهروندان گره‌خورده و می‌تواند آینه‌ای از وضعیت زندگی مردم باشد، هرچه نرخ رشد اقتصادی بیشتر باشد، سهم شهروندان از کیک اقتصاد نیز بزرگ‌تر خواهد.

شما دوستان عزیز برای درک بهتر مواردی که در این مقاله گفته شد، می‌توانید به ویدیوهای آموزشی دوره اقتصاد کلان مجموعه مراجعه نمایید و همچنین اگر سوالی در مورد مفاهیم موجود در این مقاله دارید می‌توانید از قسمت نظرات با ما در میان بگذارید.

 

برای آشنایی بیشتر با انواع مباحث موجود در اقتصاد کلان، پیشنهاد می‌کنیم مقالات زیر را هم مطالعه کنید.

• اوراق قرضه آمریکا چیست؟
• اقتصاد کلان چیست؟!
• کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟
• حرکت گله ای در بازارهای مالی
• بحران ارزی چیست و چه تاثیری بر بازار فارکس دارد؟
• دامپینگ چیست و چه تاثیری بر نظام اقتصادی جهان می گذارد؟
• شاخص دلار آمریکا چیست و چگونه تأثیر شاخص دلار آمریکا بر بازار را بشناسیم
• سرمایه‌گذاری در فرانک سوئیس
• سرمایه‌گذاری در ین ژاپن

 

سؤالات متداول

1-رشد اقتصادی چیست؟

رشد اقتصادی عبارت است از افزایش تولید کالاها و خدمات در یک اقتصاد.

2-چه عواملی می‌توانند به رشد اقتصادی کمک کنند؟

افزایش کالاهای سرمایه‌ای، نیروی کار، فناوری و سرمایه انسانی همگی می‌توانند به این فرآیند کمک کنند.

3-رشد اقتصادی توسط چه عواملی محاسبه می‌شود؟

این مفهوم معمولاً با استفاده از برآوردهایی مانند تولید ناخالص داخلی، بر اساس افزایش ارزش بازار جمع شده کالاها و خدمات اضافی تولیدشده، اندازه‌گیری می‌شود.

 

لینک کوتاه: https://amoozesh-boors.com/i/cpv