رابطه دلار و بورس ایران | بررسی تاثیرات دلار بر شاخص کل بورس

رابطه دلار و بورس ایران عمدتا به تاثیرپذیری شرکت‌های دلاری بورس از نرخ دلار مربوط می‌شود به طوری که هر چه میزان قیمت دلار در ایران بیشتر شود، درآمد این شرکت‌ها بیشتر شده و قیمت سهام آنها نیز رشد می‌کند. از آنجایی که بیشتر سهام دلاری موجود در بورس را نمادهای شاخص‌ساز تشکیل می‌دهند، بالا و پایین رفتن قیمت دلار می‌تواند منجر به رشد یا افت شاخص کل بورس شود. با این حال دلار تنها عامل تاثیرگذار بر بورس ایران نیست.

«سرمایه‌گذاری مهمترین مهارتی هست که هر کسی در زندگی باید آن را بیاموزد.»

هومن مقراضی

تاثیر قیمت دلار بر بورس

تاثیرگذاری قیمت دلار بر بورس بیشتر از همه متوجه شرکت‌های دلاری بورس است. به طور کلی:

• کاهش قیمت دلار منجر به کاهش درآمد فروش شرکت‌های دلاری بورس شده و در نتیجه قیمت سهام آنها نیز کاهش پیدا می‌کند.
• افزایش قیمت دلار منجر به افزایش درآمد حاصل از فروش در شرکت‌های دلاری (نسبت به هزینه‌های ریالی) بورس شده و در نتیجه قیمت سهام آنها افزایش پیدا می‌کند.

همان طور که می‌دانید شرکت‌های دلاری یا صادرات محور بخش بزرگی از بورس ایران را شامل می‌شوند. این شرکت‌های صادرات محور، عمدتا نمادهای شاخص ساز هستند و سهم زیادی در تغییرات تراز شاخص کل بورس دارند. علاوه بر این به دلیل جو روانی حاکم بر بازار سرمایه، بسیاری از شرکت‌های کوچک در زمان کاهش قیمت دلار به دنبال ِ نمادهای شاخص ساز، دچار افت قیمت می‌شوند. البته این تاثیر، همیشگی نیست.

«سرمایه‌گذاران همیشه باید به این نکته توجه کنند که مهمترین معیار، میزان بازدهی نیست بلکه بازدهی در مقابل ریسک متحمل شده، مهم است. در نهایت، هیچ‌چیز برای سرمایه‌گذار نباید مهمتر از توانایی خوابیدن آسوده در شب باشد.»

سث کلارمن

رابطه افزایش قیمت دلار در شرکت‌های صادرات محور بورس

جهت درک دقیق رابطه افزایش قیمت دلار و بورس باید به نکات زیر دقت کنید:

با این حال رشد قیمت دلار و سهام به صورت ۱۰۰٪ به یکدیگر وابسته نیستند. چون افزایش قیمت سهام تنها یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد سهام دلاری و بورس ایران است. بنابراین باید سایر عوامل اقتصادی، تحلیل فاندامنتال و فاکتورهای مربوط به صنایع بورسی را نیز در نظر بگیرید.

سایر عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام به جز دلار

در این بخش به معرفی عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام به جز قیمت دلار، می‌پردازیم:

۱- عوامل درون شرکتی

• میزان سودآوری
• میزان دارایی‌ها
• طرح‌های توسعه‌ای
• صورت‌های مالی

۲- عوامل مرتبط با صنایع بورسی:

• حجم سرمایه‌گذاری در صنعت
• رقابتی بودن یا انحصاری بودن آن
• تاثیر صنایع بر یکدیگر
• میزان عرضه و تقاضای محصولات صنعت
• نحوه قیمت‌گذاری محصولات صنعت
• سرعت تغییر تکنولوژی

۳- عوامل محیطی و مربوط به اقتصاد کلان:

• وضعیت اقتصادی ایران جهان (تورم، نرخ بهره و ...)
• جنگ و ناآرامی های سیاسی
• سیاست‌های پولی و ارزی
• نحوه تنظیم بودجه کشور

همان طور که مشاهده می‌کنید قیمت دلار تنها یکی از عوامل تاثیرگذار بر بورس است. بنابراین نمی‌توان گفت رابطه ۱۰۰٪ مستقیمی بین دلار و بورس وجود دارد. علاوه بر این، در زمان رشد شاخص کل، هستند سهم‌هایی که درصد بازدهی بسیار بالاتری نسبت به شاخص دارند.

مثالی از تاثیر افزایش قیمت دلار بر بورس؛ افزایش دارایی‌های شرکت

رابطه افزایش قیمت دلار و بورس را می‌توان با یک مثال ساده توضیح داد. شرکت صادرات محوری همچون فولاد خوزستان (فولاد) را در نظر بگیرید که میزان تولید محصولاتش ثابت است. در عین حال نرخ کالاهای جهانی مرتبط با آن شرکت نیز تقریبا ثابت است. اگر قیمت دلار در ایران رشد شارپی پیدا کند، درآمد حاصل از فروش محصولات شرکت بیشتر می‌شود چون هزینه‌های شرکت به ریال و درآمد حاصل از آن به دلار است. به طبع در کوتاه مدت قیمت سهام چنین شرکتی افزایش می‌یابد.

مثالی از تاثیر ثبات قیمت دلار بر بورس؛ افزایش حجم محصولات تولیدی شرکت و افزایش تقاضا

تاثیر ثبات قیمت دلار بر بورس را می‌توان با یک مثال توضیح داد. فرض کنید همان شرکت صادرات محور در شرایطی که نرخ دلار ثابت است، میزان تولید محصولاتش را دو برابر ‌کند. در عین حال میزان تقاضای جهانی برای کالای تولیدی شرکت نیز افزایش پیدا می‌کند.

در چنین حالتی بدون اینکه تغییری در قیمت دلار اتفاق افتاده باشد، سودآوری شرکت و به طبع قیمت سهام آن نیز بیشتر می‌شود. دانش اقتصاد کلان در کنار تحلیل بنیادی به شما کمک می‌کند تا بتوانید به سرعت چنین شرایطی را تشخیص داده و به نفع خود از آن استفاده کنید.

مثالی از کاهش قیمت دلار بر بورس؛ شرکت‌های واردات محور

رابطه کاهش قیمت دلار و بورس را می‌توان با شرکت‌های واردات محور بررسی کرد. کاهش قیمت دلار می‌تواند تاثیر کوتاه مدتی بر کاهش قیمت سهام شرکت‌های واردات محور داشته باشد. برای مثال شرکتی مانند ایران خودرو (خودرو)، به دلیل واردات مواد اولیه خود و وابستگی به نرخ دلار، با افزایش قیمت ارز دچار افزایش هزینه‌ها شده و در نتیجه سودآوری آن کاهش پیدا می‌کند.

البته همان طور که قبلا نیز اشاره شد دلار تنها فاکتور تاثیرگذار بر قیمت سهام نیست، قیمت سهام این شرکت‌ها پس از مدتی ممکن است بنا به دلایلی مانند دریافت مجوز افزایش نرخ محصولات و ... بیشتر شود.

ارتباط دلار و بورس؛ نحوه محاسبه ارزش دلاری بازار بورس

برخی از تحلیل‌گران معتقدند ارزش دلاری بورس باید به عنوان یکی از معیارهای پیش‌بینی آینده بازار (در کنار تحلیل شاخص کل) در نظر گرفته شود. جهت محاسبه ارزش دلاری بورس تهران، ارزش کل بازار بر قیمت دلار تقسیم می‌شود.

تصویر زیر، ارزش دلاری بورس تهران را در برابر شاخص کل بورس تهران نمایش می‌دهد. همان گونه که مشاهده می‌کنید با وجود افزایش تراز شاخص کل از سال ۱۳۹۹ تا سال ۱۴۰۲، ارزش دلاری بورس کاهش قابل توجهی داشته است. این کاهش ارزش دلاری، میزان ارزندگی بالای کنونی ِ بورس ایران برای سرمایه گذاری را نشان می‌دهد.

 

• در محاسبات ارزش دلاری، ارزش بازار بورس تهران در پایان اسفند هر سال بر قیمت دلار آزاد در همان سال تقسیم شده است.
• ارزش دلاری بورس تهران به عنوان مبنایی برای مقایسه بورس ایران با سایر بازارهای جهانی در نظر گرفته می‌شود.

مقایسه نمودار دلار و شاخص بورس

مقایسه نمودار دلار و شاخص کل بورس نشان می‌دهد که نوسانات قیمت این دو کاملا مشابه یکدیگر نیست و بر اساس متغیرهای اقتصادی و سیاسی در هر زمان، متفاوت است.

همان طور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید:

• نقاط سقف قیمتی دلار و بورس با فاصله زمانی از یکدیگر قرار گرفته‌اند.
• گاهی بورس در بازه‌های کوتاه مدت نوسانی در خلاف جهت قیمت دلار پیدا کرده است (به فلش‌های سمت راست دقت کنید).
• محدوده نوسان قیمت شاخص کل بیشتر از دلار بوده است به طوری که در میانه سال ۱۳۹۹، شاخص بورس رشدی ۳ برابری نسبت به دلار داشته است.

رابطه دلار و بورس با تحلیل شاخص کل بورس

تحلیل نمودار شاخص بورس در 13 سال گذشته، نشان می‌دهد که دلار به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر رشد و ریزش بازار ظاهر شده است اما با این وجود در آن سالها نیز دلار تنها عامل ریزش یا افت بورس نبوده است.

برای مثال علت ریزش بورس در سال ۱۳۹۹ را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

• رشد شارپی قیمت سهام در نیمه اول سال ۱۳۹۹ که منجر به اصلاح شارپی قیمت شد.
• بازدهی بالای سهام در نیمه‌ی ابتدایی سال باعث شد بسیاری از سرمایه‌گذاران با هدف حفظ سود، سرمایه خود را از بازار بیرون بکشند.
• آزادسازی سهام عدالت
• پیش‌بینی تکنیکالیست‌کارها از شروع روند نزولی در بازار

لیست سهام دلاری و غیردلاری

جهت آشنایی با بورس ایران در این قسمت لیست سهام دلاری و غیر دلاری را در صنایع بورسی مختلف و مهمترین نمادهای آنها در اختیار شما قرار می‌دهیم.

لیست سهام دلاری
شرکت و نماد	صنعت
فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)	فلزات اساسی
فولاد هرمزگان جنوب (هرمز)
فولاد خوزستان (فخوز)
فولاد کاوه جنوب کیش (کاوه)
پتروشیمی مارون (مارون)	محصولات شیمیایی
پتروشیمی پردیس (شپدیس)
پتروشیمی شازند (شاراک)
پتروشیمی جم (جم)
معدنی و صنعتی گل گهر (کگل)	استخراج کانه‌های فلزی
معدنی صنعتی چادرملو (کچاد)
پالایش نفت بندرعباس (شبندر)	فرآورده‌های نفتی
پالایش نفت تهران (شتران)

 

برخی از نمادهای مربوط به سهام غیر دلاری بورس را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید.

لیست سهام غیردلاری (سهام ریالی)
شرکت و نماد	صنعت
بیمه البرز (البرز)	بیمه و صندوق بازنشستگی به جز تامین اجتماعی
بیمه پاسارگاد (بپاس)
بانک پاسارگاد (وپاسار)	بانکها و موسسات اعتباری
بانک تجارت (وتجارت)
آسان پرداخت پرشین (آپ)	رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن
پرداخت الکترونیک سامان کیش (سپ)
شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه)	مخابرات
صنعتی زر ماکارون (غزر)	محصولات غذایی به جز قند
داده گستر عصر نوین (های وب)	اطلاعات و ارتباطات
سرمایه گذاری تامین اجتماعی (شستا)	شرکتهای چند رشته‌‌ای صنعتی
فروشگاه های زنجیره ای افق کوروش (افق)	خرده فروشی به استثنای وسایل نقلیه موتوری

 

رابطه دلار و بورس ایران هر چند مستقیم است اما کاملا برابر نیست. در اغلب موارد (نه همیشه) افزایش قیمت دلار منجر به رشد بورس و کاهش قیمت دلار منجر به افت بازار می‌شود. با این وجود به دلیل تاثیرگذاری سایر مواردی همچون افزایش میزان فروش و درآمد شرکتها، افزایش تقاضا، بالا رفتن قیمت کالاهای جهانی و ... نمی‌توان تنها قیمت دلار را به عنوان معیاری برای خرید سهام در نظر گرفت. به همین دلیل پیشنهاد می کنیم جهت بهره‌گیری از افزایش قیمت سهام در مواقع رشد دلار یا مشاهده سایر متغیرهای رشدی، از توصیه‌های کارشناسان و سیگنال بورس معرفی شده توسط آنها که به همراه زمان دقیق خرید و فروش ارائه می‌شود، استفاده کنید.

 

جهت آشنایی با سایر موارد تاثیرگذار بر بورس ایران، مطالعه مقالات زیر نیز پیشنهاد می‌شود.

• کسب درآمد دلاری با خرید سهام دلاری
• معرفی عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام
• پیش‌بینی بورس در سال جدید
• پیش‌بینی قیمت دلار در ایران
• بورس ایران یا ارز دیجیتال
• راه شناسایی حباب در بورس
• بررسی میانگین درآمد ماهیانه از بورس
• تحلیل نمودار شاخص بورس 

 

سوالات متداول

۱- تاثیر قیمت دلار در بورس تهران چیست؟

در اغلب موارد (نه همیشه) ارتباط دلار و بورس تهران، مستقیم است یعنی افزایش قیمت دلار منجر به رشد بورس و کاهش قیمت دلار منجر به کاهش رشد بورس می‌شود. اما دلار تنها عامل تاثیرگذار بر رشد و افت بورس نیست بنابراین، رابطه مستقیم دلار و بورس به صورت ۱۰۰٪ وجود ندارد.

۲- پایین آمدن دلار چه تاثیری در بورس دارد؟

به طور کلی با پایین آمدن دلار، شرکت‌های صادرات محور بورس که عمدتا جز نمادهای شاخص‌ساز به حساب می‌آیند دچار کاهش درآمد فروش شده و به طبع قیمت سهام آنها کاهش می‌یابد. با این وجود صرفِ کاهش قیمت دلار به معنای کاهش قیمت سهم نیست چون عوامل دیگری مانند افزایش تقاضا، افزایش تولید و ... بر میزان سودآوری شرکت و رشد قیمت سهام آن تاثیرگذار است.

۳- به جز دلار چه عوامل دیگری بر قیمت سهام تاثیر می‌گذارند؟

از عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام به جز دلار می‌توان به عوامل کلان اقتصادی و سیاسی، عوامل مربوط به صنایع بورسی و عوامل درون شرکتی مانند میزان سودآوری شرکت‌ها اشاره کرد.