در مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی به تفاوت پارامترهایی همچون بزرگی یا ارزش بازار، میزان نقدشوندگی، ساعات کاری، حجم معاملات روزانه و ماهانه و موارد بسیار دیگر
پی میبریم.
جهت درک بهتر موضوع، ابتدا ساختار کلی اقتصاد ایران را به زبان ساده بررسی کرده و در مرحله بعدی از نظر آماری به تفاوت بورس ایران و سایر بازارهای مالی خارجی اعم از بورسهای خارجی و بازار فارکس میپردازیم.
به طور کلی میتوان گفت اقتصاد، علم تخصیص بهینه منابع محدود، به خواسته های نامحدود است.
به عبارت دیگر اقتصاد یک کشور، برابر مجموع کل ارزش معاملات میان فعالان اقتصادی (شامل افراد، گروه ها و سازمان ها) میباشد.
به طور کلی اقتصاد هر کشور شامل دو بخش میگردد:
بخش حقیقی اقتصاد شامل بخش های مربوط به صنعت، بازرگانی و خدمات است. البته مد نظر داشته باشید که این بخش بندی در هر کشوری میتواند متفاوت باشد و حتی ممکن است بخش هایی همچون کشاورزی و یا نفت نیز به آن افزوده یا از آن کاسته شود.
بخش مالی اقتصاد که وظیفه آن تامین مالی بخش حقیقی اقتصاد است، خود از دو بخش تشکیل میگردد:
در اقتصاد دو بخش حقیقی و مالی را به دو بال یک پرنده تشبیه میکنند و اقتصاددانان معتقدند بدون داشتن هر یک از این موارد، امکان رشد اقتصادی وجود ندارد. به عبارت دیگر کشور توسعه یافته ای را نمیتوان یافت که بخش مالی توسعه نیافته داشته باشد چرا که لازمه توسعه اقتصادی، توسعه بخش مالی است.
حال که کمی با مفاهیم اقتصاد و ساختار کلی اقتصاد آشنا شدیم وقت آن رسیده تا به بررسی موقعیت بازارهای مالی ایران بپردازیم.
از منظر اقتصادی، بازارهای مالی ایران دو ویژگی مهم دارند:
در اقتصاد ایران، بخش مالی اقتصاد نسبت به بخش حقیقی کوچکتر بوده و لذا دسترسی به منابع مالی بسیار دشوار و با هزینههای بالا همراه است.
بنابراین کوچک بودن بخش مالی نسبت به بخش حقیقی اقتصاد، سبب گردیده تمام نیازهای مالی بخش واقعی اقتصاد تامین نگردد. نتیجه این امر خالی ماندن ظرفیت های اقتصادی، کاهش رشد اقتصادی، افزایش هزینه تامین مالی و تشدید فساد مالی است.
علاوه بر این در بخش مالی اقتصاد ایران نیز اندازه بازار پول بسیار بزرگتر از بازار سرمایه می باشد. لذا بازار سرمایه توانایی تامین مالی پروژه های بلند مدت را نداشته و بنا به برخی از سیاست های دولت، تامین مالی این پروژه ها به ناچار توسط بازار پول که وظیفه اصلی آن تامین مالی پروژه های کوتاه مدت است، انجام میشود.
لذا با توجه به توضیحات بالا، میتوان ایران را کشوری بانک محور یا Bank Based در نظر گرفت.
جهت مقایسه بازارهای مالی ایران و بازارهای مالی خارجی (بورس ایران و بورسهای کشورهای خارجی) میتوان از پارامترهای زیر استفاده کرد:
حال با در نظر گرفتن این شاخص ها، در ادامه قصد داریم به مقایسه بازارهای مالی ایران با بازارهای مالی خارجی بپردازیم.
همان طور که در شکل بالا مشاهده میکنید؛
البته در بازار سرمایه ایران که متشکل از بازار بورس و فرابورس است، سهمهای ارزشمندی در هر دو قسمت وجود دارد. جهت انتخاب بهترین سهام موجود در بازارهای بورس و فرابورس ایران با استفاده از تحلیلهای حرفهای و به روز، به این قسمت مراجعه کنید.
مقایسه بورس تهران و بورسهای جهانی از نظر ارزش بازار، معیار معناسبی برای سنجش میزان بزرگی و عمق این بازارها است. بر اساس آمار منتشر شده در ماه مارس ۲۰۲۳، ارزش بازار بزرگترین بورسهای جهان به قرار زیر است:
بورس نیویورک بزرگترین بورس جهان است که بیشترین ارزش بازار را در بین سایر بورسهای جهان به خود اختصاص داده است. همان طور که مشاهده میکنید فاصله ارزش بازار بورس تهران و بورس نیویورک بسیار زیاد است.
مقصود از میانگین سرعت گردش سهام، حجم در گردش ارزش هر بورس است. به طور مثال طبق آخرین آمار بانک جهانی، نرخ یا سرعت گردش سهام در کل بازارهای بورس آمریکا در سال ۲۰۱۸ معادل ۱۰۸.۵ درصد بوده است. این بدین معنی است که هر سهم به طور متوسط ۱ مرتبه خرید و فروش شده است.
به عنوان یک مثال دیگر به نرخ گردش سهام در کشور ایتالیا دقت کنید؛ نرخ ۳۵۰ درصدی سرعت گردش در سهام در سال ۲۰۱۴ در این کشور نشان میدهد که هر سهم به طور متوسط ۳.۵ بار خرید و فروش شده است.
طبق آخرین آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۰ میلادی، نرخ گردش سهام در بازار ایران حدود ۳۸ درصد بوده است. این بدین معناست که در این مدت تنها حدود یک سوم از سهام بازار مورد معامله قرار گرفته است. با این وجود این نرخ از گذشته تاکنون در حال افزایش بوده است.
حجم معاملات ماهانه از دیگر فاکتورهایی است که میتوان برای مقایسه میزان نقدشوندگی سهام در بورسهای مختلف دنیا در نظر گرفت. به طوری که هر چه حجم معاملات بیشتر باشد، نقدشوندگی یا سرعت فروش و تبدیل سهام به پول نقد بیشتر است.
ارزش معاملات ماهانه بورس ایران در آمارهای رسمی ثبت نشده است اما با این وجود در زمان نوشتن مقاله ارزش روزانه معاملات بورس بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ میلیارد تومان متغیر است.
برای مقایسه فارکس و بورس باید ابتدا با ساختار هر کدام آشنا شویم تا در نهایت بتوانیم با درک درستی از هر بازار، به مقایسه آنها با یکدیگر بپردازیم.
بورس، بازاری است که در آن معاملهگران با خرید سهام یک شرکت (یا مجموعهای از شرکتها و کارخانجات) و افزایش قیمت آن در آینده به سود دست پیدا میکنند.(در واقع به نحوی در سود و زیان شرکت، سهیم میگردند) از جمله این بازارها میتوان به بازار بورس اوراق بهادار تهران اشاره کرد. در بورس ایران، به جز افزایش قیمت سهام امکان کسب سود افراد از طریق DPS یا سود نقدی شرکتها نیز وجود دارد.
اما در رابطه با بازار فارکس همانطور که از نامش پیداست (Foreign Exchange) در واقع یک بازار تبادلات ارزی بوده و لذا معاملات بر پایه ارز کشورهای مختلف در مقابل یکدیگر انجام میشود.
اولین تفاوت فارکس و بورس مربوط به حجم معاملات در این دو بازار است. فارکس بزرگترین بازار مالی در جهان است و حجم بالایی از معاملات به صورت روزانه در آن انجام میشود.
میانگین حجم معاملات روزانه |
|
فارکس |
۷.۵ تریلیون دلار |
بورس نیویورک |
۵۰ میلیارد دلار |
دومین تفاوت فارکس با بورس به ساعت معاملات برمیگردد. شبانه روزی بودن فارکس باعث شده تا افراد بتوانند به شکل پاره وقت در آن فعالیت کنند. بازارهای بورس کشورهای مختلف هر کدام ساعت کار مخصوص به خود را دارند. ما در جدول زیر به عنوان نمونه ساعت کاری بورس تهران را با ساعت کاری فارکس مقایسه کردهایم.
ساعت معاملات |
|
فارکس |
۲۴ ساعته – ۵ روز در هفته |
بورس تهران |
از ۹ تا ۱۲:۳۰- ۵ روز در هفته |
مالکیت، تفاوت دیگری است که در مقایسه بازار فارکس و بازار سهام وجود دارد.
مالکیت |
|
بورس |
۱- فرد با خرید سهام مالکیت قانونی آن را به دست میآورد. ۲- اگر فردی سهام زیادی از یک شرکت خریده باشد، میتواند به عنوان سهامدار عمده در برخی تصمیمگیریهای شرکت، ایفای نقش کند. |
فارکس |
۱- ارزهای خارجی به صورت فیزیکی جا به جا یا معامله نمیشوند. ۲- در فارکس قراردادهای مابه التفاوت یاCFD بر پایه ارزهای خارجی انجام میشود. ۳- در فارکس، معاملهگر مالکیتی در ارز پایه قرارداد ندارد. البته میتوان گفت که نوع مالکیت در فارکس، جنبه مجازی دارد. |
در این مقاله بر اساس آخرین آمار و اطلاعات منتشر شده در دنیا به مقایسه بازار مالی ایران با بازارهای مالی خارج از کشور پرداختیم و در نهایت دو بازار سهام و فارکس را با یکدیگر مقایسه کردیم. انتخاب بازار مناسب برای سرمایهگذاری به فاکتورهایی مانند میزان بازدهی، سهولت دسترسی، نحوه یادگیری دانش مورد نیاز برای معامله کردن و ... بستگی دارد.
مجموعه آموزش بورس در بخش جداگانهای با عنوان نقشه راه موفقیت در بازارهای مالی به شما کمک خواهد کرد تا بازار مناسب خود را انتخاب کرده و نحوه معامله کردن در آن به منظور کسب بیشترین بازدهی را یاد بگیرید. میتوانید با مراجعه به این قسمت، جزئیات بیشتری در این خصوص به دست بیاورید.
استفاده از مقالات زیر برای آشنایی هر چه بیشتر با بازارهای مالی پیشنهاد میشود.
سوالات متداول
۱- ساختار کلی اقتصاد به چند بخش تقسیم میشود؟
ساختار کلی اقتصاد به دو بخش حقیقی و مالی تقسیم میشود. بخش حقیقی مربوط به بازرگانی، صنایع و ... است. بخش مالی مربوط به بازار پول و سرمایه است.
۲- تفاوت بازار پول و سرمایه چیست؟
بازار پول که شامل بانکها میشود، نقش تامین مالی کوتاه مدت را در اقتصاد به عهده دارد. بازار سرمایه که شامل بورس اوراق بهادار میشود، نقش تامین مالی بلندمدت در اقتصاد را به عهده دارد.
۳- تفاوت بورس با فارکس در چیست؟
بورس ایران و فارکس تفاوتهای بسیاری با یکدیگر دارند که از جمله آنها میتوان به ساعت کاری، مالکیت و حجم معاملات اشاره کرد.
نظرات :
Elnaz
1400-09-10سلام عالی بود ممنون فقط اشاره به دو طرفه بودن بازار فارکس نشده بود
Hossein
1400-09-10با سلام و احترام موردی که فرمودید صحیح است البته زمانی که مبنا را مقایسه میان بازار فارکس و بازار سهام ایران (که بازاری تک سویه است) بدانیم. در این جا چون به صورت کلی از بازار سهام سخن گفته شده لذا دو سویه بودن فارکس به عنوان یک تفاوت میان دو بازار در نظر گرفته نشده است.
شادی
1401-10-18با سلام برای سرمایه گذاری بلند مدت بازار های مالی ایران بهتره یا خارجی؟
مدیر وبسایت
1402-01-08عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، سرمایه گذاری در هر بازاری ریسک های مخصوص به خودش رو داره و نیازمند دانش کافی هستش و ممکنه مدت زمان سرمایه گذاری بسته به نوع بازار و زمان ورود به اون متفاوت باشه و نمیشه مورد خاصی را بیان کرد.
amin0
1401-12-09سلام وقتتون بخیر برای ما که داخل ایران زندگی میکنیم بهتره بریم سراغ فارکس یا بورس؟
مدیر وبسایت
1402-01-27عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، ورود به هر کدام از این بازارها میزان بازدهی و ریسک های مخصوص به خودش را دارد که در مرحله اول باید دانش کافی برای ورود به هر کدام را داشته باشید و پس از آن با توجه به ریسک پذیری خود میتوانید بازار مورد نظر را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید.
پورمند
1402-01-24سلام با توجه به تحریم های ایران سرمایه گذاری در بورس مطمعن تر هست یا فارکس؟
مدیر وبسایت
1402-02-13عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، باید در نظر داشته باشید که سرمایه گذاری در هر بازاری میزان ریسک و سود به خصوص خودش رو داره و لازمه موفقیت در اون بازار کسب دانش و تجربه کافی هستش و برای سرمایه گذاری هردو این بازارها میتونند مناسب و مطمئن باشند.
reyhane45
1402-02-05سلام و خسته نباشید مقاله عالی بود ولی به نظر بنده برای مقایسه بهتر باید مقایسه بازدهی بازارها در ۳۰ سال گذشته رو بررسی کنید!
مدیر وبسایت
1402-02-25عرض سلام و احترام خدمت شما دوست عزیز، ممنون از اینکه نظر خود را درخصوص این مقاله با ما در میان گذاشتید. قطعا در بروزرسانی بعدی این مقاله، نقطه نظرات شما درنظر گرفته خواهد شد.