اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟

اوراق سَلَف موازی استاندارد، قراردادی است که بر اساس آن، مقدار مشخصی از یک دارایی پایه (برای مثال تیرآهن یا شمش فولادی) با تاریخ سررسید مشخصی در آینده، به فروش می‌رسد.

قیمت کالا در زمان انعقاد قرارداد از خریدار دریافت شده و خودِ کالا هم در تاریخ سررسید قرارداد به خریدار تحویل داده می‌شود. خریدار قرارداد سلف موازی می‌تواند این اوراق تا از قبل تاریخ سررسید در بازار ثانویه به فروش برساند. به دلیل وجود این بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران به اوراق سلف موازی استاندارد به عنوان یک ابزار مالی نگاه می‌کنند. اوراق سلف موازی استاندارد موجب ارتقا سطح تولید ملی، جمع‌آوری نقدینگی و کاهش تورم هستند.

برای این که مفهوم قرارداد سلف موازی را بهتر درک کنید باید ابتدا به قرارداد سلف عادی و تفاوت سلف عادی با سلف موازی بپردازیم.

قرارداد سلف چیست؟

سَلَف (عادی) قراردادی است که بر اساس آن مقدار معینی از یک دارایی پایه با تاریخ سررسید مشخص به فروش می‌رسد. خودِ واژه «سلف» به معنای پیشین است. قرارداد یا اوراق سلف به زبان ساده یعنی پیش فروش یک کالای مشخص. در این قرارداد؛

• خریدار با قیمت کمتری کالا را می‌خرد.
• تولید کننده یا فروشنده، تمام وجه کالا را در زمان انعقاد قرارداد دریافت می‌کند.
• فروشنده، کالا را در تاریخ سررسید تحویل می‌دهد.

فرض کنید کارخانه الف برای تولید سیمان به نقدینگی نیاز دارد و کارخانه ب هم برای ساخت و ساز به سیمان نیاز داشته باشد. در این حالت با بستن قرارداد سلف بین این دو، کارخانه الف سیمان خود را پیش‌فروش کرده و تمام بهای آن را از خریدار دریافت می‌کند. کارخانه ب هم به دلیل خرید ارزان‌تر سیمان خوشحال است و در تاریخ سررسید که ممکن است چند ماه تا چند سال باشد، سیمان خود را دریافت می‌کند.

معایب قرارداد سلف عادی

معاملات سلف، با وجود مزیت‌هایی که در تامین مالی تولیدکنندگان دارند با محدودیت‌های خاصی هم مواجه هستند. همین محدودیت‌ها باعث شده تا امکان استفاده حداکثری از این قراردادها برای تامین مالی به خصوص در شرایط رکود اقتصادی به وجود نیاید.

محدودیت عمده قراردادهای سلف عادی، نبود یک بازار ثانویه برای خرید و فروش مجدد این اوراق بود. در نتیجه به علت عدم وجود بازار ثانویه، نقدشوندگی این اوراق کم شده و ریسک تغییرات قیمت دارایی پایه در آینده، خریدار و فروشنده را تهدید می‌کرد. علاوه بر این، خریداران اوراق سلف به دلیل مشکلات مذکور، علاقه ای به سرمایه‌گذاری بلندمدت (بیشتر از 6 ماه) در این اوراق را نداشتند. در نهایت این عیب اوراق سلف عادی باعث شد تا اوراق یا قرارداد سلف موازی استاندارد به وجود بیاید.

برای درک بهتر مطلب از مثال قبلی استفاده می‌کنیم. اگر کارخانه «ب» به دلیل نوسانات قیمت، از خرید خود پشیمان می شد، به علت عدم وجود معاملات خرید و فروش اوراق سلف، نمی‌توانست این قرارداد را به کس دیگری واگذار کند.

اوراق سلف موازی استاندارد چیست؟

اوراق سلف موازی قراردادی است که طی آن مقدار مشخصی از یک دارایی پایه با قیمت مشخص و با تاریخ سررسید معینی، پیش فروش می‌شود. در این قرارداد خریدار، این قابلیت را دارد که پیش از رسیدن تاریخ سررسید، آن را در بازار ثانویه به فرد دیگری بفروشد.

تفاوت اوراق سلف موازی با سلف عادی چیست؟

تفاوت اوراق سلف موازی با سلف عادی در وجود بازار ثانویه برای قراردادهای سلف موازی است. به زبان ساده، در قرارداد سلف عادی، فقط دو نفر یعنی خریدار و فروشنده درگیر هستند. طبق این نوع قرارداد، فروشنده در ابتدا، بهای کل دارایی پایه را دریافت کرده و باید در تاریخ مشخص شده در قرارداد، کالا را به خریدار تحویل دهد.

در اوراق سلف موازی، به جز خریدار و فروشنده پای شخص ثالث هم به معامله باز می‌شود. خریدار در صورت نیاز می‌تواند با استفاده از این اوراق در بازار ثانویه، کالای پایه را به شخص سومی که مایل به خرید آن است، واگذار کند.

بازار اولیه و ثانویه در اوراق سلف موازی

اوراق سلف موازی ابتدا توسط ناشر در بازار اولیه عرضه می‌شوند و پس از آن با تشکیل بازار ثانویه، خریداران می‌توانند اوراق خریداری شده را به افراد دیگر واگذار کنند. لازم به ذکر است که هیچ محدودیتی در تعداد دفعات خرید و فروش اوراق سلف موازی تا تاریخ سررسید در بازار ثانویه وجود ندارد.

مزایای اوراق سلف موازی

از مزایای اوراق سلف موازی استاندارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تامین مالی سرمایه‌گذاری‌های مختلف با پیش فروش بخشی از محصول آینده
• نبود ریسک تغییرات قیمت (اگر دارایی پایه دچار تغییر قیمت شود، خریدار می‌تواند نسبت به آن عکس‌العمل نشان داده و اوراق خود را در بازار سلف موازی به شخص دیگری واگذار کند)
• معافیت از مالیات بر درآمد
• نقدشوندگی بالا به دلیل انجام معاملات در بازار ثانویه و تضمین خرید از طرف بازارگردان
• امکان استفاده برای اجرای سیاست‌های پولی یا تامین کسری بودجه
• پوشش ریسک برای خریدار و فروشنده با استفاده از ابزار اختیار تبعی
• وجود حداقل سود تضمینی برای سرمایه‌گذار (خریدار)
• شفافیت بیشتر در معاملات به دلیل کشف قیمت به صورت لحظه‌ای

نقش بازارگردان در اوراق سلف موازی چیست؟

اگر به هنگام فروش اوراق سلف موازی استاندارد در بازار ثانویه، به دلیل نبود تقاضا، خریداری وجود نداشته باشد، بازارگردان وظیفه خرید را به عهده می‌گیرد.

حداقل سود و حداکثر سود در اوراق سلف موازی استاندارد

یکی از مهمترین ویژگی های اوراق سلف موازی، سود حداقلی تضمین شده در یک بازه مشخص است. به عبارت دیگر، عرضه‌کننده یا ناشر (فروشنده) به جز قیمت دارایی پایه، یک سود حداقلی برای سرمایه‌گذاران در نظر می‌گیرد.

• سود حداقلی در قالب اختیار فروش در سررسید تضمین می‌شود.

علاوه بر حداقل سود، در قرارداد سلف موازی میزان حداکثر سود برای سرمایه‌گذاران در یک بازه مشخص، تعیین می‌شود. به عبارت دیگر، فروشنده نسبت به افزایش چشمگیر قیمت دارایی پایه در آینده، مصون شده و متضرر نخواهد شد.

• سود حداکثری در قالب اختیار خرید در سررسید مشخص می‌شود.

بنابراین، علاوه بر فراهم شدن نقدینگی مورد نیاز فروشنده، امکان بهره‌مندی از نوسانات مثبت قیمت بازارِ کالا (دارایی پایه) هم با استفاده از حق اختیار خرید وجود خواهد داشت.

اختیار خرید و فروش تبعی در اوراق سلف موازی

همان طور که در قسمت قبلی گفتیم خریدار و فروشنده به منظور پوشش ریسک می‌توانند از ابزار اختیار تبعی که شامل اختیار خرید تبعی و اختیار فروش تبعی است، استفاده کنند.

اختیار فروش تبعی

این اختیار از سوی فروشنده (عرضه کننده) به خریدار داده می‌شود. بر این اساس، خریدار اختیار فروش تعداد مشخصی از دارایی پایه به عرضه کننده را با قیمت مشخص شده در قرارداد، در تاریخ سررسید دارد.

اختیار فروش تبعی

این اختیار از سوی خریدار به فروشنده (عرضه کننده) داده می‌شود. بر این اساس، فروشنده اختیار خرید تعداد مشخصی از دارایی پایه از خریدار را با قیمت مشخص شده در قرارداد، در تاریخ سررسید دارد.  

مثالی از نحوه استفاده از اختیار خرید و فروش در اوراق سلف موازی استاندارد

برای درک بهتر اختیار خرید و فروش در اوراق سلف موازی از یک مثال ساده استفاده می‌کنیم. فرض کنید مشخصات یک قرارداد سلف موازی، به قرار زیر است؛

در این حالت ممکن است سه سناریوی مختلف رخ دهد.

۱- اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید، بین 18 تا 22 درصد افزایش یافته باشد، کالا به صورت فیزیکی تحویل داده می‌شود.

۲- اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید، کمتر از 18 درصد افزایش یافته باشد، اختیار فروش توسط خریدار اعمال می‌شود. در این حالت، خریدار با فروش کالا، 100 میلیون اولیه خود را به اضافه 18 درصد سود تضمین شده از فروشنده می‌گیرد.

۳- اگر قیمت دارایی پایه در زمان سررسید، بیشتر از 22 درصد افزایش یافته باشد، اختیار خرید توسط فروشنده اعمال می‌شود. در این حالت، فروشنده با خرید کالای خود، 100 میلیون اولیه به اضافه 22 درصد سود حداکثری را به خریدار پرداخت می‌کند.

چطور می‌توان لیست اوراق سلف موازی را مشاهده کرد؟

برای مشاهده لیست اوراق سلف موازی می‌توانید به سایت بورس کالای ایران به آدرس اینترنتی https://www.ime.co.ir/ مراجعه کنید.

چطور می‌توان اوراق سلف موازی را معامله کرد؟

برای انجام معاملات اوراق سلف موازی در بازار ثانویه بورس کالا باید مراحل زیر را طی کنید.

۱- ثبت نام در یک کارگزاری مناسب و گرفتن کد بورسی کالا 

۲- مراجعه حضوری به کارگزاری یا ارسال مدارک مورد نیاز برای انعقاد قرارداد سلف موازی

عرضه اولیه در اوراق سلف

عرضه اولیه دارایی پایه در اوراق سلف، چند روز قبل از تاریخ عرضه در بورس کالا اطلاع‌رسانی می‌شود. خریداران می‌توانند با استفاده از فرآیند خرید دارایی‌های پایه که به صورت مزایده و حراج ارائه می شوند، به خرید این اوراق اقدام کنند.

در پایان می‌توان گفت، با استفاده از قرارداد سلف موازی عرضه‌کننده، کالای خود را به خریدار پیش‌فروش می‌کند. خریدار هم می‌تواند با دریافت کالا در تاریخ سررسید و یا با انجام معاملات اوراق سلف موازی در بازار ثانویه به کسب سود بپردازد. اوراق سلف موازی ریسک پایین و به طبع بازده پایینی هم دارند.

اگر به کسب سود بالا از بازار بورس کالا علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم از ویدئوهای جلسات هفتگی انجمن خبرگان سرمایه‌گذاری ایران بازدید فرمایید. در این جلسات علاوه بر بررسی هفتگی بازارهای ارز، طلا، خودرو، مسکن و بورس برترین فرصت های سرمایه‌گذاری در بورس کالا نیز معرفی خواهد شد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به این قسمت مراجعه کنید.

 

برای شروع یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه در بورس، باید به طور کامل با مفاهیم بورسی آشنا شوید. در ادامه لیستی از مقالاتی که می‌تواند در این راه به شما کمک کند را قرار می دهیم.

• آشنایی با قرارداد اختیار معامله در بورس
• سفته بازی در بورس
• افشای اطلاعات الف و ب در بورس
• حق تقدم خرید سهام چیست و استفاده از آن چگونه است؟
• حجم مبنا در بورس چیست و چه کاربردی دارد؟
• گره معاملاتی چیست؟

 

سوالات متداول

۱- قرارداد یا اوراق سلف موازی چیست؟

اوراق سلف موازی، قراردادی است که طی آن مقدار معینی از یک دارایی پایه با تاریخ سررسید مشخص، پیش فروش می‌شود. این اوراق تا قبل از تاریخ سررسید در بازار ثانویه قابلیت خرید و فروش دارند.

۲- دارایی پایه در قرارداد سلف موازی چیست؟

دارایی پایه همان کالایی است که در این قرارداد، پیش فروش می‌شود.

۳- آیا امکان به فروش نرسیدن اوراق سلف موازی در بازار ثانویه وجود دارد؟

خیر. در صورت نبودن تقاضا، بازارگردان اوراق شما را خریداری می‌کند.

 

لینک کوتاه این مقاله: https://amoozesh-boors.com/i/cso