عرضه اولیه چیست؟ + آموزش زمان مناسب خرید و فروش

• Apr 19 2023

عرضه اولیه فرآیند عرضه کردن سهام یک شرکت برای اولین بار در بازار بورس یا فرابورس است. عرضه اولیه (Initial Public Offering) که به اختصار به آن IPO گفته می‌شود، به دلیل این که در بیشتر موارد سودآور است، طرفداران بسیار زیادی دارد. در ادامه با ما همراه باشید تا مهمترین مباحث مربوط به خرید عرضه اولیه در بورس را شرح دهیم. مباحثی همچون:

• تعریف عرضه اولیه به زبان ساده
• میزان سودآوری عرضه اولیه
• نحوه اطلاع‌رسانی عرضه اولیه
• نحوه خرید عرضه اولیه

تعریف عرضه اولیه به زبان ساده

شرکت‌های سهامی عام در ابتدای ورود به بازار سرمایه، بخشی از سهام خود (معمولا بین 5 تا 10 درصد) را تحت عنوان عرضه اولیه در بازار بورس یا فرابورس عرضه می‌کنند.

• عرضه اولیه سهام یک شرکت در بورس به معنای تازه تاسیس بودن آن نیست.
• عرضه اولیه سهام به معنای ورود شرکت به بازار سرمایه است.

شما به عنوان یک سرمایه‌گذار می‌توانید در تاریخ و زمانی که از قبل مشخص می‌شود، سهام این شرکت‌ها را خریداری کرده و به سود قابل توجهی دست پیدا کنید. البته تمام عرضه‌های اولیه سودآور نیستند و ما در ادامه مقاله، این موضوع را بیشتر توضیح خواهیم داد.

برای آشنایی با بازیگر سهم در بورس این مقاله را بخوانید!

اخبار عرضه اولیه

برای خرید عرضه اولیه باید زمان دقیق عرضه را بدانید تا بتوانید به موقع سفارش خود را ثبت کنید. آگهی عرضه اولیه معمولا 48 ساعت قبل از عرضه، منتشر شده و در آن اطلاعاتی همچون زمان عرضه، حداکثر سهام قابل خریداری توسط هر شخص حقیقی و حقوقی و سایر موارد که در قسمت بعدی توضیح می‌دهیم، وجود دارد.

برای اطلاع از تاریخ عرضه سهام شرکت‌ها در قالب عرضه اولیه از روش‌های زیر استفاده کنید:

• جهت اطلاع از عرضه‌های اولیه‌ی مربوط به بازار بورس به سایت بورس اوراق بهادار تهران (tse.ir) مراجعه کنید.
• جهت اطلاع از عرضه‌های اولیه‌ی مربوط به بازار فرابورس به سایت فرابورس ایران (ifb.ir) مراجعه کنید.
• اطلاع‌رسانی عرضه اولیه از طریق کارگزاری‌های بورس نیز انجام می‌شود.

اگر کد بورسی گرفته و در یک کارگزاری معتبر بورس ثبت نام کرده‌اید، بهتر است صفحات کارگزاری خود را در فضای مجازی دنبال کنید تا از زمان عرضه اولیه مطلع شوید.

آگهی عرضه اولیه چیست؟

آگهی عرضه اولیه، اطلاعیه‌ای است که به واسطه‌ی آن اطلاعات مربوط به سهامی که قرار است برای اولین بار در بازار منتشر شود، در اختیار عموم قرار داده می‌شود. از طریق آگهی عرضه اولیه می‌توانید به اطلاعات زیر دست پیدا کنید:

• نام سهم
• تاریخ عرضه
• تعداد سهام قابل عرضه
• مدیر عرضه
• متعهد عرضه
• درصد میزان سقف تعهد خرید
• حداکثر تعداد سهم قابل خرید
• دامنه قیمتی مجاز جهت ثبت سفارش (قیمت مبنا- کف و سقف قیمت)
• زمان ثبت سفارش
• بازارگردان

در اغلب موارد ساعت دقیق عرضه اولیه توسط ناظر بازار اعلام می‌شود. بنابراین برای خرید عرضه اولیه باید به قسمت پیام ناظر در سامانه معاملاتی کارگزاری خود و یا سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc.com) مراجعه کنید. در شکل زیر اطلاعیه عرضه اولیه سهام شرکت سیمان اردستان نشان داده شده است.

آیا خرید عرضه اولیه به صورت خودکار امکان پذیر است؟

بله. در سال‌های گذشته، کارگزاری‌های بورس به شکل خودکار، عرضه اولیه را برای مشتریان خود خریداری می‌کردند اما در حال حاضر این امکان اختیاری شده و شما باید در صورت تمایل، این آپشن را در پنل کارگزاری خود فعال نمائید.

آیا خرید عرضه اولیه همیشه سودآور است؟

با توجه به قیمت تعیین شده برای عرضه اولیه سهام، در اکثر مواقع (ولی نه همیشه) خرید عرضه اولیه برای سرمایه گذاران با کسب سود همراه است. به طور کلی قیمت‌گذاری عرضه اولیه سهام کمتر از ارزش ذاتی آن صورت می‌گیرد تا خریداران به یک سود حداقلی دست پیدا کنند. در بین نمادهایی که در سال 1401 عرضه اولیه شده‌اند، میزان بازدهی پس از 30 روز معاملاتی به قرار زیر است:

برخی مواقع خرید عرضه اولیه با ضرر همراه است. بنابراین بهتر است پیش از خرید عرضه اولیه، بنیاد شرکت و اخبار و شایعات پیرامون آن را بررسی کنید. سه مورد زیر از عمده دلایل ضررده بودن عرضه اولیه هستند:

1. قیمت سهام در اولین عرضه با ارزش ذاتی آن برابر و یا از آن بیشتر بوده است.
2. جو کلی بازار منفی بوده و در نتیجه عرضه اولیه با استقبال روبرو نشده است.
3. عدم فروش به موقع عرضه اولیه.

چه فاکتورهایی درصد بازدهی عرضه اولیه را مشخص می‌کند؟

• اگر قیمت اعلام شده برای خرید عرضه اولیه ارزان‌تر از ارزش ذاتی آن باشد، احتمال رشد قیمت در آینده وجود دارد (با استفاده از تحلیل بنیادی، ارزش ذاتی سهام را نسبت به قیمت یا بازه قیمتی اعلام شده بسنجید).
• اگر تعداد سهام قابل عرضه نسبت به تعداد متقاضیان کمتر باشد احتمال رشد بیشتر قیمت وجود دارد.
• برخی مواقع جو مثبت حاکم در بازار باعث بازدهی زیاد عرضه اولیه می‌شود.

خرید عرضه اولیه در روز بعد از عرضه

برخی از افراد سعی می‌کنند در روزهای پس از عرضه اولیه، حجم بیشتری از سهام آن را خریداری کنند تا میزان سود بیشتری به دست بیاورند. این افراد سعی می‌کنند با استفاده از روش‌های سرخطی زدن در راس صف خرید عرضه اولیه قرار بگیرند و حجم بالایی از آن را خریداری کنند. با این حال چنین کاری بسیار دشوار است و در اغلب موارد موفقیت آمیز نیست.

به جای این کار ما به شما پیشنهاد می‌کنیم از سیگنال بورس تهران استفاده کرده تا بتوانید همواره بدون نیاز به سرخطی زدن، بهترین سهام برای خرید را انتخاب کرده و سود زیادی کسب کنید. برای استفاده از سیگنال معتبر بورس تهران و بررسی میزان بازدهی سیگنال‌های قبلی، به انجمن خبرگان سرمایه گذاری در ایران مراجعه کنید.

زمان مناسب فروش عرضه اولیه

به هنگام خرید سهام باید نقطه حد سود و حد ضرر خود را نیز مشخص کنید. حد سود یا تیک پرافیت محلی است که شما سهام خود را فروخته و سود خود را برداشت می‌کنید. از آنجایی که قیمت‌ها برای همیشه به روند صعودی خود ادامه نمی‌دهند بهتر است در یک محل مناسب عرضه اولیه خود را بفروشید.

• از تحلیل فاندامنتال یا بنیادی برای بررسی میزان ارزندگی سهم و زمان مناسب برای فروش استفاده کنید.
• برای تعیین زمان مناسب فروش روند قیمت‌ها را در صنعتی که شرکت در آن قرار می‌گیرد، تجزیه و تحلیل کنید.
• در قسمت تحلیل 300 سهم بورس تهران، شرکت‌های بورسی از لحاظ عملکرد شرکت و صنعتی که در آن قرار گرفته‌اند، تجزیه و تحلیل می‌شوند.
• برای فروش عرضه اولیه به رکود یا رونق کلی بازار بورس توجه کنید.
• این امکان وجود دارد که در یک روز معاملاتی، سهمی که چند روز پیش عرضه اولیه شده و هم اکنون صف خرید است با عرضه سنگین سهامدار عمده، صف فروش شود.
• رفتارهای هیجانی در خرید و فروش سهام شرکت‌های کوچک بیشتر است. بنابراین ممکن است میزان بازدهی چنین سهم‌هایی بیشتر نیز باشد. البته سرعت افت قیمت و ریسک چنین سهم‌هایی نیز بیشتر است.

خرید عرضه اولیه و فروش به موقع آن تنها راه کسب سود از بورس نیست. پیشنهاد می‌کنیم برای خرید و فروش سایر سهم‌های پربازده در زمان مناسب، از تکنیک‌های تابلوخوانی استفاده کنید. با استفاده از این تکنیک‌ها می‌توانید زمان صحیح ورود به سهم و خروج از آن را به راحتی پیدا کنید. برای یادگیری تکنیک‌های پولساز تابلوخوانی که حاصل سال‌ها تجربه اساتید و کارشناسان بورسی مجموعه آموزش ساده بورس است به صفحه لینک شده مراجعه کنید.

چرا تعداد سهامی که در سفارش خرید عرضه اولیه ثبت می‌شود با تعداد نهایی سهام اختصاص یافته به هر شخص متفاوت است؟

ممکن است تاکنون در چندین عرضه اولیه سهام شرکت کرده باشید اما هیچ گاه تعداد سهامی که در سفارش‌تان ثبت کرده‌اید با تعداد نهایی سهام خریداری شده، یکی نبوده باشد.

برای مثال در عرضه اولیه شرکت سیمان اردستان در دی ماه 1401، حداکثر 200 سهم برای هر کد حقیقی و حقوقی در نظر گرفته شده بود اما در نهایت به هر کدام 158 سهم اختصاص پیدا کرد. علت این تفاوت در تعداد سهام خریداری شده در روش بوک بیلدینگ (Book Building) یا ثبت دفتری نهفته است.

روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه به چه معناست؟

در عرضه اولیه سهام به روش بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش، حداکثر سهام قابل تخصیص و بازه قیمتی مشخصی برای خرید عرضه اولیه تعیین شده و از طریق آگهی عرضه اولیه اطلاع‌رسانی می‌شود. در این روش هر شخص می‌تواند سفارش خود را با توجه به حداکثر حجم تعیین شده برای هر کد معاملاتی در بازه قیمتی مجاز ثبت کند. اگر تعداد متقاضیان بالا باشد، تعداد سهامی که به هر کس تعلق خواهد گرفت، کمتر می‌شود تا همه به شکل مساوی صاحب عرضه اولیه شوند.

بگذارید برای توضیح ساده‌تر روش بوک بیلدینگ در عرضه اولیه از یک مثال استفاده کنیم. فرض کنید، اطلاعیه عرضه اولیه شرکت الف به قرار زیر است:

• تعداد سهام: 10 میلیون
• بازه قیمتی: 1000 تا 1100 تومان
• حداکثر سهمیه هر کد حقیقی و حقوقی:2000 سهم

فرض کنید تعداد متقاضیان 10 هزار نفر است و همه آن‌ها در سقف قیمت یعنی 1100 تومان، سفارش ثبت می‌کنند. در چنین حالتی از روش تسهیم استفاده شده و به هر کدام از آن‌ها 1000 سهم تعلق می‌گیرد.

حداکثر نقدینگی مورد نیاز برای خرید عرضه اولیه چقدر است؟

در صورتی که بازه قیمتی از قبل مشخص شده باشد می‌توانید سقف قیمت را در حداکثر سهام قابل خریداری ضرب کرده و در پایان درصد کارمزد کارگزاری را به آن اضافه کنید.

نحوه خرید عرضه اولیه چگونه است؟

برای خرید عرضه اولیه می‌توانید مطابق مراحل شکل زیر عمل کنید.

روش‌های مختلف ارائه عرضه اولیه

عرضه اولیه سهام در بورس به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. هر کدام از این روشها به شکل متفاوتی قیمت عرضه اولیه را مشخص می‌کنند. این روش‌ها عبارتند از:

1-عرضه اولیه به روش قیمت ثابت

• در این روش، عرضه اولیه با یک قیمت ثابت انجام می‌شود.

2-عرضه اولیه به روش حراج

• عرضه اولیه به این روش بر مبنای رقابت خریداران است.
• ثبت سفارش در این روش بدون محدودیت قیمتی انجام می‌شود.

3-عرضه اولیه به روش گشایش

• در این روش، نماد معاملاتی در ابتدا بدون دامنه نوسان بازگشایی (یا گشایش) می‌شود. به این مرحله حراج ناپیوسته گفته می‌شود.
• قیمت پایانی سهام در روز عرضه اولیه برابر با میانگین موزون معاملات در آن روز خواهد بود.

4-عرضه اولیه به روش ثبت سفارش

• در این روش، عرضه اولیه بر اساس سفارش‌های ثبت شده در دوره سفارش‌گیری انجام می‌شود.
• دامنه قیمت در دوره سفارش‌گیری، مثبت و منفی 2 برابر دامنه نوسان روزانه قیمت در حالت عادی است.

5-عرضه اولیه به روش ترکیبی

• در این روش، فرآیند عرضه اولیه در دو مرحله صورت می‌گیرد.
• در مرحله اول، عرضه اولیه به صندوقهای سرمایه گذاری (یا سرمایه گذاران واجد شرایط) اختصاص می‌یابد.
• عرضه اولیه در مرحله اول به روش ثبت سفارش یا حراج در جهت کشف قیمت انجام می‌شود.
• در مرحله دوم، عرضه اولیه با توجه به قیمت کشف شده در مرحله اول و به روش قیمت ثابت به سایر سهامداران اختصاص پیدا می‌کند.

خرید عرضه اولیه و فروش به موقع آن یکی از راه‌های کسب سود برای افراد مبتدی است. با این وجود بازار بورس ایران پُر از فرصت‌های سرمایه گذاری است که در صورت برخورداری از آموزش صحیح و اصولی می‌توانید به سود مستمری از این بازار دست پیدا کنید.

پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با بورس ایران و نحوه کسب سود از آن، مقالات زیر را نیز مطالعه بفرمایید.

• سرمایه گذاری در بازار بورس ایران
• انواع وضعیت نمادها در بورس
• دلایل توقف نمادها در بورس و نحوه بازگشایی آن‌ها
• بازار خرسی و گاوی چیست؟
• شاخص ROE در بورس چیست؟
• نسبت P/B در بورس
• شاخص ROA در بورس
• ارزش خالص دارایی یا NAV در بورس
• نسبت P/NAV در بورس

سوالات متداول

1- عرضه اولیه سهام چیست؟

نخستین عرضه سهام شرکت‌ها به عموم مردم در بازار بورس یا فرابورس، عرضه اولیه سهام نامیده می‌شود.

2- آیا خرید عرضه اولیه به صورت خودکار انجام می‌شود؟

خیر. در حال حاضر برای خرید عرضه اولیه باید شخصا فرآیند ثبت سفارش را در زمان مشخص شده برای عرضه اولیه انجام دهید.

3- چگونه از زمان خرید عرضه اولیه مطلع شویم؟

اطلاعیه عرضه اولیه توسط کارگزاری‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. علاوه بر این می‌توانید با توجه به نوع بازار نمادی که قرار است عرضه اولیه شود به سایت بورس به نشانی tse.ir یا سایت فرابورس به نشانی ifb.ir مراجعه کنید.

لینک کوتاه: https://amoozesh-boors.com/i/cqi