انواع اوراق بهادار (Securities) در بازار سرمایه ایران

زمان مطالعه 5 دقیقه
آخرین بروزرسانی 12 فروردین 1403
بورس تهران   کاوه اوحدی
زمان انتشار 16 شهریور 1402
انواع اوراق بهادار (Securities) در بازار سرمایه ایران

انواع اوراق بهادار (Securities) در بازار سرمایه ایران به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:

  1. سهام
  2. اوراق بدهی
  3. اوراق مشتقه

اوراق بهادار یک نوع ابزار مالی است که ارزشی معادلِ وجه نقد دارد. علاوه بر این مالک اوراق بهادار، حق نقل و انتقال این اوراق را دارد.

اوراق بهادار چیست؟

در پاسخِ اوراق بهادار چیست به زبان ساده می‌توان گفت که ورقه بهادار یک دارایی مالی است که ارزش آن معادل مقدار مشخصی پول است. اوراق بهادار قابلیت داد و ستد دارند. بنابراین ممکن است قیمت آنها (معادل پولی) در طول زمان با توجه به فاکتورهایی مانند عرضه و تقاضا تغییر کند.

انواع اوراق بهادار در بورس

همان طور که اشاره شد اوراق بهادار به سه دسته تقسیم می‌شوند:

انواع اوراق بهادار در بورس

۱- سهام

سهام، رایج‌ترین اوراق بهادار موجود در بازار سرمایه است که دارندگان آن می‌توانند از نوسان قیمت و سود سالیانه سهام برخوردار شوند. علاوه بر این دارندگان سهام در مجامع عمومی شرکت‌ها دارای حق رای هستند.

  • ارزش اسمی هر برگه سهام در بازار ایران معادل ۱۰۰ تومان است.
  • ارزش بازاری یا قیمت سهام بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود.
  • دارنده‌ی سهام، مالکیت بخشی از شرکت را (با توجه به تعداد سهام خریداری شده) دارد و در سود و زیان آتی آن سهیم خواهد بود.

سهام یک شرکت از نظر مالکیت، مسائل حقوقی، نوع آورده و نوع سوددهی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. با این حال رایج‌ترین سهامی که در بازار بورس خرید و فروش می‌شود، سهام عادی است.

۲- اوراق بدهی

اوراق بدهی، اوراقی هستند که دولت‌ها یا شرکت‌ها به منظور جبران کسری بودجه یا تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های خود منتشر کرده و با فروش آنها به سرمایه‌گذاران، به نوعی از آنها وام می‌گیرند. در عوض در دوره‌های زمانی مشخصی تا قبل از موعد سررسید به دارندگان اوراق سود یا بهره پرداخت می‌شود. در موعد سررسید، کل مبلغ پرداختی سرمایه‌گذاران جهت خرید اوراق بدهی به آنها بازپرداخت می‌شود.

  • خریدار اوراق بدهی هیچ مالکیتی در شرکت نخواهد داشت.
  • در علم اقتصاد، بدهی نوعی دارایی مالی ارزشمند است.

جهت خرید اوراق بدهی بایستی میزان سود حاصل از آن در طول زمان را با افزایش نرخ تورم مقایسه کنید. تنها در صورتی که ارزش سرمایه در مدت زمان سررسید اوراق حفظ شده و بازدهی مناسبی از آن به دست می‌آید، در آن شرکت کنید.

انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران شامل موارد زیر می‌شوند:

  1. اوراق خزانه اسلامی (اخزا)
  2. اوراق مشارکت
  3. صکوک

۳- اوراق مشتقه

اوراق مشتقه یکی دیگر از انواع اوراق بهادار هستند که ارزش آنها از یک دارایی پایه (کالای فیزیکی یا یک ابزار مالی دیگر) مشتق شده یا گرفته شده است.

  • از نمونه‌های رایج دارایی پایه می‌توان به طلا، کالاها، سهام، شاخص‌ها و ... اشاره کرد.

اوراق مشتقه در واقع نوعی قرارداد بر پایه یک دارایی مالی است که بین دو طرف (خریدار و فروشنده) منعقد می‌شود. قیمت توافق شده در این قراردادها بر پایه نوسانات احتمالی دارایی پایه و پیش‌بینی آن در مدت زمان مشخصی در آینده (موعد سررسید) انجام می‌شود.

انواع اوراق مشتقه در بازار سرمایه ایران شامل موارد زیر می‌شوند:

  1. اختیار معامله (Option contract)
  2. آتی (Future contract)
  3. پیمان آتی (Forward contract)

نمونه عکس اوراق بهادار

در این قسمت نمونه‌هایی از تصویر انواع اوراق بهادار را با شما اشتراک می‌گذاریم. هرچند که با وجود فرآیند آنلاین معاملات، در اغلب موارد اوراق فیزیکی کاربردی ندارند.

نمونه عکس اوراق بهادار

مقایسه بازدهی انواع اوراق بهادار

سود اوراق بهادار با توجه به نوع آن و سطح دانش شخص سرمایه‌گذار متفاوت خواهد بود.

۱- سود در اوراق بهادار؛ سهام

بازدهی اوراق سهام سه شکل مختلف دارد:

  1. سود سرمایه‌ای: سود حاصل از نوسان قیمت (خرید در قیمت پایین و فروش در قیمت بالا).
  2. سود نقدی: مقداری از درآمد یا سود هر سهم که توسط شرکت ساخته شده و بخشی از آن با نام سود نقدی بین سهامداران تقسیم می‌شود.
  3. سود مرکب : سودِ حاصل از سرمایه‌گذاری مجدد اصل سرمایه و سودهای قبلی آن.

۲- سود در اوراق بهادار؛ اوراق بدهی

سود در اوراق بهادار؛ اوراق بدهی

سود اوراق بدهی با میزان بهره کوپن‌های این اوراق مشخص می‌شود. برای مثال در یک نمونه اوراق بدهی با سود ۱۸٪، میزان بازدهی سرمایه‌گذاری معادل هجده درصد خواهد بود.

مثال بازدهی نمونه اوراق بدهی با سود ۱۸٪

در برخی اوراق بدهی مانند اوراق مشارکت علاوه سود کوپن‌ها (سود علی الحساب)، مابه التفاوت سود قطعی پروژه (سود نهایی) و سود علی الحساب نیز به دارندگان اوراق پرداخت خواهد شد. 

مابه التفاوت سود قطعی پروژه (سود نهایی) و سود علی الحساب

برخی اوراق بهادار مانند اوراق خزانه اسلامی، بهره ندارند. در عوض خریداران این اوراق از تفاوت قیمت خرید اوراق و ارزش اسمی آنها برخوردار خواهند شد. ارزش اسمی، مبلغی است که به عنوان معادل پولی هر برگه از اوراق بدهی تعیین می‌شود.

۳- سود در اوراق بهادار؛ اوراق مشتقه

قراردادهای آتی و اختیار معامله دو نوع رایج قراردادهای مشتقه در بازار سرمایه ایران هستند.

سود در اوراق بهادار؛ اوراق مشتقه

در صورتی که پیش‌بینی شما از قیمت آینده یک دارایی مالی، کاهشی است می‌توانید آن را هم اکنون به قیمت روز بفروشید تا در زمان سررسید قرارداد با کاهش قیمت (و بازخرید کالاها در قیمت پایین) سود به دست بیاورید.

سود در اوراق بهادار؛ اوراق مشتقه

در صورتی که پیش‌بینی شما از قیمت آینده یک دارایی مالی، افزایشی است می‌توانید آن را هم اکنون به قیمت روز بخرید تا در زمان سررسید قرارداد با افزایش قیمت (و فروش کالاهای دریافت شده در قیمت بالا) سود به دست بیاورید.

  • کسب سود در اختیار معامله

در اختیار معامله، خریدار اختیار حق دارد تا قرارداد را اجرا کند اما اگر اجرای قرارداد به ضرر خریدار تمام شود، او می‌تواند از حق خود استفاده کرده و قرارداد را اجرا نکند. در نتیجه:

  1. با خرید یک اختیار خرید و افزایش قیمت سود به دست می‌آید.
  2. با خرید اختیار خرید و کاهش قیمت، سودی حاصل نشده اما ضرر محدودی بدست می‌آید.
  3. با خرید اختیار فروش و کاهش قیمت، سود به دست می‌آید.
  4. با خرید اختیار فروش و افزایش قیمت، سودی حاصل نشده اما ضرر محدودی بدست می‌آید.

استفاده از انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه ایران تنها در مواقعی که احتمال کسب سود در آنها بالا است، به یک سرمایه‌گذاری موفق منجر می‌شود. در صورتی که زمان دقیق خرید و فروش سهام و قراردادهای آتی را نمی‌دانید به بخش ارائه سیگنال بورس در انجمن خبرگان سرمایه‌گذاری در ایران مراجعه کنید.

  • مهمترین مزیت سیگنال خرید سهام انجمن خبرگان، سوای انتخاب سهم‌ها بر مبنای شرایط اقتصاد کلان، وضعیت بنیادی شرکت و تحلیل تکنیکال، اعلام زمان دقیق ورود به معامله و زمان دقیق خروج از آن جهت کسب بیشترین بازدهی است.

 

پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با بورس و سایر فرصت‌های سرمایه گذاری در آن از مقالات زیر نیز استفاده کنید.

 

سوالات متداول

۱- اوراق بهادار چیست و انواع آن کدامند؟

اوراق بهادار یک ابزار مالی است که دارای ارزشی معادل با مقدار مشخصی از پول است. در این اوراق قابلیت نقل و انتقال یا خرید و فروش وجود دارد. انواع اوراق بهادار شامل سهام، اوراق بدهی (قرضه) و اوراق مشتقه می‌شوند.

۲- انواع اوراق بهادار اسلامی کدامند؟

انواع اوراق بهادار اسلامی شمال اسناد خزانه اسلامی (اخزا) و صکوک (اجاره، مرابحه، سلف استاندارد و ...) می‌شوند.

 

 

: ارسال نظر
آموزش بورس

ورود با کد یکبار مصرف

کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد

این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد

کد شش رقمی (عدد لاتین)

آموزش بورس

ورود

آموزش بورس

ثبت نام

از قبل حساب کاربری دارید؟ ورود