تاثیر تورم بر انواع شکل‌های سرمایه گذاری متفاوت است اما در اغلب موارد، تورم بیشترین تاثیر منفی را در بازار اوراق درآمد ثابت و حساب‌های پس‌انداز و بیشترین تاثیر مثبت را در بازارهایی همچون طلا و املاک دارد. در بازار بورس نیز برخی صنایع متاثر از افزایش قیمت‌ها، قیمت محصولات خود را افزایش داده و با عملکرد خوب در زمینه فروش یا ارائه خدمات سودی بیشتر از نرخ تورم به دست می‌آورند اما برخی دیگر دچار زیان شده و یا رشدی همگام با تورم را تجربه می‌کنند.
تصوری که اکثر مردم از تورم دارند مساویِ افزایش قیمت مواد غذایی یا کاهش ارزش پولی است که در کیف خود دارند. با این حال، واقعیت این است که تورم بر تمام بخش‌های اقتصاد تاثیر گذاشته و به جز فقیرتر کردن آحاد جامعه، به مرور زمان می‌تواند بازده سرمایه گذاری شما را نیز کاهش دهد.
درک رابطه تورم و سرمایه گذاری، امری حیاتی برای تمام سرمایه گذاران به حساب می‌آید چون به آنها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری برای نوع سرمایه گذاری و زمان آن اتخاذ کنند. به دلیل اهمیت این موضوع، در ادامه تاثیرات تورم بر انواع فرم‌های سرمایه گذاری را شرح داده و به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا می‌توان از تورم سود کسب کرد یا خیر؟
تورم (Inflation) به معنای افزایش سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک دوره زمانی مشخص است. برای محاسبه تورم عمدتا از شاخص قیمت مصرف کننده (CPI) استفاده می‌شود. شاخص قیمت مصرف کننده، قیمت سبدی از کالاها و خدمات همچون مواد غذایی، پوشاک، بنزین، بهداشت و درمان، آموزش و ... را در طول زمان ردیابی کرده تا تغییرات کلی در قیمت کالاها و خدمات مصرفی را بسنجد.
در سال 2024 میلادی:
به عنوان مثال، اگر نرخ تورم سالانه 5% باشد بدین معنی است که قیمت سبدِ کالاها و خدماتِ اندازه‌گیری شده توسط شاخص CPI، در طول یک سال پنج درصد افزایش یافته است.
در اغلب موارد، افزایش نرخ بهره منجر به کاهش تورم یا کنترل آن شده و کاهش نرخ بهره منجر به افزایش تورم می‌شود. با این وجود، نرخ بهره تنها یکی از ابزارهای مورد استفاده توسط بانک‌ها و دولت‌ها در راستای کنترل تورم است. بنابراین در زمینه کنترل تورم باید سایر متغیرهای اقتصادی را نیز بررسی کرد. نرخ بهره و نرخ تورم، دو فاکتوری هستند که هر سرمایه گذاری باید از آنها و تاثیرشان بر سرمایه گذاری آگاه باشد.
برای درک ِ چگونگیِ تاثیرگذاری تورم بر بازده سرمایه گذاری خود باید در ابتدا تفاوت نرخ بهره اسمی و واقعی را بدانید. به زبان ساده می‌توان گفت، نرخ بهره اسمی همان نرخ سود بانکی است. این نوع نرخ بهره بدون در نظر گرفتن تورم، به هنگام سپرده گذاری در بانک به شما درصد سود مشخصی پرداخت می‌کند. به عنوان مثال، هم اکنون نرخ بهره سپرده یک ساله در ایران معادل 20.5% است.
حال اگر نرخ تورم را از نرخ بهره اسمی کم کنیم به نرخ بهره واقعی می‌رسیم. بنابراین نرخ بهره واقعی، میزان سود و زیان شما در قدرت خرید را نشان می‌دهد. اگر تورم ایران را معادل 40% و نرخ بهره را معادل 20.5% در نظر بگیریم، شخص پس از یک سال سپرده گذاری در بانک (20.5-40) با کاهش 19.5 درصدی قدرت خرید مواجه خواهد شد.
بنابراین سپرده گذاری در بانک با نرخ بهره واقعی منفی مواجه خواهد شد بدین معنی که به دلیل نرخ تورم بالا، شما با پس انداز پول ضرر می‌کنید. از طرف دیگر، اگر بازدهی سالانه شما از سرمایه گذاری نیز کمتر از نرخ تورم باشد نیز نتوانسته‌اید سودی به دست بیاورید.
اوراق بهادار با درآمد ثابت، نوعی از اوراق بهادار هستند که نرخ بهره ثابتی را در بازه‌های زمانی معین به خریداران پرداخت می‌کنند. با افزایش تورم، قیمت اوراق درآمد ثابت کاهش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، فرض کنید نرخ تورم معادل 3% است و شما اوراق درآمد ثابتی با نرخ بهره 5% و با سررسید یکساله به ارزش هر برگه 100 هزار تومان خریداری می‌کنید.
پس از چند ماه، نرخ تورم به 4% می‌رسد اما شما نرخ سود اوراق شما همان 5% باقی می‌ماند. طبیعتا بازده سرمایه گذاری شما کاهش پیدا می‌کند.
از آنجایی که اکثر این اوراق قابلیت خرید و فروش مجدد در بازار ثانویه بورس را دارند، در پاسخ به افزایش تورم، ارزش یا قیمت آنها کاهش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است برگه‌های 100 هزار تومانی با قیمت 90 هزار تومان در بازار معامله شوند چراکه نرخ بهره این اوراق در برابر افزایش تورم، افزایش نیافته و ثابت باقی مانده است. پس خریدار جدید برای جلوگیری از ضرر یا سود بردن از معامله، اصل برگه را با قیمت کمتری خریداری خواهد کرد.
برخی از اوراق درآمد ثابت که نرخ سود شناور دارند، شرایط بهتری دارند چون با افزایش نرخ بهره، نرخ سود آنها در دوره بعدی ِ پرداخت سود (پیش از سررسید) افزایش می‌یابد. با این وجود در کشوری همچون ایران که نرخ بهره همگام با تورم تغییر نمی‌کند، چنین شرایطی وجود ندارد.
افزایش تورم می‌تواند بازدهیِ واقعیِ پرتفوی شما در بورس را نیز کاهش دهد. در تئوری، درآمد و سود شرکت‌های بورسی باید همگام با سرعت رشد تورم، افزایش یابد. بدین معنی که قیمت سهام شما نیز باید همراه با متوسط قیمت کالاهای تولیدی و مصرفی افزایش یابد. اما صِرفِ افزایش در قیمت سهام نمی‌تواند نرخ بهره واقعی یا سود واقعی شما را تعیین کند.
به عنوان مثال، اگر پرتفوی شما 20% سود داشته اما تورم 30% باشد، بازده ِ واقعی شما -10% است. در این حالت اگر با انتخاب هوشمندانه سهام بتوانید، سود پرتفوی خود را به 40% برسانید به بازدهی مثبت 10% خواهید رسید.
اگر سهام را به دو دسته سهام ارزشی (سهامی که قیمت آنها کمتر از ارزش ذاتی‌شان است) و سهام رشدی (سهامی که می‌تواند بازدهی بیشتری نسبت به میانگین بازار داشته باشد) تقسیم‌بندی کنیم، می‌توانیم اثرات تورم بر آنها را این گونه توصیف کنیم:
یک شرکت بورسی می‌تواند همگام با تورم، قیمت محصولات خود را افزایش داده و با به کارگیری تکنیک‌های جدید، فروش محصولات خود را نیز بیشتر کند، در نتیجه نرخ سود نهایی شرکت را به بیشتر از نرخ تورم برساند. قیمت سهام چنین شرکتی می‌تواند بیشتر از رشد تورم، افزایش یابد. اما برخی دیگر از شرکت‌های بورسی ممکن است فقط به اندازه نرخ تورم رشد داشته باشند، در نتیجه عملا سرمایه گذاری کردن در آنها به معنای حفظ ارزش پول است نه کسب سود.
البته گفته‌های بالا در یک بازار کارا، صادق هستند و همان طور که می‌دانید عوامل مختلفی بر قیمت سهام (اخبار و شایعات، جو کلی بازار، روندهای اقتصادی، بازیگران سهم و ...) تاثیرگذار هستند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم برای کسب سود از سهام‌های بنیادی بازار از سیگنال بورس میان مدت و برای کسب سود از نوسانات کوتاه مدت بازار از سیگنال بورس نوسان‌گیری استفاده کنید.
در اغلب موارد، رابطه تورم و کامودیتی‌ها مثبت است بدین معنی که با افزایش تورم، قیمت کامودیتی‌ها نیز افزایش می‌یابد. قیمت کامودیتی‌هایی همچون نفت که درصدی از محاسبه شاخص CPI را به خود اختصاص داده است، مستقیما در افزایش یا کاهش تورم تاثیر می‌گذارد. قیمت کامودیتی‌هایی همچون طلا که به عنوان «ذخیره ارزش» در نظر گرفته می‌شوند، نیز غالبا با افزایش تورم به دلایل مختلفی افزایش می‌یابد. برای خرید طلا روشهای مختلفی وجود دارد:
با این حال، کامودیتی‌ها همچون شرکت‌های سهامی که مبتنی بر درآمد و سود هستند، هیچ گونه درآمدی تولید نمی‌کنند و از نظر تاریخی در بازه بلندمدت، سود کمتری نسبت به سهام داشته‌اند. تصویر زیر به نقل از وبسایت ماکروترندز، بازدهی 30 ساله شاخص داوجونز (بورس آمریکا) را نسبت به طلا نشان می‌دهد.
املاک و مستغلات نیز رابطه مستقیمی با تورم دارند بدین معنی که با افزایش تورم، قیمت آنها نیز افزایش پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، به هنگام تورم هم اجاره املاک و هم قیمت خرید و فروش آنها افزایش می‌یابد. با این وجود، در این زمینه باید به چرخه رونق و رکود در بازار مسکن توجه داشته باشید. بدین معنی که نباید لزوما با افزایش تورم سرمایه خود را به خرید ملک اختصاص دهید چون ممکن است با خرید در یک دوره رکود، دچار خواب سرمایه شوید.
افزایش تورم در درجه اول می‌تواند رشد اقتصادی را کاهش دهد. در نتیجه هم کسب و کارها (= بنگاه‌ها) و هم مصرف‌کننده‌ها (= مردم و سرمایه گذاران شخصی) آسیب می‌بینند. به عنوان مثال، تورم بالا به معنای قیمت بالاتر مواد اولیه برای تولید کالاها است، بنابراین بنگاه‌ها مجبور هستند هزینه بیشتری برای تولید کالاها بپردازند، در نتیجه یا قیمت کالاهای خود را افزایش می‌دهند یا حاشیه سود آنها کاهش می‌یابد و در برخی مواقع به صفر یا منفی شدن نیز نزدیک می‌شود.
از طرف دیگر با افزایش قیمت‌ها، میزان درآمد مردم مطابق با افزایش قیمت کالاها و خدمات نخواهد بود. در نتیجه فشار اقتصادی بر مردم بیشتر شده و استانداردهای زندگی کاهش می‌یابد. شاخص فلاکت، یکی از معیارهای مهم سنجش این استانداردها است که با توجه به نرخ بیکاری و تورم میزان رفاه مردم کشورهای مختلف در جهان را می‌سنجد. متاسفانه بر اساس آمار آخرین شاخص فلاکت، ایران رتبه 19 را از بین بیش از 160 کشور جهان به خود اختصاص داده است (رتبه‌بندی از بدترین به بهترین).
در نتیجه:
برای انجام سرمایه گذاری هوشمندانه باید به علم اقتصاد مجهز بود. برای یادگیری اقتصاد لازم نیست به مطالعه مفاهیم پیچیده اقتصادی در کتاب‌های اختصاصی این رشته بپردازید. تنها کافی است از مرجع معتبری که در زمینه اقتصادی و سرمایه گذاری با تجربه و موفق است، استفاده کنید. دوره جامع رشد اقتصادی با هدف افزایش بازدهی سرمایه گذاران از تمام بازارهای مالی و با هر میزانی از سرمایه تدارک دیده شده است و استاد هومن مقراضی در این دوره با زبانی ساده، مفاهیم اقتصادی و کاربرد آنها در انتخاب نوع بازار و بهترین زمان ورود و خروج را آموزش می‌دهند.
برای محافظت از پرتفوی سرمایه گذاری در مقابل تورم از نکات زیر استفاده کنید:
اگر خواهان جزئیات بیشتر نحوه چینش پرتفوی سرمایه گذاری بر اساس سطح ریسک‌پذیری و میزان سرمایه خود هستید، به سرویس انجمن سرمایه گذاری در ایران مراجعه کنید. در این انجمن، علاوه بر سیگنال خرید سهام کوتاه مدت و میان مدت ب(ه همراه نقاط ورود و خروج)، تحلیل سایر بازارهای مالی (طلا، دلار، خودرو، ملک و بورس) و مشاوره در زمینه نوع سرمایه گذاری برای مقابله با تورم و کسب بیشترین بازدهی ارائه می‌شود.
تورم، ارزش پول تمام مردم (نه فقط سرمایه گذاران) را کاهش می‌دهد. بنابراین تاثیر تورم بر سرمایه گذاری می‌تواند با کاهش بازدهی همراه باشد. بدین منظور سرمایه گذاران باید با یادگیری دانش اقتصاد، سرمایه خود را بیشتر از نرخ تورم رشد دهند تا بتوانند به بازدهی واقعی یا سود دست پیدا کنند. در پایان باید بر این نکته تاکید کنیم که اگر قیمت‌ها سریعتر از دستمزد شما افزایش می‌یابند، سرمایه گذاری کردن به یک امر حیاتی تبدیل می‌شود. بنابراین می‌توان گفت افرادی که علم اقتصاد می‌دانند، میتوانند در شرایط تورمی نیز بازدهی بالایی کسب کنند. پس لزوما تورم، مانعی برای سرمایه گذاری شخصی نیست و شرایط کسب سود از آن وجود دارد.
جهت آشنایی بیشتر با مفاهیم اقتصادی و ارتباط آنها با سرمایه گذاری شخصی از مقالات زیر استفاده کنید.
از آنجایی که تورم به معنای کاهش ارزش پول و قدرت خرید است، وجه نقد بیشترین آسیب را در این زمینه می‌بیند. بنابراین پس‌انداز در بانک و خرید اوراق درآمد ثابت بیشترین تاثیر منفی را از تورم می‌گیرند. حتی اگر درصد سود این دو کمتر از نرخ تورم باشد، بازدهی شخص از آنها منفی خواهد بود. در متن مقاله این مسئله به همراه مثال توضیح داده شده است.
برای کسب بیشترین بازدهی کوتاه مدت و میان مدت به هنگام تورم بالا، می‌توانید در بازار طلا سرمایه گذاری کنید. در بورس نیز سهام‌های ارزشی گزینه‌های مناسبی به حساب می‌آیند.
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
