برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک (Systematic Investment Plan) روشی است که در طی آن سرمایه گذاران مبلغ ثابتی را به طور منظم به یک صندوق سرمایه گذاری مشترک، اکانت معاملاتی و یا حتی حساب پس‌انداز بازنشستگی اختصاص می‌دهند. با استفاده از این روش، سرمایه گذاران میتوانند به طور تدریجی مبلغ سرمایه گذاری را خود افزایش دهند. در ادامه به بررسی جزئیات این طرح همراه با مثال، مزایا و معایب و روشهای جایگزین سرمایه گذاری برای کسب بازدهی بالا خواهیم پرداخت.
برنامه SIP، یک طرح مشخص است که در کشورهای خارجی در صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک ارائه می‌شود. در این طرح، فرد سرمایه گذار در دوره‌های زمانی معین مثلا ماهانه مبلغ مشخصی را به خرید واحدهای صندوق اختصاص می‌دهد. با فعال کردن این طرح، سرمایه گذار می‌تواند به بانک اجازه برداشت خودکار این مبلغ ثابت را در دوره‌های زمانی که خود او تعیین می‌کند، بدهد.
سپس بانک، این پول را صرف خرید واحدهای صندوق مشترک مورد نظر سرمایه گذار خواهد کرد؛ تعداد واحدهای خریداری شده با توجه به قیمت NAV روزِ صندوق متفاوت خواهد بود. در نتیجه در زمان‌هایی که قیمت پایین است با همان مبلغ ثابت می‌توان واحدهای بیشتر و در زمان‌هایی که قیمت بالاست تعداد واحدهای کمتری قابل خریداری است. این طرح اندکی به روش میانگین هزینه دلاری شباهت دارد که طی آن سرمایه گذار در فواصل زمانی معین، مبلغ ثابتی را صرف خرید یک دارایی مالی همچون سهام، ارز دیجیتال، طلا و ... می‌کند.
بدین ترتیب سرمایه گذاران در کشورهای خارجی میتوانند به صورت تدریجی ثروت خود را برای آینده افزایش دهند. در طرح SIP امکان افزایش مبلغ سرمایه گذاری، تغییر دوره‌های زمان و حتی پایان دادن به آن وجود دارد.
اکثر کارگزاری‌ها و شرکت‌های صندوق‌های سرمایه گذاری همچون «فیدلتی» و «وَنگارد»، با برنامه SIP به سرمایه گذاران اجازه می‌دهند تا مبالغ بسیار اندکی را در دوره‌های ماهانه، سه ماهه یا دوره‌های زمانی انتخابی توسط فرد، سرمایه گذاری کنند. اگرچه امکان پرداخت مبلغ به صورت دستی وجود دارد اما اکثر طرح‌های SIP میتوانند به صورت خودکار فعال شوند. بنابراین سرمایه گذار باید یک اکانت بازار پول (Money Market account) داشته باشد تا از طریق آن وجه مورد نظر به صورت اتوماتیک پرداخت شود.
به عنوان مثال این شرکت‌ها، با توجه به نوع SIP ارائه شده هزینه‌ای معادل 1000 تا 2500 دلار برای سرمایه گذاری اولیه از افراد دریافت می‌کنند. سپس هر سرمایه گذار می‌تواند ماهانه حداقل مبلغ 100 دلار پرداخت کند.
انواع برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک شامل موارد زیر می‌شود:
۱- SIP معمولی (Regular SIP)
رایج‌ترین نوع SIPها از نوع معمولی هستند که در آن مبلغ ثابتی به صورت ماهانه، دو ماهه، سه ماهه و یا شش ماهه توسط سرمایه گذار پرداخت می‌شود.
۲- SIP افزایشی (Top-up SIP)
در این نوع SIP، مبلغ سرمایه گذاری در طول زمان افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، اگر در سال 1200 دلار پرداخت می‌کنید، در سال بعدی مبلغ سرمایه گذاری شما 10٪ بیشتر شده و باید 1320 دلار پرداخت کنید. بدین طریق سرمایه شما در گذر زمان بیشتر می‌شود.
۳- SIP منعطف (Flexible SIP)
در SIP منعطف به سرمایه گذار اجازه داده می‌شود تا در طی دوره، مبلغ ثابت پرداختی یا دوره‌های زمانی پرداخت را تغییر دهد. در این حالت، سرمایه گذار می‌تواند در زمانی که شرایط بازار نامناسب است مبلغ کمتری پرداخت کرده یا فواصل زمانی پرداخت را افزایش دهد. البته این قضیه منوط به این است که سرمایه گذار درک درستی از نوسانات قیمت در بازارهای مالی داشته باشد که در این صورت نیز قطعا ترجیح می‌دهد شخصا اقدام به سرمایه گذاری کند.
۴- SIP تریگر (Trigger SIP)
سرمایه گذارانی که از دانش مالی برخوردار هستند میتوانند از طرح SIP تریگر استفاده کنند. این طرح، تنها زمانی فعال می‌شود که رویداد خاصی در بازار اتفاق افتاده باشد. به عنوان مثال، بازار وارد یک روند صعودی قدرتمند شده یا NAV صندوق‌ها به حد مطلوبی رسیده باشد.
۵- SIP دائمی (Perpetual SIP)
این طرح همان SIP معمولی است اما دوره زمانی سرمایه گذاری در آن مشخص نشده است. بنابراین فرآیند سرمایه گذاری تا زمانی که فرد درخواست توقف آن را به صندوق اعلام کند، انجام می‌شود.
۶- SIP چندگانه (Multi SIP)
در این طرح، امکان استفاده از چندین نوع از SIP در قالب یک برنامه وجود دارد. مبلغ واریزی سرمایه گذار بین این طرح‌ها تقسیم می‌شود.
۷- SIP با بیمه (SIP with Insurance)
در این نوع از برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک به فرد سرمایه گذار، بیمه عمر تعلق می‌گیرد.
شرکت در برنامه SIP مراحلی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
ویژگی‌های طرح SIP در شرکت‌های مختلف با یکدیگر اندکی متفاوت است اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود.
پیش از استفاده از این طرح بهتر است تمام قوانین مربوط به آن در شرکت یا صندوق مورد نظر خود را بررسی کنید.
فرض کنید ماهانه 100 دلار برای یک برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک پرداخت می‌کنید. بدین ترتیب اگر به 1200 دلاری که طی سال پرداخت کنید، 10% سود تعلق بگیرد در پایان سال شما 120 دلار سود به دست آورده‌اید. شما برای سال دوم نیز مبلغ 1200 دلار پرداخت می‌کنید که با جمع کردن آن با مبلغ سال اول (1320) در مجموع به عدد 2520 می‌رسیم؛ حال بر اساس سود مرکب 10 درصدی، شما 252 دلار سود کسب می‌کنید. در صورتی که اگر سود از نوع ساده بود در سال دوم به ازای 10٪ از مبلغ 2400 دلار یعنی 240 دلار سود به دست می‌آوردید.
همان طور که مشاهده می‌کنید مبلغ پرداخت و درصد سود ثابت است اما به دلیل خاصیت سود مرکب، مبلغ سود سرمایه گذار در طی زمان افزایش پیدا می‌کند. حال اگر شخصی بتواند با سرمایه گذاری مستقیم در بورس و عدم برداشت سود و اصل سرمایه از خاصیت سود مرکب استفاده کند، بازدهی بسیار بیشتری به دست خواهد آورد. البته کسب این بازدهی در گرو کسب آموزش است. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای حرفه‌ای شدن در بورس ایران و یادگیری تجارب معامله‌گران بورسی که در هیچ کتابی نوشته نشده است از دوره تابلوخوانی، نوسان گیری و ترفندهای بورس تهران استفاده کنید.
در ایران، طرح SIP به صورت سیستماتیک در صندوق‌های سرمایه گذاری و بانکها وجود ندارد اما از نظر تئوری هر فردی می‌تواند مبلغ مشخصی را به خرید یک صندوق خاص اختصاص دهد. نکته مهم اینجاست که کدام صندوق سرمایه گذاری در بورس بهتر است؟ صندوق سهامی، صندوق درآمد ثابت، صندوق اهرمی و یا صندوق طلا.
به طور کلی، صندوق‌های سرمایه گذاری روشی برای سرمایه گذاری غیرمستقیم هستند که بازدهی و ریسک کمتری نسبت به سرمایه گذاری مستقیم در بورس و سایر بازارها دارند. بنابراین اگر سرمایه گذار بتواند سرمایه گذاری در بازارهای مالی را یاد بگیرد یا از مشاوره سرمایه گذاری و سیگنال خرید و فروش در بازارهای مالی استفاده کند، بازدهی بیشتری به دست خواهد آورد.
در خصوص صندوق‌ها نیز، سرمایه گذاری در صندوق طلا پیشنهاد می‌شود البته از آنجایی که بازار همیشه در یک خط مستقیم رو به بالا حرکت نمی‌کند، پیشنهاد می‌کنیم با استفاده از دوره هوشمندانه سرمایه گذاری در طلا، زمان دقیق خرید و فروش صندوق‌های طلا در بورس و سایر انواع شکل‌های طلا و سکه را آموزش ببینید. بدین شکل می‌توانید فقط در زمان رشد قیمت در بازار حضور داشته باشید و پیش از شروع افت قیمت‌ها از بازار خارج شوید.
در تصویر زیر مهمترین مزایا و معایب SIP به صورت خلاصه آورده شده است. در قسمت بعدی با جزئیات بیشتری به شرح آنها خواهیم پرداخت.
۱- واضح‌ترین مزیت SIP در این است که سرمایه گذار نیازی به صرف وقت برای انجام معاملات ندارد. تنها کافی است مبلغ مورد نظر و تعداد دفعات پرداخت را مشخص کند. اگر در حساب بانکی شما به اندازه کافی پول باشد تمام فرآیند به شکل اتوماتیک انجام می‌شود.
۲- مهمترین مزیت SIP، تدریجی بودن فرآیند سرمایه گذاری است که در آن لازم نیست فرد مبلغ کلانی در اختیار داشته باشد.
۳- از آنجایی که همواره مبلغ ثابت و مشخصی پرداخت می‌کنید، احساسات شما در سرمایه گذاری دخیل نمی‌شود. در نتیجه ریسک انجام معاملات احساساتی توسط سرمایه گذار از بین می‌رود. به عنوان مثال، سرمایه گذاران مبتدی معمولا پس از افزایش قیمت سهام از وجود آن مطلع شده و در یک تصمیم احساساسی دست به خریدی پُر ریسک در سقف‌های قیمتی می‌زنند. علاوه بر این، پرداخت در فواصل زمانی معین باعث می‌شود تا نظم مالی در زندگی شما برقرار شود.
۴- ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک (در صورت سابقه خوب صندوق) کمتر از خرید سهام یا اوراق قرضه خواهد بود.
۱- یک برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک معمولا چندین شرط دارد که یکی از آنها تعهد بلند مدت سرمایه گذار به پرداخت منظم (از 5 تا 25 سال) است و شاید هر کسی تمایل به اجرای این طرح در این بازه زمانی طولانی نداشته باشد.
۲- هرچند سرمایه گذاران قادر به خروج از برنامه SIP هستند اما این خروج ممکن است با هزینه‌های بالایی برای آنها همراه باشد (هزینه فروش یا جریمه).
۳- هزینه‌های ورود به یک طرح SIP می‌تواند بسیار بالا باشد و حتی در مواردی تا نیمی از مبلغ سرمایه گذاری شده در سال اول را به خود اختصاص دهد. علاوه بر این، سرمایه گذاران باید کارمزد و هزینه سایر خدمات این برنامه‌ها را در نظر داشته باشند.
۴- سرمایه گذار با سپردن پول خود به یک صندوق یا حساب پس‌انداز، فرصت‌های کسب بازدهی بالا از بازارهای بورس و اوراق بدهی را از دست می‌دهد.
فرض کنید قیمت واحدهای صندوق یا سهامی که برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک بر اساس آن ارائه شده است، در گذر زمان مدام افزایش می‌یابد. در این حالت شما که هر بار مبلغ ثابتی را پرداخت می‌کنید، سهام یا واحدهای کمتری به دست خواهید آورد. در نتیجه هزینه سرمایه گذاری شما افزایش یافته است. حال اگر از ابتدا به جای پرداخت تدریجی، به صورت مستقیم و یکجا سرمایه گذاری می‌کردید، در عین هزینه کمتر، بازدهی بسیار بیشتری به دست می‌آوردید که قطعا برای گذران دوران بازنشستگی نقشه بهتری می‌بود.
در برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک، مبلغ ثابتی از سرمایه در طول یک دوره بلند مدت سرمایه گذاری می‌شود اما در روش سرمایه گذاری به صورت مستقیم و یکجا، مبلغ زیادی از پول برای خرید سهام یا سایر ابزارهای مالی به کار برده می‌شود (البته سرمایه گذاری با پول کم و به صورت مستقیم نیز امکان‌پذیر است).
پیشنهاد می‌کنیم اگر در خارج از کشور زندگی می‌کنید از دوره جامع Master of Trading که ترکیب کاملی از تحلیل تکنیکال و مدیریت ریسک، اقتصاد کلان و فاندامنتال فارکس، تحلیل بنیادی سهام خارجی و ترید لایو در بازار است، استفاده کنید. در این صورت می‌توانید ریسک سرمایه گذاری‌های مستقیم و یکباره را کاهش شده و همزمان میزان بازدهی خود را افزایش دهید.
علاوه بر روش SIP، یک روش دیگر سرمایه گذاری با عنوان DRIP یا سرمایه گذاری مجدد سود تقسیمی وجود دارد که در آن وجه نقدی که به عنوان سود نقدی سهام به سرمایه گذار تعلق می‌گیرد دوباره برای خرید مجدد سهام به کار گرفته می‌شود. استفاده از این روش در کشورهای خارجی نیز خودکار بوده و کافی است سرمایه گذار برنامه DRIP را در کارگزاری یا صندوق مورد نظر خود انتخاب کند. از جمله خصوصیات این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در این مقاله به طرح SIP یا برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک پرداخته و دانستیم که در این طرح مبلغ ثابتی در دوره‌های زمانی معین توسط سرمایه گذار (دستی یا خودکار) برای خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک پرداخت می‌شود. این روش که به تعهد بلند مدت نیاز دارد به صورت تدریجی میزان سرمایه افراد را افزایش می‌دهد. در ایران که چنین طرحی وجود ندارد افراد میتوانند با کسب آموزش به خرید واحدهای صندوق‌های طلا یا سهام بپردازند تا بازدهی بسیار بیشتری کسب کنند.
جهت آشنایی با سایر فرصت‌های سرمایه گذاری از مقالات زیر استفاده کنید.
ابزارهای مالی مختلفی میتوانند مبنای برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک باشند. با این وجود صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک (سهامی و ...)، صندوق‌های شاخصی، صندوق‌های قابل معامله در بورس (EFT) از ابزارهای مالی رایج در برنامه SIP به شمار می‌آیند.
بازدهی سرمایه گذاری به روش مستقیم در بازار بورس، طلا و ... بیشتر از برنامه سرمایه گذاری سیستماتیک است. البته همگام با بازدهی بالا، میزان ریسک نیز بیشتر می‌شود. با این وجود سرمایه گذاران حرفه‌ای که به مدیریت ریسک و دانش بورسی تسلط دارند، میتوانند با استفاده از استراتژی CIS، بازدهی بالا را در کنار ریسک کم تجربه کنند.
کد بازیابی به ایمیل و شماره موبایل ارسال شد
این کد حداکثر 5 دقیقه اعتبار دارد
